Okul öncesi EĞİTİm kurumlarinda program uygulamalari eğİTİm programina iLİŞKİn temel kavramlar eğitim programı (Yetişek)

Müzik dinleme :CD, kaset veya bir enstrümanla çalınan veya söylenen bir müzik eserinin dinlenilmesi müzik dinleme etkinliğidir.

Müzikli dramatizasyon :Bir olayı, söz, jest ve mimiklerin doğal yeteneklerle birleştirip canlandırılmasına“dramatizasyon” denir. Şarkılı oyunlar (bezirgânbaşı, çiftçi çukura daldı, hendekte var bir tavşan vs.) müzikli dramatizasyon çalışmalarındandır. Müzik eşliğinde öykünmeler de müzikli dramatizasyon çalışmalarındandır.

Yaratıcı dans :Müziğin ritmine uyularak yapılan ve estetik değer taşıyan, insanın içinden geldiği gibi doğaçlama yapılan düzenli vücut hareketlerine yaratıcı dans denir. Yaratıcı dansı, müzikli dramatizasyondan ayıran özellik içinden geldiği gibi yapılmasıdır. Bunun olabilmesi içinde kullanılacak müziğin sözsüz, ne çok hızlı, ne de çok ağır olmalı.

Yaratıcı dans etkinlikleri uygulanırken dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Çalışmanın yapılacağı yerin rahat çalışılabilecek büyüklükte olması gerekir.

• Ortam temiz, düzenli, havalandırılmış olmalıdır. Olası kazalara karşı tedbirler alınmalıdır. • Çocukların kullanacakları kostüm, maske vs. onların ulaşabileceği yere konulmalıdır.

• Çalışmaya başlamadan önce konsantre olabilmeleri; müziğe anlam verebilmeleri için çocuğa önceden dinletilmelidir.

• Yaratıcı dansta kullanılan müzik canlı veya kayıt olabilir.

• Yaratıcı dans için şu müzikler kullanılabilir: Vivaldi’nin “Dört Mevsim”, Ravel’in “Bolero”, Yohannes Brahms’ın “Macar Dansları” Erol Sayan’ın “Muhayyer Anadolu Oyun Havası” gibi.

• çocuklar zorlanmamalı, etkinliğe motive edilmelidir.

• Bu çalışmalarda da bireysel farklılıklar göz ardı edilmemeli, her çocuktan aynı başarı beklenmemelidir.

Müzikli öykü:Ses efektleri, enstrümantal, kasetten veya canlı müzik dinletilerek, kendilerine hatırlattığı şeyler sorularak, anlatılanlardan öykü oluşturma çalışmalarına denir.

Uygulamada dikkat edilecek ilkeler

• Uygulama yapılacak ortamın önceden hazırlanması gerekir.

• Uygulama yapılacak grubun hazırlanması gerekir.

• Öğretmen öğreteceği şarkının sözlerini ve melodisini çok iyi bilmelidir.

• Kullanılacak ritim araçlarının çocukların seviyesine uygun ve sayılarına yetecek miktarda olmalıdır.

Seçilen şarkının çocukların yaş ve gelişim seviyelerine uygun olmasına dikkat edilmelidir.

• Etkinliklerde mutlaka her çocuk görev almalıdır.

• Yetenekli çocuklar çok iyi gözlenip aileleri bu konuda uyarılmalıdır.

RİTİM ARAÇLARI

Tanımı :Çocuklarda ritim duygusunun gelişimine ve kulak eğitimine yardımcı olan özellikle müzik saatinde ritim çalışmaları ve eşliklerde kullanılan vurmalı ezgisiz çalgılardır.

Çeşitleri:

-Ritim sopaları: Çocuk ritim sopalarını yere ve biribirine vurarak kullanırlar.

Marakas : Küçük mukavva veya plastik kutuların içine küçük taşlar, boncuklar vs. konularak kapağı kapatılır.

Tef :en çok kullanılan ritim araçlarından biridir.

Zil kendine güveni olmayan çocuklarda müziğe başlamak için en ideal ritim aracıdır.

MÜZİKLİ AKTİVİTELER HAZIRLAMA

Planlama :“Belirli eğitsel hedeflere ulaşmak için çocuklara hangi müzik etkinliklerinin hangi yöntem ve teknikler, hangi, araç ve gereçlerle, nasıl bir ortam ve hangi sürede yapılacağının saptanmasına müzik eğitiminin planlanması denir.

