Müslüman yurttas vakiflari yalnizca siradan bir Vakiflar Meclisi izniyle tasinmaz satin alabilirken, gayrimüslim

En büyük israr, en haksiz hususta: “Karsiliklilik”

Baskin Oran

Belli oldu: Yeni hükümet gayrimüslim yurttaslarin vakiflarina iliskin 8 Agustos’ta çikan yasayi düzeltecek. Çünkü, bu yasa da, en azindan, Anayasa’nin esitlik ilkesine açikça aykiri.

Su nedenden ki, Müslüman yurttas vakiflari yalnizca siradan bir Vakiflar Meclisi izniyle tasinmaz satin alabilirken, gayrimüslim yurttas vakiflari Bakirköy’deki 2 oda 1 salon kati kiraya vermek için bile Bakanlar Kurulu izni almak zorunda. Bu Bakanlar Kurulu izni kaldirilacak.

Ama, esas sorun Yasa’da degil, onu “uygulamak” (daha dogrusu, uygulatmamak) için çikartilmis Yönetmelik ile Genelge’de. Yasa degisince, onlar da hukuka uygun olarak yeni bastan yapilacaklar.

Ama, görüldügü kadariyla, en büyük yanlislik korunarak...

* * *

Konumuza geldik. AKP iktidar olur olmaz, düzeltecegi haksizliklar listesine bu Yasa’yi da dahil etti. Dogal olarak, iki belgeyi de.

Fakat, fevkalade ilginç, hem iktidar olur olmaz hem de Roma’da bunun müjdesini veren T.Erdogan, bir tek konuyu hariç tuttu: Yönetmelik Md. 9’da bulunan özel bir hususun yeni yapilacak düzenlemede de korunacagini söyledi: “Bu yönetmeligin uygulanmasinda, Türkiye’nin, taraf oldugu Lozan Antlasmasinin 45. Maddesi ile diger uluslararasi antlasmalardan dogan hak ve yükümlülükleri sakli tutulmustur”.

Simdi, ilk duyan da sanir ki, burada Türkiye’nin uluslararasi haklari korunuyor! Hiç ilgisi yok. Bu madde karsiliklilik degil, “paralel yükümlülük” maddesi. (T.Tarhanli’nin bildirisi, Cemaat Vakiflari, Bugünkü Sorunlari ve Çözüm Önerileri, Istanbul, Istanbul Barosu Yayini, 2002, s.37). Bir daha okuyun: yükümlülük getirdigi ülke de, Yunanistan!

Çünkü Lozan Md. 45 aynen söyle: “Bu kesimdeki hükümlerle, Türkiye’nin gayrimüslim azinliklarina taninmis olan haklar, Yunanistan’ca da, kendi ülkesinde bulunan Müslüman azinliga taninmistir”.

Peki, bu Md. 9 neden buraya konmus? Çünkü Türkiye, Yunanistan’a karsi kullanmak için, uzun zamandir bu Lozan Md. 45’i yanlis yorumluyor ve uyguluyor. Söyle diyor: “Bu bir karsiliklilik maddesidir. Yani, Yunanistan bu haklari uygulamazsa, ben de kendi yurttasim Rumlara uygulamam”. Hatta, bütün gayrimüslimlere. Vakiflardan sorumlu devlet bakani Metin Gürdere’nin gerine gerine “Kurunun yaninda yas da yanar” dedigini unutmus degiliz (Ersin Kalkan’in röportaji, Hürriyet Gazete Pazar, 12 Ekim 1997).

Bu yorumu yapanlara sunu anlatmak lazim ki, karsiliklilik ilkesi katiyen bu degildir. Sudur: “A ülkesi, B yurttasina karsi iyi/kötü bir eylem uygulamissa, B ülkesi de A yurttasina karsi ayni eylemi uygulayabilir”. Örnegin Almanya Türk yurttaslarina vize koyarsa, Türkiye de Alman yurttaslarina koyabilir. Kaldirirsa, kaldirabilir.

