Okul öncesi EĞİTİm kurumlarinda program uygulamalari eğİTİm programina iLİŞKİn temel kavramlar eğitim programı (Yetişek)

Genel Kültür Bilgisi: Çocuklar dünya hakkında bilgilerini deneyimlerden, yetişkinlerle sohbetlerinden, araştırmalardan ve oyunlardan kazanırlar. Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan eğitimcilerin çocukların genel kültür bilgilerini geliştirmeleri için bazı durumlara dikkat etmeleri gerekir:

• Çocukların dikkatleri bilimsel olaylar ve gelişmelere çekilerek sınıf içi etkinliklerle ilişki kurulmalıdır.

• Çocukların ilgisini çekecek şekilde resimler, broşürler ve videolar sınıfta kullanılmalıdır.

soru sormalarına izin verilip soruları sabırla ve gerektiği ölçüde anlayabilecekleri yollarla cevaplandırılmalıdır.

• yaparak ve yaşayarak öğrenme fırsatları yaratılmalıdır. alan gezilerinde ve proje çalışmalarında çocukların genel kültür bilgilerini artırıcı bilgilerle ilgili yaşantılar kolay oluşturulmaktadır.

• öğrenme merkezlerinde bulunan materyaller yenilenmeli ve güncel gelişmelerle ilişkilendirilebilmelidir.

Yazı Bilinci : çocukların sosyo-kültürel çevreden gelişigüzel edindikleri bu kazanımların okul öncesi eğitim kurumlarında planlı bir şekilde yürütülüp, desteklenmesidir. Bunun için eğitimciler aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmalıdırlar:

• Eğitimciler sınıf içerisinde çocuklara yazılı materyaller sunarken büyük boyutlarda hazırlanmış hikâye kitapları, resimli-resimsiz kitaplar, broşürler, dergiler, gazeteler, el ilanları, afişler vb. farklı yazılı materyaller sunmalıdır.

• Eğitimciler model olacak yaşantılar sunmalıdırlar.

Öğrenme merkezlerinin isimleri ve merkezi temsil eden resimlerin bir arada bulunması çocukların resimden yorumlayarak yazıyı keşfetmesini kolaylaştıracaktır.

• Hikâye kitaplarından, televizyon şeritlerinden, slayt, tepegöz vb. yollarla hikâyeler okunurken, yazılarında parmak ya da başka bir unsurla takip edilmesi çocukların yazı bilincine olumlu katkı sağlar.

Alfabe Bilgisi : Çocukların yazının sembollerden oluştuğunun farkında olması okuma becerisi için önemlidir.

Okul öncesi eğitimcileri çocuklarda alfabe bilgisinin desteklenmesi için bazı hususları göz önünde bulundurmalıdırlar:

• Eğitimci her şeyden önce alfabe bilgisinin okuma ve yazma öğretimine yönelik olmadığı, okuma ve yazmaya hazırlık çalışmaları açısından önemli olduğu bilinci ile hareket etmelidir.

• Alfabedeki harflerin tanıtımı yapılırken harflerin okunuşlarının çocuklara öğretilmemesi, harflerin konuşma dilinde var olan seslerin yazı diline geçirilmesine yardımcı olan semboller olduğunun fark edilmesine yardımcı olunması gerekir.

• Eğitimci, okul öncesi sınıfının herhangi bir öğrenme merkezine alfabe panosu yerleştirerek zaman zaman çocukların bu panoyla etkileşime geçmelerini sağlamalıdır.

Eğitimci, sınıfta çeşitli maddelerden yapılmış alfabe harfleriyle çocukların temas etmelerine izin vermeli ve bunun için ortam yaratmalıdır.

• Alfabedeki harflerin sesleriyle ilgili çocukların hikâye anlatıp, şarkı söylemelerine rehberlik edilmelidir.

Fonolojik Duyarlılık (Ses Farkındalığı) :Konuşma dilinde ayrı sesleri duyma, tanıma ve kullanabilme yeteneğidir.

Eğitimciler; fonolojik duyarlılığın gelişmesine, bazı hususlara dikkat ederek ve yapılması gereken bazı durumların uygulanmasına rehberlik ederek, katkı sağlayabilirler:

• Eğitimciler etkinliklerde kelimelerdeki seslere dikkat çeken cümleler okuyabilirler.