Planlama;

• Etkinliğin bir düzen içerisinde yürütülmesine imkân sağlar

• eğiticinin etkinliğe önceden hazırlanmasına imkân sağlar

• eğitimin gerçekleşmesine imkân sağlar

• Zamanı en verimli şekilde kullanmaya imkân sağlar

• etkinliğin devamlılığına imkân sağlar

Araç-gerecin önceden plânlanmış olması etkinlik sırasında karışıklık, bocalama yaşamadan etkinliğin sürdürülmesine imkân sağlar.

Müzik etkinlikleri şu aşamalar takip edilerek hazırlanır:

1.Hedef ve hedef davranışların belirlenmesi :Hedef ve hedef davranışlar psikomotor, sosyal-duygusal, bilişsel, dil ve öz bakım becerilerinin kazandırılması ile ilgili hedef ve davranışlarından seçilir. Hedefler, kazanılması beklenen davranışlarda somutlaşır.

2.Hedef ve hedef davranışlara uygun müzik etkinliklerinin belirlenmesi: Müzik etkinlikleri seçilirken çocukların yaş ve gelişim düzeylerine göre seçilmelidir. ayda 2-4 şarkı öğrenmeleri yeterlidir. Müzik etkinliği seçilirken hedef, hedef davranış, araç ve konu birlikte düşünülmelidir.

3.Müzik etkinliklerinin gerçekleştirileceği süreyi belirleme :Müzik etkinliklerine ayrılacak süre çocukların yaş ve gelişim seviyelerine göre tespit edilmelidir. İlköğretim seviyesindeki çocuklar için bu süre yaklaşık 40 dakika olmalıdır.

• 6 yaş çocukları için 30-35 dakika zaman ayrılmalıdır.

• 5 yaş 20-25 dakika zaman ayrılmalıdır.

• 3-4 yaş 10-15 dakika olarak zaman ayrılmalıdır.

Araç gereçleri hazırlama:Müzik etkinliklerinin ilgi çekici olabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için araç gereç yönünden de arşivin zengin olması gerekir.

Müzikli aktivite uygulaması yapma

• ilk uygulamanın yapılacağı yerin seçilmesi ve hazırlanmasıdır.

• Müzikli aktivite öncesinde araç-gereç hazırlığının yapılmasıdır. • Öğretmen hem müzik aletini çalmalı, hem de şarkıyı söylemelidir. Bu nedenle flüt eşlik için uygun bir çalgı aleti değildir.

Bir başka hazırlık ise çocukların etkinliğe motive edilmesidir.

Bütün bunlardan sonra sıra etkinliğe gelir. Uygulama sırasında öğretmen yapılacakları sade bir anlatımla açıklar.

Şarkı söylemekten, rol almaktan çekinen çocuklar cesaretlendirilip, teşvik edilmeli; yalnız, kesinlikle zorlanmamalıdır.

• Öğretmen çocukların gelişim durumunu çok iyi bilmeli ve özel durumu olan çocuklara uygun roller vermelidir.

• çocukların aktif olmaları için etkinlik; araç-gereç, çocukların zevk alacakları şarkı vs. ile zenginleştirilmeli, çocuklar etkinliğe teşvik edilmelidir.

6.ÜNİTE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA YARATICI DRAMA ETKİNLİKLERİ

DRAMA NEDİR: Drama sözcüğü Yunanca “Dran” Dran; yapmak, etmek eyleminde kullanılmaktadır Halk arasında dram acıklı durumları ifade etmek için kullanılmaktadır. Fransızcada ise gösterim sanatlarındaki karşılığı “drame” olan bu sözcük, burjuva tiyatrosu olarak değerlendirilirken, Türkçede acıklı oyun anlamında kullanılmış Eğitici drama, Önder tarafından şu tekilde tanımlanmıştır, “canlı ya da cansız varlıkların sözel ve sözsüz, kendiliğinden davranışlarla, taklit yolu ile temsili olarak ifade edilmesi, canlandırılmasıdır.”. İnci San’ın konuya ilişkin tanımı ise şöyledir, eski bilişsel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği oyunsu süreçlerde anlamlandırılması canlandırılmasıdır.” H. Ömer Adıgüzel eğitici dramayı “Yaratıcılığı geliştiren etkili bir yöntem ve yaratıcı bireyi yetiştiren başlı başına bir eğitim alanı.” olarak tanımlamıştır Zülal Bozdoğan, kendini gerçekleştirme yolundaki çağdaş insana, kendini, çevresini, olayları ve en geniş anlamıyla hayatı çok yönlü ve gerçekçi bir şekilde algılayarak, ihtiyaçlarını karşılama ve gizil güçlerini gerçekleştirmesi yönünde büyük destek verisiyle etkili bir kişisel/sosyal gelişim yöntemidir” Nellie McCastlin “Tiyatronun alanı ve amacının ötesinde bir etkinliktir. Bir hikâyenin başlama, gelişme ve bitiş tanımlarını kullanır.

