Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

VURĞUN VURMA
O vırqın vırmağ odu ku, qəfil, elə bilginən ki, məsələn, sənin əlınnan məni elə bil belə itəliyillər, vırıllar hebelə. Vırıllar, göörsən, barmağının beşi də düşür. O, həmin ölənin deyir, belin­də olur e, əl şəkilində. Barmağın beşi də düşür adamın kürə­yinə. Hardan vırıf, bax. Barmağın beşi də düşür ora. Ancax boynun dalınnan vırıf. Ayrı yerdən vırmaz. Hə, yuata-zada götü­rəndə göörsən ki, bax-bax barmağın elə bil beşi də düşüf kürəyın dalına belə.
QARIN ÇƏKMƏ
Hindi mən bi söz deyim, ikimizin arasında qalsın. Məni om beş yaşımda qaçırmışdı rəhmətdih yoldaşım. Səkgizi qurtardım, məytəvə gedəndə. Böyüh bacım mənnən dört yaş böyüh ola-ola, o evdə qala-qala məni qaçıdı. Oxumağa gedeceydim Ağdama, sesd­ralığa. Uşağ oldum də. Kəvin-zad da düşmədi. O zaman on altı yaşında kəsirdilər. Mən də onda on beş yaşındayam. Kəbin kəsmə­dilər. Uşax da olmadı. Bu qaynənəm irəhmətdih elə hey oğlunu dannadı (biz tərəfdə bi dayım qızı vardı, uşağı olmadı, bi dayım qızı da vardı yeddi ildən sora oldu), dedi ki, getdin yönnü nəsildən qız gətidin, bunnarın uşağı olan döyül də. Sən niyə onnan aldın? O da dedi ki, könnüm tutuf, qaçırmışam. Aldım də, xoşuma gəlifdi. İndi sözü nəyə gətirirəm e. Ara həkimnərinə. Üş nəfər ara həkimi gəldi, arvatdar. Gətirirdi evə yoldaşım, olmadı. Amma birin gətidi, qızım, o nə dedisə, düz oldu. Üş gün gəldi, getdi, qarnı çəhdi, sən də mənim balam (son cümlələri pıçıltıyla deyir – top.), bağışda. Soora dedi ki, hə, bir yumurta götüdü mana. Dedi, bu qəzeti sər, peşoya gedəndə, sən də balam, bağışda, sən dedin deyə deyirəm e, qadan alım. Bu yumurta qəzetin üsdünə düşsün. Amma yumurtanın üsdünə bir cam çöyür, bir kasa çöyür. Bir mənnən başqa heş kim ona baxmıyajax. Yoldaşım da apardı o arvadı qolunnan tuta-tuta, daa o zamannar maşın-zad nəəzirdi? Qoca arvadıdı onda. Mənim yaşım yetmişə az qalıf, on beş yaşımda gəlmişəm, üç il də uşağ olmuyufdu. Gör neçə ilin sözüdü? Dedi, səhər gətirəndə özüm ba­xajam. Qızım, Allaha and olsun, indi danışıram, indi iynəni sancı­ram, üsgüh barmağımda, üsgüyü gəzirəm. Amma o vaxkı sözdər yadımda helə qalıfdı, bilmirəm niyə. Axır ki, holar beynimdə qalıf, amma hindikilər yox. Səhər gəldi arvat, camı götürəndə yumurtanın yanında başdadı oynamağa. Dedim, ay Bənööşə xala, niyə heylə eliyirsən, ey? Yoldaşım da cavandı, heş iyirmi dört yaşı yoxdu evlənəndə. Bu da sevindi. Dedi, niyə heylə eliyirsən? İki ildi gəlmi­şəm bulara, heş nə yoxdu. Qaynənəm də kirimir ki, boşa gessin. Hə, dedi ki, qızım, sənin oğlun cox olajax, qızın az. Yumurtanın üsdə xallar coxdu. Demə, xal da oğlanımış də. İndi üç oğlum var, bir qızım. Helə bilən arvatdar vardı. Gəldi dalvadal. Üç oğlum var, bir qızım. Bax helə arvatdı. Bi belimi çəhdi, bi də o yumurtanı götürdü, vəssalam. Onnan oldu. Üçü onnan qavax çəhmişdi, olma­mışdı.

QIRXKƏSƏN
Uşax qırxa düşür. Yerimir, aparırsan qırxkəsənin yanına. O kəllədi. Qırxkəsən deyir, canavar kəlləsidi. Deyir, səhsən beş ildi, doxsan ildi bu (kəllə) işdiyir. Məlhəmdədi qırxkəsən arvat, adı da Minədi. İndi burda yoxdu, Bakidədi. Kəlləni götürüf gedif oturur­san yönü qıvlıya. Qırxkəsən o kəlləyə yavaşca oxuyur, su tökür. Gətirif sağ çiyninə tökür qırxkəsənnən. O suyuja sağ çiyninnan tökür, həmən uşağın sol çiyninnən, başınnan. Yönü qıvlıya. Üş dəfə eliyir. Allah hakqı, nə qədər şili-şikəsd uşax olsa, düzəlir. Deyir da, ürəyində də nəsə deyir, mən nə bilim, nə deyir. Simanın qızını da aparmışam axı orya. Bizim uşaxlardan aparmamışam, yox. Bizim­kilər tez yeriyiflər.