Nitrat kislotasini fizik-kimyoviy xususiyatlari va qo‘llanishi

NITRAT KISLOTASI ISHLAB CHIQARISH USULLARI.

Ular 3 xildir.

1) 20 asr boshlarigacha НNO₃ ni azotli o‘g‘it NaNO₃ (chili selitrasi) ga sulfat kislotasi ta’sir ettirib oltingan:
NaNO₃ Q H₂SO₄ = NaHSO₄ Q НNO₃ Q Q (2)
Bu holdagi НNO₃ sovutilib, kondensatlanib, 95% va undan quyuqroq НNO₃ olingan.
2) 1904 yillardan boshlab, yoy usuli bo‘yicha НNO₃ ni 50% li eritmasi olingan. Bu 3 xil pog‘anadan iboratdir:
а) N₂ Q O₂ = 2NO Q Q₁ (3)
б) 2N₂ Q O₂ = 2NO₂ Q Q₂ (4)
в) 3NО₂ Q Н₂О = 2НNO₃ Q NO Q Q₃ (5)
3) 20 asrning birinchi 10 yilidan boshlab НNO₃ ni ammiakdan olish usuli boshlangan. Rossiyada bu usul 20 - asr boshlarida I.I.Andreyev tomonidan mustaqil ravishda tashkil topgan va 1916 yilda Yuzovka (Donetsk) shahrida NNO3 olish bo‘yicha birinchi zavod qurilgan. Bu usul dunyoda eng ko‘p qo‘llanilmoqda. Kuchsiz NNO3 ni ammiak orqali olish usuli asosan, 3 pog‘anadan iborat.
а) НNO₃ oksidlab azot 2 oksidi (NO) ni olish:
4NН₃ Q 5О₂ = 4NO Q 6Н₂О Q Q₁ (6)
б) NO ni NO₂ ga oksidlash:
2NО₂ Q О₂ = 2NO₂ Q Q₂ (7)
в) NO₂ ni suv orqali yutish:
3NО₂ Q Н₂О = 2НNO₃ Q NO Q Q₃ (8)
Chiqayotgan NO yana oksidlanadi. Hozirgi vaqtda bu uchta usuldan, oxirgi 3-chisi, ya’ni NH₃ dan НNO₃ olish keng tarqalgandir.