Drama İle İlgili Kavramlar :

Yaratıcılık : Bilim adamlarına göre yaratıcılık, süreçten çok sonuçla ilgilidir. Akıl yürütme, buluş yapma ve sorun çözme yaratıcılığın karşılıklarıdır. Sanat için yaratıcılık, ahlâkî ve estetik öğeleri içeren özgün bütünlüğe ulaşmaktır. Hamdi Akverdi “Sanatta Yaratma” isimli eserinde söyle bir yorum yapar, “herkes bilir ki yaratma her-şekli ve her derecesiyle bir ruh işidir. Yaratıcılık; henüz doğru cevabı bulunmayan problemlere yeni yollar, yeni çözümler, yeni fikirler, yeni buluşlar üretme yeteneğidir.”

yaratıcılık, bireye farklı ve üretici düşünce zincirlerini kullanarak, alışılmış düşünce zincirlerini kırarak, alışılmış fikirlerdeki esneklik, orijinallik ve duyarlılığın bir toplamıdır. Yaratıcılık; herkesin içinde var olan, doğuştan getirilen bir özelliktir, gizli bir güçtür, potansiyeldir. Yaratıcılık üzerinde kalıtım, zekâ, sosyo-ekonomik çevre ve eğitim gibi çeşitli değişkenler rol oynar.

Yaratıcılığın bazı aşamaları :

Alıştırma Aşaması (Orientation): Problemin tanımlanması ve değişik yönlerinin belirlenmesidir.

Hazırlık Aşaması (Preparation): Yaratıcı kişi bu aşamada kendini tamamen probleme adar. Problemi tüm açılardan inceler. Bilgi edinme, bunları ilişkilendirme, farklı açılardan analiz etme, yorumlama, değişik biçimlerde sentez yapma, değerlendirme ve yeniden yorumlama biçiminde sürdürülen etkinliklerdir.

Kuluçka Aşaması (Incubation): ürünün bilinç ötesinde olgunlaşmakta olduğu aşamadır. yoğun bir yaratıcılık çabasının sürmekte olduğu evredir. bilinenler problemi çözmek için yeterli değildir. problem bilinçaltına itilir. Yaratıcı kişilerin ellerinde izlenmesi gereken bir harita bulunmaktadır.

Aydınlanma Aşaması (Illumination, Inspiration): yaratıcı kişinin aklında bir anda çakan şimşek gibidir. üzerinde yoğunlaşılan konu ile ilgisi olmayan düşünceler zihinden uzaklaştırılmakta ve farklı alan ve konularla yeni ilişkiler keşfedilmektedir.

Doğrulama ve Geliştirme Aşaması (Verification and Revision): çözümün denenerek, yeterli ve geçerli olup olmadığı doğrulanır. Bazen bu birey üçüncü aşamaya döner. Bu dönemde sürekli aktif olan iki nokta “sürekli ilgi” ve “uygulama, deneme”dir.

Doğaçlama :Doğaçlama, Tiyatro Ansiklopedisi’nde “Daha önce belli bir (sözel ya da mimiksel-davranışsal) sahne saptaması olmaksızın oyun oynama “Doğaçlama, yazılı bir konuya dayanmadan içe doğduğu gibi oynama ve konuşmadır Doğaçlama rol oynamanın daha gelişmiş biçimidir. Doğaçlama, tamamıyla öğrenci merkezlidir. Doğaçlama sürecinde fikirler toplanır, biçimlenir, problemler çözülür. Doğaçlamanın en bilinen ve en çok başarıya ulaşan şekli hikâye merkezli olandır. Etkinlik sırasında; ses efektleri, materyaller, kostümler de fikirlerin oluşmasında ve hayal gücünün uyarılmasında etkilidir.

YARATICI DRAMA HAZIRLIK ETKİNLİĞİ PLANLAMA VE UYGULAMA

Eğitici, sınıfında bulunan çocukların hepsini çok iyi tanımalı çocukları drama etkinliğine göre yönlendirmelidir.

Yaratıcı Drama Etkinliği Planlarken ve Uygularken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• basitten karmaşığa, somuttan soyuta, yakın çevreden uzak çevreye, bilinenden bilinmeyene doğru gitmelidir.

• kavramlar için somut nesnelerle çalışmalar planlanmalıdır.

• Planlamada aylık eğitim planlarına alınmış kazanım ve göstergelerden o gün için kazanım ve göstergeler seçilerek sürece başlanmalıdır.

Kazanım ve göstergeleri seçerken; çocukların yaşları, olgunlaşma, gelişim dönemleri dikkate alınmalıdır.

• Planlanan etkinlikler derslik içi derslik dışı, büyük grup, küçük grup ve bireysel çalışmalara olanak verecek şekilde planlanmalıdır. Yıl boyunca sadece tek tip etkinlikler planlanmamalıdır.

• Etkinlikler çocuğun kendi başına yapabileceği etkinlikler olmalıdır. Çocuk aktif olarak sürece girmeli, eğitmen çocuğa rehberlik etmelidir.

• hareketli etkinliklerden ibaret değildir. Aktif, pasif dengesi göz önünde bulundurulmalıdır.

• aile katılım çalışmalarına yer vermelidir.

• Yapılması planlanan çalışmaların çocuk tarafından açıklanması, çocuğun duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için özgür ve yaratıcı ortamlar hazırlanmalıdır.

• Planlanan çalışmaların uygulama sonrasında değerlendirilmesine yönelik farklı soru türleri hazırlanmalı ve farklı değerlendirme araçları geliştirilmelidir.

Gerçekleştirilmesi düşünülen amaç ve kazanımların belirlenmesi ve uygun dramanın seçilmesi

• Yaratıcı Drama etkinlikleri için yer alacak etkinliklerin ve mekânın seçilmesi

• Yaratıcı drama saatinde yer alan etkinliklerin sıralanması ve süresinin belirlenmesi

• Yaratıcı Drama saatinde kullanılacak araç gereç ve oyuncakların sıralanması

Yaratıcı drama etkinliğinin düzeni

• Isınma

• Tanışma

• Kaynaştırma

• Konsantrasyon

• Rol oynama

• Doğaçlama

• Pandomim

• Oluşum

Isınma çalışmaları tanışma, etkileşim kurma, güven ve uyum gibi özellikleri katılımcıya kazandıran, esnek olmakla birlikte kuralları belirlenmiş, grup liderinin yönlendiriciliğinde yapılan çalışmalardır.

Yürüyerek ısınma: Serbest yürüme: Taklit yürüyüşleri:

Tanışma aşaması katılımcıların birbirlerini tanımaları ve birbirleri ile daha kolay iletişim kurmalarını sağlayacak oyunları içerir. Örnek çalışma: İsim Söyleme gibi

Kaynaştırma aşaması, hedef grubun birbiriyle iletişim kurarak kaynaşması ve grupta güven duygusunun oluşmasıdır. Konsantrasyon çalışmaları, grubun dikkatini belirli bir nokta üzerine toplamak ve esas çalışmaya yönlendirmek için yapılır.

Uygun Araç-Gereç ve Materyallerin Seçimi: Drama da öncelikle temel araç katılımcının kendisidir. Drama oyunları başka hiçbir araca gerek duyulmaksızın yapılabilir. Ancak yaratıcı drama çalışmalarında, çalışmayı daha zengin ve eğlenceli bir hâle getirmek, konsantrasyonu sağlamak için materyal kullanımı gerekebilir. Drama gereçleri, role girmeyi kolaylaştırmak veya ortamı düşsel olarak değiştirmek amacıyla kullanılır. Drama etkinliklerini düzenlerken bulundurulmasında yarar olan bazı araç gereçler şunlardır:

Müzik araçları: efekt ses kayıtları, ritm araçları ve bazı müzik araçlarının kullanıldığı dikkati çekmektedir. Canlandırılacak oyunun özelliğine göre maskeler hazırlanabilir.

Yaratıcı drama etkinlikleri için örnekler

2012 eğitim ve öğretim yılında pilot uygulaması yapılan Okul Öncesi Eğitim Programı'na uygun olarak etkinlik planı formatında hazırlanacak yaratıcı drama planında;

• Etkinlik/etkinliklerin adı

• Yaş grubu

• Seçilen kazanım ve göstergeler

• Kazanım ve göstergelere Ulaşmak için belirlenen etkinlikler (öğrenme süreci)

• Gerekli araç-gereç ve materyaller

• kavram ve sözcükler

• Yaratıcı Drama istenilen eğitsel kazanımlara etkili bir şekilde ulaşabilmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar

• Değerlendirme

• aile katılımı

• Önerilen diğer etkinlikler

• Yetersizlikten etkilenmiş çocuklar için uyarlama bölümlerinin hazırlanacak planda bulunması gerekmektedir.

Uyarlama yaparken yetersizlikten etkilenmiş çocuğun yetersizlik türü ve derecesi dikkate alınmalıdır.

7.ÜNİTE OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA OKUMA-YAZMAYA HAZIRLIK ETKİNLİKLERİ-I

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE OKUMA-YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARININ KAPSAMI

Okuma-yazmaya hazırlık çalışmaları, çocukların ilkokula geçişlerini kolaylaştırmak ve ilkokula hazırbulunuşluk düzeylerini artırmak amacıyla yapılan etkinlikleri içermektedir. eğitim yılının son aylarında değil tüm yıla yayılması gereken çalışmalardır.

Bu çalışmalardan bazıları:

• Görsel algı çalışmalar

• El-göz koordinasyonuna yönelik çalışmalar

• Şekil-zemin ayrımına yönelik çalışmalar

• Şekil sabitliğine yönelik çalışmalar

• Mekânda konuma yönelik çalışmalar

• Mekânsal ilişkilere yönelik çalışmalar
İşitsel algı çalışmaları

• Dinlemeye yönelik çalışmalar

• Konuşmaya yönelik çalışmalar

• Sesleri hissetmeye yönelik çalışmalar

• Sesleri ayırt etmeye yönelik çalışmalar

• Aynı sesle başlayan ve biten kelimeler üretmeye yönelik çalışmalar

• Seslerle nesneleri ya da nesne resimlerini eşleştirme çalışmaları

• Dikkat ve bellek çalışmaları

• Benzerlikleri ve farklılıkları bulma çalışmaları

• Akılda tutma ve hatırlama çalışmaları

Temel kavram çalışmaları

• Renk kavramlarına (kırmızı, yeşil, sarı, mavi vb.) yönelik çalışmalar

• Şekil kavramlarına (daire, çember, üçgen, kare, dikdörtgen, elips, kenar, köşe vb.) yönelik çalışmalar

• Boyut kavramlarına (büyük-orta-küçük, ince-kalın, uzun-kısa, geniş-dar vb.) yönelik çalışmalar

• Miktar kavramlarına (az-çok, ağır-hafif, boş-dolu, tek-çift, yarım-tam, eşit, kalabalık-tenha, parça-bütün, para vb.) yönelik çalışmalar

• Yön/mekânda konum kavramalarına (ön-arka, yukarı-aşağı, ileri-geri, sağ-sol, önünde-arakasında, alt-üst-orta, altında-ortasında-üstünde, arasında, yanında, yukarıda-aşağıda, iç-dış, içinde-dışında, içeri-dışarı, uzak-yakın, alçak-yüksek, sağında-solunda vb.) yönelik çalışmalar

• Sayı kavramlarına (1-20 arası sayılar, sıfır, ilk-orta-son, önceki-sonraki, birinci-ikinci..... vb.) yönelik çalışmalar

• Duyularla ilgili kavramlara (tatlı, tuzlu, acı, ekşi, sıcak-soğuk-ılık, sert-yumuşak, kaygan-pütürlü, tüylü-tüysüz, ıslak-kuru, sivri-küt, kokulu-kokusuz, parlak-mat, taze-bayat, sesli-sessiz vb.) yönelik çalışmalar

Duygularla ilgili kavramlara (mutlu, üzgün, kızgın, korkmuş, şaşkın vb.) yönelik çalışmalar

• Zıt kavramlara (aynı-farklı-benzer, açık-kapalı, hızlı-yavaş, canlı-cansız, hareketli- hareketsiz, kolay-zor, karanlık-aydınlık, ters-düz, düzenli-dağınık, eski-yeni, başlangıç-bitiş, kirli-temiz, aç-tok, düz-eğri, güzel-çirkin, doğru-yanlış, şişman-zayıf, yaşlı-genç, derin-sığ, açık-koyu vb.) yönelik çalışmalar

• Zaman kavramlarına (önce-şimdi-sonra, sabah-öğle-akşam, dün-bugün-yarın, gece-gündüz, gün-hafta-ay-yıl-mevsim, saat vb.) yönelik çalışmalar

• Problem çözme ve tahmin çalışmaları

• Kalem kullanma ve el becerisi çalışmaları

• Kalemi doğru tutabilme

• Kalem kontrolü ve kalemi doğru kullanabilme

• Çizme, boyama, kesme, katlama, yoğurma ve yapıştırma çalışmaları

• Öz bakım becerilerine yönelik çalışmalar

• Çocukların kendi başlarına yemelerine, içmelerine, tuvalet ihtiyacını karşılamalarına, elbiselerini giyinmelerine, elbiselerini çıkarmalarına, el-yüz temizliğini yapmalarına yardımcı olmayı içeren çalışmalardır.

Güven ve bağımsız davranış geliştirme çalışmaları

• Çocukların kendi kendilerine hareket etme ve başarı hissini yaşamalarını destekleyecek çalışmalar bu grupta yer alır.

Sosyal-duygusal olgunluk geliştirme çalışmaları

• Okuma-yazma farkındalığı ve motivasyon geliştirme çalışmaları

• Duyu eğitimi çalışmaları

• Nefes ve ritim çalışmaları

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE OKUMA-YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARININ ÖNEMİ

Bu dönemde çocukların gelişimlerini destekleme açısından uygun ortam ve deneyimler yaratıldığında olumlu yönde kalıcı etkiler ortaya çıkmakta, çocukların ilkokula geçişini kolaylaştıran, uyum sürecini hızlandıran, ilkokul için gerekli birçok davranışın kazanımına yardımcı olan etkinlikleri içerisinde barındırdığından büyük öneme sahiptir. Okuma-yazmaya hazırlık etkinlikleri, okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel, duyuşsal, sosyal, psikomotor, dil ve kişilik gelişimi gibi gelişim alanlarını desteklemeye yönelik çalışmaları içerir. motivasyonlarını artırarak olumlu tutum geliştirmelerini destekleyen etkinliklerdir. Okuma-yazmaya hazırlık etkinlikleri bireysel ve masa başı çalışma sayfalarıyla sınırlı etkinlikler değildir. Diğer birçok etkinlikle birlikte bütünleştirilerek yapılabilecek çalışmaları da içerir. grup çalışmaları şeklinde yapılmasıyla; sosyal uyum, grubun kurallarına uyma, iş birliği, gibi kazanımlarının desteklenip geliştirilmesi amaçlanır.

İLK OKUMA-YAZMAYA HAZIRLIK DÖNEMİNİN AŞAMALARI

Araştırmacılar, anaokulu çocuklarının aşağıdaki dil ile ilgili örneklere benzer pek çok kavramı anlayabildiklerini saptamışlardır:

• Çevrelerinde gördükleri yazılı sözcükleri (Mc Donald’s gibi) başka mekânlardaki sözcüklerle (restaurant gibi) ilişkilendirerek anlamlandırabilmektedirler.

• Basılı bir yazının bir anlamı olduğunu ve bir düşünce ya da fikri ilettiğini anlayabilmektedirler.

• Yazılı dilin bazı özelliklerini anlayabilmektedirler; belli bir yöne doğru yazılması, aralarında boşlukların olması, arka arkaya dizilmesi ve şekillendirilmesi gibi.
Harflerin isimleri, görsel ve işitsel ayırımın yapılması, yazılan ve söylenen kelimelerin birbirinin karşılığı olması konularında kısmen bilgi sahibidirler.

