Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR

1. Hələb türkmənləri.
Bu türkmən icması arasında yaşayan kınık oymağı bir az əvvəl haqqında danışdığımız kınıkların Şimali Suriyada qalmış bir qismidir. Bu icma Qanu­ninin ilk səltənət illərində üç qola ayrılmışdı. Bunlardan Kırım Kətxudanın buyruğunda olan bi­rinci qolun 51, Həsən Kətxudanın idarəsindəki ikinci qolun 40, kəndxudası bilinməyən üçüncü qolun da yenə 40 nəfər vergi ödə­yən əhalisi olduğu məlumdur.
II Səlim dövründə kınıkların əhalisi bir mislinə yaxın arta­raq 254-ə çat­mışdır. Həmin dövrdə onlar tək bir kəndxudaya tabe idilər ki, bu da yuxa­rı­da adı çəkilən Kırım Kətxuda idi.
Kınıklar XVII əsrin ortalarına qədər əski yaşayışlarını da­vam etdirmişlər. Sultan İbrahim dövründə onların Rum (Sivas) vilayətində Aralıq-evi adlı bir yerdə yaşadıqları məlumdur². 1104-cü ildə (1692/1693) Hama və Xümus san­caqlarında yerləşdirilən türkmən oymaqları arasında kınık-uşaq adlı bir oy­maq da vardır. Bu oymaq bəhs etdiyimiz kınıkların köçəri qalığı yaxud baş­qa bir oymaq idi³. Hama yörəsinə yer­ləş­dirilən bu oymağın 60 nəfərlik ki­­çik bir oymaq olduğu məlum olur⁴.
2. Ankara.
Ankara yörükləri arasındakı kınık oymağı 123 nəfər vergi əhalisi olan bir oymaqdır. Bu kınık oymağı Səfəri-Hisar (Sivri-Hisar) nahiyəsində yaşa­yır­dı⁵. Daha əvvəl də bir neçə dəfə işa­rə edildiyi kimi, Ankara oğuz boyla­rı­na and ən çox yer adları olan bölgələrin arasında birinci yer tutur. Bu yer ad­ları XII əsrdə şöhrətləri Xorasanadək yayılmiş qələbəlik bir türkmən ic­ma­sının yadigarı idi. Məhz bu yadigarlar içində kınık boyuna aid 9 kənd vardır.
3. Qaracaqoyunlu (Aydın).
Aydın sancağında yaşayan qarasaqoyunlu icması arasındakı kınık oyma­ğı əhalisi çox az olan bir təşəkküldür. 37 vergi evi olan bu oymaq kınıklar adı­nı daşıyır. Onun 11 evlik alalar adlı kiçik bir obası da vardı. Elə həmin ic­ma arasında qonuqlar adlı bir oymağa da rast gəlirik. Bunun düzgün oxu­nuş şəkli konuk­lar olmalıdır. Ancaq dəftərlərin birində k açıq halda kəsrə ilə hə­rəkələnmişdir. Ona görə də kınık kəlməsi bir işdə xüsusiy­yəti nəticə­sində bu şəkli almışdır. Mən bu xüsusda yalnız k-­nın hərəkələnməsini nə­zərə al­dım.
Fateh dövründə biri 217, digəri 65 nəfərlik iki qol halında yaşayan kı­nık­ların XVI əsrdə yeni qollara ayrıldığı və müxtəlif yerlərdə yaşadığı mə­lum olur. Bu qollardan biri (56 ev) Tirə ət­rafında, digər bir qol da Tirəyə bağ­lı Məskənçi kəndində yaşa­yırdı. Kınıkların o biri qolları isə Ayasuluğ yö­rəsindəki Qar­cı­lar, Bəylik dərə, Uzunluca, Kilsə, Boz-Alan, Kiçik Kəd­fi­yə, Yeddi bərquş kimi kəndlərdə yerləşmişdilər¹.
XVI əsrdə Anadoluda Səlcuqlu adlı bəzi oymaqlara və Səlcuq və Səl­cik şəklində yer adlarına və şəxslərə də rast gəlinir. Səlcuqlu adlı oymaqlardan bi­ri Tarsus bölgəsindəki kusun boyu­nun obaları arasındadır. 925-ci ildə (1519) bu oba 45 vergi evin­dən ibarət idi. Eyniadlı bir oymağa da Afyon-Qa­rahisar böl­gəsində rast gəlinir. Bu da 30 evdən ibarət idi. Üçüncü bir oy­maq da atçəkənlər arasındadır. Bu oymağın adı səlcuqlu şək­lində yazılır. Bu oymaqların da adlarının şəxs adlarından götü­rül­düyü şübhəsizdir.²