Ögretmek lazim ki, karsiliklilik ilkesi eger “Bir ülke, benim soydasim olan kendi yurttasina zarar verirse, ben de onun soydasi olan kendi yurttasima zarar veririm” biçiminde anlasilirsa, o zaman disaridaki soydas ugruna içerideki yurttasa “rehine” muamelesi yapilmis olur.

Ögretmek lazim ki bu davranis, en azindan 1789’dan gelen insan ve yurttas haklarinin ihlalidir. Bir ulus-devletin baslica görevi kendi yurttasina karsidir; soydasina degil. Tabii, “kan” esasina göre kurulmus bir devletse, is degisir. Sükür ki Türkiye “kan” degil, “vatandaslik” temeli üzerine kuruldu. 12 Eylül’ün Anayasasi bile, Md 66’da bakin ne diyor: “Türk Devletine vatandaslik bagi ile bagli olan herkes Türk’tür”. “Kan bagi ile bagli” demiyor.

Kaldi ki, devlet soydas’a (Bati Trakya Türklerine) hizmet etmek istiyorsa, Yunanistan’la iliskilerin kötü olmamasina özen gösterir; karsilikli azinliklar yalnizca iyi komsuluk dönemlerinde rahat etmislerdir çünkü.

* * *

Bu durumda, T.Erdogan’in da kulagina fisildandigi anlasilan bu yanlis yorum yüzünden, diger haksizliklar düzeltilecegi bir sirada bu en büyük hukuksuzluk aynen birakilmak isteniyor. Oysa, Yönetmelik Md. 9’un ihlal etmedigi “sey” yok:

1) Anayasa’yi ihlal ediyor. Md. 2’nin ihlali, çünkü Müslüman-Gayrimüslim ayrimi laiklige aykiri. Md. 10’un ihlali, çünkü ayrimcilik yapiyor. Md. 90/5’in ihlali, çünkü usulüne uygun yürürlüge sokulmus antlasmalari ihlal ediyor.

2) Usulüne uygun yürürlüge sokulmus antlasma ihlalleri söyle: Avrupa Insan Haklari Sözlesmesi Md. 14’ü ihlal ediyor, çünkü hem dogrudan din ayrimciligi yapiyor, hem de Türkiye’deki gayrimüslim yurttaslar farkli soydan olduklari için dolayli irk ayrimciligi yapiyor.

Daha önemlisi, Türkiye Devletinin kurucu antlasmasi olan Lozan’a aykiri. Onun Md. 37’sini ihlal ediyor, çünkü gayrimüslim azinligin haklarini kisitlayan bir resmî metin. Md. 39/2’sini ihlal ediyor, çünkü din ayrimciligi yapiyor. Md. 40’ini ve 42/3’ünü ihlal ediyor, çünkü gayrimüslim azinligin buradaki haklarini ortadan kaldirmaya yönelik bir madde.

3) Bizzat Yasa’ya aykiri, çünkü Yasa’da böyle bir zorlastirici hüküm yok. Yani, T.Erdogan’in bile koruyacagi Yönetmelik Md. 9’un yasal dayanagi yok.

4) Bir an için, Lozan Md. 45’in karsiliklilik maddesi oldugunu düsünelim. O zaman da, 1969 tarihli Viyana Antlasmalar Hukuku Sözlesmesi’ni ihlal etmis oluyor. (Bkz. Tarhanli, ayni bildiri). Çünkü bunun Md. 60/5’i, insan haklari söz konusu oldugunda karsiliklilik ilkesinin geçerli olamayacagini hükme bagliyor.

Bakalim T.Erdogan ne yapacak. Acaba, bu durumda Rum yurttaslar için özelde ve gayrimüslim yurttaslar için genelde sürdürülecek hukuksuzlugun, kendisi için bir mihenk tasi olacagini biliyor mu?

Kendisinin kulagina bazi seyleri fisildayanlar oldugu gibi, bu noktayi da normal bir sesle hatirlatanlar yok mu?