Çocuklarla konuşurken, çocuklara herhangi bir şiir, tekerleme ya da hikâye okunurken önceden bildikleri bir kelimenin yanlış okunarak çocukların fark etmesi sağlanabilir.

• Kafiyeli şiir, tekerleme, parmak oyunu ve şarkılar söylenip kelimeler arasındaki benzerliklerin fark edilmesi sağlanabilir.

• Eğitimciler, birbirleri arasında kafiyeli olan nesne isimlerini temsil eden resimlerden oluşan kartlarla çocukların eşleştirme çalışmaları yapmasını isteyebilirler.

Çocukların isimleri, sınıftaki eşyalar ve çeşitli kavramlar hecelerine ayrılarak ritim çalışmaları yapılabilir. Ancak bu etkinlikleri yaparken kelimelerin çok fazla heceli olmamasına dikkat edilmelidir.

Yazı Öncesi Çalışmalar: Yazı öncesi çalışmaların desteklenmesi için eğitimcilerin aşağıdaki unsurları dikkate alması gerekir:

• Çocukların el-göz koordinasyonu sağlamaları, küçük kaslarını geliştirmeleri için eğitimciler çeşitli uygulamalar tasarlayıp uygulamalıdırlar.

• Çocuklarla yapılan çeşitli boyama ve kalemle ilgili çalışmalarda doğru kalem tutma davranışının gelişimi için çocuklar iyi gözlenmeli ve hatalar çocukları incitmeden düzeltilmelidir.

• Eğitimci çocukların gelişimlerine uygun çizgi çalışmaları yapmalıdır. basitten biraz daha karmaşığa doğru gitmelidir.

• çocuklar yaptıkları etkinliklere kendi isimlerini yazma eğilimleri gösterirler. çocukların kendilerinden gelen bu istek engellenmemelidir.

Bir okul öncesi eğitimcisinin ailelerden aşağıdaki uygulamaları istemesi ve bu uygulamalar için ailelere rehberlik etmesi önemlidir:

• Ebeveynlerin, gündelik yaşantılar üzerinde konuşma, çocukların günlerinin nasıl geçtiğini anlattırma, buna yönelik bir zaman dilimini paylaşmaları

• Ebeveynlerin, çocukla iletişim içinde bulunurken çocuğun dil dağarcığını artırmaya yönelik yeni ve ilginç kelimeleri kullanmaları

• Ebeveynlerin, çocuğun hayatı için anlamlı olabilecek yazılar üzerinde durmaları, Örneğin; trafik işaretleri, yiyecek-içecek logoları vb.

• Ebeveynlerin, alışverişe beraber giderek satın alma ile ilgili etkinlikleri paylaşmaları. Yiyeceklerin içerdikleri şeyler ve değerlerine ilişkin bilgi aktarımı yapmaları

• Ebeveynlerin, etkili ve düşünceleri kolay ifade edebilecek şekilde açık uçlu sorular sormaları

• Ebeveynlerin, çocukları dikkatle dinleyip konuşulanlar üzerinde çocukların yorum yapabilmelerini sağlamaları

• Ebeveynlerin, çocuklar okuma bildikleri takdirde bunları başkalarıyla paylaşmalarını sağlamaları

• Ebeveynlerin, çocuklarla birlikte kitaplar oluşturma ve bunları resimlendirmelerini desteklemeleri

Ebeveynlerin, çocuklarla birlikte okunan hikâyeler hakkında konuşmaları

• Ebeveynlerin, birlikte yapılacak kütüphane ve kitapevleri ziyaretleriyle kitapları inceleme ve seçmeleri

• Ebeveynlerin, çocuğun okuma-yazma girişimlerini destekleyip ödüllendirmeleri

• Ebeveynlerin, belirli günlerde hazırlanacak tebrik, davetiye, teşekkür kartlarını birlikte oluşturmaları

• Ebeveynlerin, evde çeşitli gazete, dergi bulundurarak çocukların bunları incelemelerine fırsat vermeleri

Yapılacak müze gezisi, konser izleme, park gezileri hakkında birlikte yorum yapma, gözlemleri bir anı defterinde toplamaları gibi hususlar ailelere anlatılarak, bu hususların etkili olarak yerine getirilmesinde rehberlik edilmelidir.