O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg



Yüklə 0,79 Mb.
səhifə135/169
tarix26.11.2023
ölçüsü0,79 Mb.
#135416
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   169
O. M. Mirtazaev epidemiologiyadan amaliy mashg-fayllar.org (1)

Epidemiologiyasi 

Difteriyada kasallik manbai bo’lib bemor odam, rekonvalestsept va sog’lom


bakteriya tashuvchi hisoblanadi. Asosan bemor odam kasallik manbai hisoblanadi,
chunki ular ko’p miqdorda infeksiya qo’zg’atuvchilarini tarqatadilar. Engil
kechadigan va payqamas shakllarda bemorlar ham xavfli infeksiya manbai
hisoblanadilar, chunki ular ko’pincha kechikib vrachga murojaat qiladilar, natijada
shifoxonaga
kechikib
yotqiziladilar.
Sog’ayib
ketuvchilar
ko’pincha
rekonvalestsensiya davrining dastlabki 2 haftasida difteriya tayoqchalaridan xoli
bo’ladilar. Ba’zi hollarda sog’ayib ketuvchilarning bakteriyani ajratishlari 90 va
undan ortiq kungacha davom etishi mumkin. Tomoqdagi, burun-xalqumdagi
surunkali yallig’lanish jarayonlari, shuningdek organizmning mahalliy va umumiy
qarshiligini susaytiruvchi umumiy surunkali va o’tkir xastaliklar uzoq muddatli
bakteriya tashuvchilikka sabab bo’ladi. Tashuvchilik holati kasallanish darajasiga
bog’liq. Toksigenli shtammlar tashuvchilarini aniqlash ko’proq epidemiologik
ahamiyatga ega. Kasallikni boshdan kechirganlarda va emlanganlarda 10-15
kungacha davom etadigan sog’lom tashuvchanlik kuzatilishi mumkin. Kasallikdan



180
so’ng


antimikrob
va
antitoksik
immunitet
qoladi.
Bemorning
va
rekonvalestsentning qonida agglyutinin va antitoksinlar aniqlanadi. 1912 yilda
venalik pediatr Shik antitoksik immunitetni aniqlash uchun teri ichi sinamasini
taklif qildi. Shuning uchun ham bu sinama SHIK reaksiyasi deb ataladi. Hozirgi
davrda immunitet mavjudligi RPGA yordamida aniqlanadi.
Difteriyada qo’zg’atuvchining yuqish mexanizmi asosan havo-tomchi yo’li
bilan, kam hollarda esa chang, bemor yoki bakteriya tashuvchi foydalangan
o’yinchoqlar, shuningdek oziq-ovqatlar orqali ham yuqishi mumkin. Emlashgacha
bo’lgan davrda asosiy kasallanish 1 yoshdan 7 yoshgacha bo’lib, bu barcha
kasalliklarning 80% ni tashkil qilar edi. Amaliyotga difteriya anatoksini bilan
emlash joriy etilgandan so’ng esa, kasallanish kamayishi bilan bir qatorda uning
katta yoshdagilar o’rtasida yuzaga kelishi ko’paydi. Difteriyaga mavsumiylik xos
bo’lib, yoz oylarida bemorlar soni oshib boradi va eng ko’pi sentabr-dekabr
oylarida, eng kam bemorlar soni esa aprel-avgust oylarida kuzatiladi.
Difteriya bilan kasallanish mavsumiy o’zgarib turishini bolalarning hayot
tarzlari o’zgarishi bilan tushuntirish mumkin. Yoz oyida va kuz oyining boshlarida
ko’chalarda, hovlilarda bolalarning o’zaro muloqoti ko’payadi bundan tashqari
bolalarning oromgohlarga jo’nashlari tufayli bolalar yangi jamoalari tashkil
qilinadi. Kuzda maktab jamoalari qayta tiklanadi. O’quv yilining boshlanishi
bilanoq difteriya bilan kasallanishning o’sishi o’z navbatida kasallik tarqalishida
maktablarning ahamiyatini ko’rsatadi. Maktab bolalari ko’pincha kasallikning
yengil turi bilan og’riydilar. Infeksiya esa maktablarga bemorlar va tashuvchilar
orqali keltiriladi. 1922 yilda Roman (Fransiya) tomonidan kashf qilingan difteriya
anatoksini difteriyaga qarshi muvaffaqiyat bilan kurashishga umid baxsh etdi.
Haqiqatdan ham emlashlar natijasida bolalar o’rtasidagi kasallanish kamayib bordi.
Urushdan keyingi yillarda sobiq SSSR difteriya anatoksini bilan ommaviy
emlashlar natijasida kasallanish inqilobgacha bo’lgan davrga qaraganda 5-6 marta
kamaygan. Undan keyingi davrlarda difteriyaga qarshi rejali emlash natijasida bu
kasallik keskin kamaytirildi.


Yüklə 0,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   169




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin