O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik

Tavanchlarning cho‘kishidan hosil boMadigan ko‘chishlar. 
Statik aniq 
sistem alarda tayanchlam ing cho'k ishi inshootda q o ‘shim cha z o ‘riqishlar 
paydo qilmaydi. Tayanchlam ing ko‘chishi esa tuproqning o ‘tirishi, suv bo- 
sishi yoki siljishi singari turli sabablar ta ’sirida ro‘y berishi mumkin.
Misol tariqasida 9.15-rasmda tasvirlangan uch sharnirli ram ani k o ‘rib 
o ‘tamiz. Ramaning В tayanchi cho‘kdi deb faraz etaylik. C ho'kishning ver­
tikal 
A b
va gorizontal Дн tashkil etuvchilari m a’lum deb qaraylik. 0 ‘rtadagi 
С shamirining holatini aniqlash talab etiladi (9 ,15-rasm, a).
Shamiming vertikal ko‘chishini Mor formulasi bo‘yicha aniqlash uchun С 
nuqtasiga vertikal yo‘nalishda birlik kuch 
Қ
=1 ni qo‘yamiz. (9 .15-rasm, b).
Birlik holat kuchlarining haqiqiy holat ko ‘chishlarini vujudga kelishida 
bajarishi m um kin boMgan ishlari yigMndisi quyidagicha ifodalanadi:
\ A y - V „ A b - H A , , = 0 .
Bu tenglam adan izlanayotgan ko‘chish aniqlanadi 
A 
у = VhA e
+
Н А И .
Demak, mazkur ko‘chish tayanchlaming cho‘kishiga bevosita bogMiq ekan. 
Gorizontal ko‘chish 
A s
ni aniqlash uchun S shamiriga 
F2 =
1 kuchini 
qo‘yamiz ( 9 .15-rasm, b). M or teoremasi asosida quyidagi ishlar tenglam a­
sini tuzamiz:
1A -
VJ • A h + H ' A H
= 0;
bu yerdan
д ,= - ғ ; д „ - я 'д я

---

а)
: U i 1 U
A
X
fi
m
I
R
a
= ^
МА=1
2
q f
Quyidagi ko'chishlarni aniqlashga doir
q
misollar ko‘rib o ‘tamiz.
l-m isol. 
Balkaning m kesimidagi chiziqli
ко ‘chish va n kesimidagi burchakli ко ‘chish
M or fo r m u la s i yo rd a m id a an iq la n sin
(9.16-rasm, a).
Yechish: Ko'chishlar Mor formulasi (9.8) 
yordamida quyidagi tartibda aniqlanadi:
1. Eng avval istalgan kesim uchun eguv­
chi momentlar tenglamasini tuzamiz:
M p = ~ 2 q e + 2 q l I ~ ^ - .
2.
B alkaning m kesim idagi vertikal 
ko‘chishni aniqlash uchun uni berilgan yuk­
lardan ozod qilib, o 'rn ig a izlanayotgan 
y o ‘nalishda birlik 
Pm
=1 kuch qo‘yamiz va 
uning ta ’sirida eguvchi momentlar ifodasini 
tuzamiz (9.16-rasm, b):