Kat karşılığı inşaatlarda, inşaat sahiblerinin arsa sahibine vermiş oldukları daire ve dükkanların inşası için yapmış oldukları harcamalarla, kendilerine ait daire ve dükkanlar için yapmış oldukları harcamaların toplamı inşaatın maliyetini verir. Müteahhide ait daire ve dükkanların maliyeti, toplam inşa maliyetinin bu daire ve dükkanlara dağıtımı suretiyle bulunur.
Kendi arsası üzerine inşaat yapılması durumunda arsanın maliyet bedeli, genellikle satın alma tarihindeki maliyet bedeli olmakta, bu bedele tapu harcı, alışta ödenen komisyon vb giderler eklenmektedir.Bununla birlikte eski yıllarda (15-20 hatta 30-40 yıl önce) alınmış arsalarda maliyet bedelini esas almak arsa maliyetini sembolik tutarda bırakmaktadır.
Kendi arsası üzerine inşaat yapılması durumunda arsanın maliyet bedeli, genellikle satın alma tarihindeki maliyet bedeli olmakta, bu bedele tapu harcı, alışta ödenen komisyon vb giderler eklenmektedir.Bununla birlikte eski yıllarda (15-20 hatta 30-40 yıl önce) alınmış arsalarda maliyet bedelini esas almak arsa maliyetini sembolik tutarda bırakmaktadır.
Bu konuda yargının görüşü “inşa edilen binanın maliyet bedelinin belirlenmesinde, arsanın alış bedelinin değil, son verilen emlak vergisi beyannamesinde beyan edilen vergi değerinin esas alınması gerektiği ” biçimindedir.
1995 de getirilen düzenleme ile, arsa ve araziler için inşaatın bitimine kadar maliyet bedeli arttırımı söz konusu iken, enflasyon düzeltmesinden sonra maliyet bedeli arttırımı uygulanamaz olmuştur. Bundan sonra VUK mükerrer 298. madde hükümleri uygulanacaktır.
1995 de getirilen düzenleme ile, arsa ve araziler için inşaatın bitimine kadar maliyet bedeli arttırımı söz konusu iken, enflasyon düzeltmesinden sonra maliyet bedeli arttırımı uygulanamaz olmuştur. Bundan sonra VUK mükerrer 298. madde hükümleri uygulanacaktır.
Özel inşaat işlerinde yıl içerisinde satılamayan kat, daire ve dükkanların stok olarak değerlenmesinde 3 yol söz konusudur.
Özel inşaat işlerinde yıl içerisinde satılamayan kat, daire ve dükkanların stok olarak değerlenmesinde 3 yol söz konusudur.
Birincisi, inşaatın toplam yüzölçümünden, her daireye isabet eden hisse adedini tespit etmek ve bilinen metrekare maliyet bedelini stoktaki hisse sayısı ile çarpmak suretiyle stokların değerinin belirlenmesi,
İkincisi, gayri safi iratlardan hareket ederek stokların değerlemesidir. Stoktakilerin gayri safi iradı apartmanın genel gayri safi iradına oranlanarak değerler belirlenir.
Son olarak da, benzer daire ve dükkanlardan satılmış olanların satış bedelini veya bu bedele göre bulunmuş bir ölçüyü stokta kalan daire ve dükkanlara uygulamaktır.
Son olarak da, benzer daire ve dükkanlardan satılmış olanların satış bedelini veya bu bedele göre bulunmuş bir ölçüyü stokta kalan daire ve dükkanlara uygulamaktır.
Defter kayıtlarından çıkartılacak metrekare maliyetini, stoktaki dairelere ve dükkanlara uygulamak en doğru yoldur. Diğer yollara, defter ve belgelerin tutulmadığı ve gerçeği yansıtmadığı durumlarda başvurmak gerekir.
İnşaat maliyetlerinin saptanmasına olanak bulunmadığı hallerde, satış bedeli üzerinden piyasa cari kar haddi uygulamak suretiyle safi kazanç tespit olunur.
İnşaat maliyetlerinin saptanmasına olanak bulunmadığı hallerde, satış bedeli üzerinden piyasa cari kar haddi uygulamak suretiyle safi kazanç tespit olunur.
Pasajdaki dükkanların maliyet bedeli tespit edilirken, müşterek kullanılan yerlerin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Arsa üzerine müteahhit tarafından yapılan bir inşaattan, arsa sahibine kat veya daire verilmesi gelir vergisi açısından trampa hükmündedir. Bu trampanın gerçekleştiği zaman ise, arsa sahibine teslim tarihidir.
Şirket ortaklarının arsası üzerine şirket tarafından inşaat yapılması halinde ,arsanın şirkete satılması veya kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapılması gerekir.
Şirket ortaklarının arsası üzerine şirket tarafından inşaat yapılması halinde ,arsanın şirkete satılması veya kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapılması gerekir.
Gelir Vergisi mükkellefi olan inşaatçılar için işletmeye dahil olan veya olmayan kendisine ait arsa üzerine inşaat yapılması mümkündür.
Bu durumda yıkım giderlerinin ve yıkımda çıkan hurdaların satış bedelinin satın alınan binanın yıkılması durumunda olduğu gibi işleme tabi tutulması gerekir.
Bu durumda yıkım giderlerinin ve yıkımda çıkan hurdaların satış bedelinin satın alınan binanın yıkılması durumunda olduğu gibi işleme tabi tutulması gerekir.
İşletmenin aktifine dahil henüz itfa edilmemiş binaların yıkılması halinde, henüz itfa edilmemiş bedelin yeni binanın maliyetine dahil edilmesi gerekir.Bu konuda MB’nın ve Danıştayın görüşleri aynı yöndedir.
İŞLEM:Defterdeki kayıtlı değeri 100.000 TL olan ,ayrılan amortismanı 20.000 TL olan binanın yıkılarak yerine AVM yapılması karar verilmiş ve bina yıkılmış yıkım 5.000 TL ye bir başka firmaya yaptırılmış ,çıkan hurdalar 2.000 TL ye satılmış ve temizlenen arsada yeni inşaata başlanmıştır.Muhasebe Kayıtları aşağıdaki gibidir.
İŞLEM:Defterdeki kayıtlı değeri 100.000 TL olan ,ayrılan amortismanı 20.000 TL olan binanın yıkılarak yerine AVM yapılması karar verilmiş ve bina yıkılmış yıkım 5.000 TL ye bir başka firmaya yaptırılmış ,çıkan hurdalar 2.000 TL ye satılmış ve temizlenen arsada yeni inşaata başlanmıştır.Muhasebe Kayıtları aşağıdaki gibidir.
