MüRƏKKƏb efiRLƏr tərkibində spirtlərin və oksigenli turşularin qaliqlari olan üZVÜ maddəLƏrdir

Dərsin gedişi:

1.Dərsə başlamaq üçün sinfin təşkili.

2. Sadə efirlərin quruluşu, onların alınma üsulları, kimyəvi xassələrini xatırlatmaq üçün şagirdlərə müraciət olunur.

1.Hansı maddələrə sadə efirlər deyilir?

2. Sadə efirlər necə alınır?

3. Sadə efirlərin molekul quruluşunu izah edin.

4. Sadə efirlərin hidroliz məhsulları nədir?
Şagirdlər:

1. R-O-R¹ quruluşuna malik olan maddələrə sadə efirlər deyilir.

2. Sadə efirlərin alınması katalizatorun iştirakı ilə 140⁰-dən aşağı temperaturda gedir.

İki molekul spirtdən 1 molekul su ayrılmaqla sadə efir alınır.

Reaksiyasının tənliyi lövhədə göstərilir.

CH₃ – OH + OH – C₂H₅ → CH₃ – O – C₂H₅ +H₂O

metil-etil efiri

3. Oksigen atomu iki tərəfdən alkil radikalı ilə əhatə olunmuşdur. Hər tərəfdən alkil radikallarının oksigen atomu vasitəsilə birləşdiyi görünür. Okigen atomu bir növ hər iki alkil radikalı arasında körpü rolunu oynayır. Alkil radikalları eyni olan CH₃ – O – CH₃ efirlərə simmetrik, alkil radikalları müxtəlif olan CH₃ – O – C₂H₅ efirlərə qeyri simmetrik efirlər deyilir.

Ekranda slayd göstərilir. Şagirdlər 3 qrupa ayrılır.

Tapşırıq verilir: formulları məlum birləşmələri seçib hansı sinfə mənsub olduğunu göstərib adlandırın.

Tapşırıq yoxlanılır. Cavablar dinlənilir.

№1 CH₃СOOH – sirkə və ya etan turşusudur. Tərkibində karboksil qrupu var, karbon turşusularına aiddir.

№2 С₃H₆O₂ – doymuş karbon turşularının formuluna C_nH_2nO₂ uyğun gəlir, propion və ya propan turşusudur. CH₃CH₂СOOH.

№7 С₂H₅OH – etil spirti və ya etanoldur. Tərkibində bir hidroksil qrupu var, biratomlu spirtdir.