Okul öncesi eğitim ortamlarında zengin okuma-yazma araç ve gereçlerinin bulunduğu bir çevrede yetişen çocukların, ileride ilk okuma-yazma öğretiminin temelini oluşturacak bazı evrelerden geçerek olgunlaştığı varsayılmaktadır. Bu evreler aşağıdaki gibidir:

• Tanıma ve farkında olma evresi

• Yalancı okuma evresi

• Okuma kurallarını keşfetme evresi

• Yazılanlarda anlam arama evresi

• Tahmini okuma evresi

Tanıma ve Farkında Olma Evresi :çocuğun çevresindeki eşyaların birbirinden farkını henüz ayırt edemediği dönemdir. nesneler onun için aynı anlamı ifade etmektedir. Bu dönemin sonuna doğru çocuk okuma-yazma dokümanlarının farkını anlamaya başlar.

Yalancı Okuma Evresi : çocuğun taklit dönemidir. çevrelerinde bulunan gazete, kitap vb. yazılı dokümanları yetişkinleri taklit ederek okuyormuş gibi yaparlar ve kendilerinin içinden geçtiği gibi seslendirirler. bu dönemde, yazı araçlarını kullanarak çizme ve karalama çalışmaları da yaparak bu çalışmaları yetişkin büyüklerine içlerinden geldiği gibi kendi mesajları olarak okurlar.

Okuma Kurallarını Keşfetme Evresi : gözleyerek okumanın bazı kurallarını keşfetmeye başlarlar. okurken gözün sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru ilerlediğini, kitap ve gazete sayfalarının sol baştan sağa doğru çevrildiğini, doğal gözlem süreci içerisinde keşfederek yalancı okumayı bu yönde geliştirirler.

Yazılanlarda Anlam Arama Evresi :Çocuklar, okuyan aile bireylerini gözleyerek konuşma diliyle yazı dili arasında ilişki kurarlar. Böylece yazılanların söylenebildiğini ve söylenenlerin de yazılabildiğini keşfetmeye başlarlar.

Tahmini Okuma Evresi :Bu tür okuma anne ve babanın çocuğu bilinçli olarak desteklemesi sonucunda oluşur. İngilizce kaynaklarda “paylaşımlı okuma” (sharing reading) ya da “dizüstü okumaları ”olarak da geçen okumanın bu türü için “birlikte okuma” kavramı kullanılmaktadır.

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARIN İLK OKUMA-YAZMA BECERİLERİ

Okuma-yazma öncesi kazanılması gereken temel beceriler şunlardır:

• Sözel dil becerisi

• Genel kültür bilgisi

• Yazı bilinci

• Alfabe bilgisi

• Fonolojik (ses) duyarlılık

• Yazı öncesi çalışmalar

Sözel Dil Becerisi :Çocuklar sözel dili, konuşarak ve yetişkinleri dinleyerek edinirler. Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan eğitimcilerin çocukların sözel dil becerilerini geliştirmeleri için bazı durumlara dikkat etmeleri gerekir:

• Eğitimci, sınıfta konuşma dilini etkili kullanması gerekir. çocuklara iyi bir model olmalıdır.

• Eğitimci, çocukların duygu, düşünce ve hayallerini sözel olarak aktarmalarına ortam sağlayıp onlara gerekli destekleri vermelidir. çocukların yaptıkları etkinlikleri anlatmaları ve eğitimcinin de "Neden? ve Nasıl?" sorularıyla çocuğu konuşmaya yönlendirmesi önemlidir.

ailenin desteği çok önemlidir.

Eğitimci, çocuklarla birlikte hemen her gün çeşitli hikâye etkinlikleri, örnek olaylar, drama etkinlikleri gibi çocuklarında sürece katılarak gerçekleştirebilecekleri okuma ve anlatmaya dayalı etkinlikler yapmalıdır.

• Eğitimci, gerçekleştirilen etkinliklerde çocukların yeni kavram ve sözcükleri fark ederek, anlamlarına uygun kullanmalarına yönelik çalışmalar yapmalıdır.

• Öğrenilen kelime ve kavramlar çocuğun gerçek yaşamıyla ilişkilendirilebilmelidir.

• uygun görsel ve ilgi çekici materyaller kullanılmalıdır.

• Çeşitli kavram ve müzik etkinliklerinden sonra öykü oluşturma, eksik bırakılan bir olay/durum ya da hikâyeyi tamamlama, hikâyelere başlık bulma ve karakter oluşturma gibi etkinliklere sık sık yer verilmelidir.