7.6. Ravishlarning yasalishi
1-§. Affiksatsiya usuli. Bu usulga ko‘ra, ot, sifat, son, olmosh va fe’lning sifatdosh, harakat nomi shakllariga maxsus ravish yasovchi qo‘shimchalar qo‘shish bilan ravishlar yasaladi. Ravishlar, asosan, quyidagi yasovchi qo‘shimchalar vositasida yasaladi:
-cha: ot, sifat, olmosh, sifatdosh va ravishlardan ravish yasaydi: inglizcha, vaqtincha, yaxshilikcha, yangicha, sencha, shuncha, istagan-cha, yugurgancha, hozircha, butunicha, ko‘pincha, keyincha. Ravish yasovchi -cha affiksi to‘g‘ridan- to‘g‘ri o‘zak-negizga qo‘shilib kela olganidek, ba’zi so‘z o‘zgartuvchi va shakl yasovchilardan keyin qo‘shilishi ham mumkin: ista+gan+cha, butun+i+cha, o‘z+i+cha, biz+ ning+cha.
-larcha affiksi yordamida yasalgan ravishlar ma’no tomonidan –cha affiksi bilan yasalgan ravishlardan deyarli farq qilmaydi. Biroq –larcha asosan, ot va sifatlardan ravish yasaydi: o‘rtoqlarcha, bolalarcha, vaxshiylarcha, aybdorlarcha, yovuzlarcha. Bu affiks sifatga qo‘shilgan-da belgi bildiruvchi so‘z otga xos ma’noga ega bo‘ladi: telbalarcha, mardlarcha.
-chasiga, ma’no jihatdan –cha, -larcha affikslariga nisbatan harakat belgisining to‘liq o‘xshashligini bildiradi va ot hamda ba’zi sifatlardan ravish yasaydi: dehqonchasiga, qishloqchasiga, samarqandchasiga, ochiqchasiga, mardchasiga.
-iga\-siga: ot, sifat, olmosh, ravish va ravishdoshlardan ravish yasaydi: qatorasiga, uzunasiga, tikkasiga, ko‘tarasiga, ko‘ndalangiga, shunaqasiga.
Dostları ilə paylaş: |
