O’quv-uslubiy majmua та’lim sohasi: 230000 Iqtisod Mutaxassislik

2
/R
1
)ning ko‘tarilishiga, 1-
tovarning nisbiy narxi (P
1
/P
2
)ning kamayishiga olib keladi. Binobarin A va B nuqtalar C nuqtada
ustma-ust tushmaguncha bir-biriga yaqinlashib keladi va 1-tovarning har ikki mamlakatdagi nisbiy
narxi E nuqtada muvozanatlashadi. Bu esa 1-tovarni ishlab chiqarishga sarflangan mehnatning
nisbiy narxini O‘zbekiston va YAponiyada H nuqtada tenglashishiga olib keladi. SHunday qilib,
xalqaro savdo natijasida tovarlar nisbiy narxining muvozanatga kelishi, ushbu tovarlarni yaratishda
foydalanilgan ishlab chiqarish omillari nisbiy narxining tenglashishiga olib keladi.
Haqiqiy olamda ishlab chiqarish omillari narxi umuman muvozanatlashmagan. Misol uchun
turli mamlakatlarda mehnatga to‘lanadigan ish haqi ular o‘rtasida faol savdo aloqalari olib
borilishiga qaramay sezilarli farq qilib kelmoqda. Buning bosh sababi yuqorida oldindan qabul
qilingan shartlardir:
•
Har ikki tovar har ikki mamlakatda ishlab chiqarilishi nazarda tutilgan.

---

104 
•
Savdo olib boruvchi mamlakatlarda texnologiya bir xil deb faraz qilingan.
•
Ishlab chiqarish omillari va tovarlar mamlakat ichida to‘liq harakatchan deb faraz
qilingan.
•
Ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati mavjud emas deb faraz qilingan.
•
Ishlab chiqarish omillari narxining muvozanatlashuvi teoremasi barcha cheklanishlari va
kamchiliklariga qaramacdan, xalqaro iqtisodiyot tahlilida muhim ahamiyat kasb etadi.
SHunday qilib, omillar sig‘imligi ma’lum bir tovarni yaratish uchun ishlab chiqarish omillari
nisbiy sarfini, omillar serobligi mamlakatning ishlab chiqarish omillari bilan nisbiy
ta’minlanganligini belgilab beradi. Xeksher-Olinning ishlab chiqarish omillari nisbati nazariyasiga
ko‘ra, turli mamlakatlarda tovarlar nisbiy narxidagi farq, o‘z navbarida ular o‘rtasidagi savdo
ularning ishlab chiqarish omillari bilan bir xil ta’minlanmaganligi bilan tushuntiriladi.