O‘zbekiston republikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi ulug‘bek hamdamov, abdug‘opir qosimov jahon adabiyoti
Yüklə 1,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5. A.de Sent –Ekzyuperining “Kichkina shahzoda” asari. Tayanch so‘z va iboralar
- XIX asr oxiri XX asr boshlarida
| ing
vakillari; b) B.Shou ijtimoiy dramalari. 3. Modernizm. Modernizm tarixi va taraqqiyot bosqichlari, yo‘nalishlari: a) M.Prust. Vaqt haqidagi doston; b) Modernizm va Kafka ijodi; s) J.P.Sartr va ekzistensializm. 4. A.Kamyu va absurd falsafasi. 5. A.de Sent –Ekzyuperining “Kichkina shahzoda” asari. Tayanch so‘z va iboralar: O.Kont, I.Ten: pozitivizm falsafasi ; E.Zolya: aka-uka Gonkurlar, dekadent, naturalizm, impressionizm, simvolizm, ijtimoiy drama, modernizm, F.Kafka, J.P.Sartr: ekzisten - sializm; A.Kamyu: absurd falsafasi; Sent –Ekzyuperi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida bir qancha G‘arbiy Ovrupa mamlakatlari va Amerika Qo‘shma Shtatlari yangi iqtisodiy, siyosiy o‘zgarishlarni boshidan o‘tkazdi. Monopolistik birlashmalar paydo bo‘la boshladi. Angliya, Fransiya, Germaniya va AQSh davlatlari Afrika, Osiyo va Tinch okeani havzasida bosqinchilik urush siyo - satini olib bordi. Moliyaviy kapital salmog‘i ortib bordi. Yyyetakchi kapitalistik davlatlar o‘rtasidagi raqobat va ziddiyatlar oxir-oqibat 214 Birinchi jahon urushiga olib keldi. Shu bilan birga bu davr sinfiy ziddiyatlarning kuchayishi, ishchilar harakatining jonlanishi, kasaba uyushmalarni tashkil etishga bo‘lgan harakatlar bilan xarakterlanadi. XX asr boshlaridagi adabiy jarayonlar ham murakkab sharoitda rivojlandi. Ko‘plab G‘arb mamlakatlari adabiyotida XIX asr oxiri XX asr boshlarida tanqidiy realizm asosiy yo‘nalishlardan biri edi. Ushbu yo‘nalish taraqqiyoti mamlakatlarning o‘ziga xos rivojlanish yo‘li, milliy xususiyatlari bilan belgilanadi. Fransiya, Angliya kabi mamlakatlarda tanqidiy realizm XIX asr adabiyotidagi klassik real - izm an’analarini davom ettirgan bo‘lsa, bir qator mamlakatlar, jum- ladan, AQSh va Lotin Amerikasi adabiyotida u romantizm negizida shakllandi. Realist yozuvchilar ijodida ijtimoiy tengsizlik, mavjud tuzumni tanqid qilish va ziyolilarning jamiyatdagi o‘rni masalalari asosiy o‘ringa ko‘tarildi. Ular o‘ziga xos tasvir usullaridan unumli foydalandilar. Masalan, Haynrix Mann ijodida hajv-grotesk kuchli bo‘lsa, Marten dyu Gar, Tomas Mann asarlarida chuqur psixologik tasvir, Bernard Shou va Anatol Fransda esa kinoya, piching bo‘rtib turadi. Tanqidiy realistlar ijtimoiy-psixologik roman, ijtimoiy-psix - ologik drama, ilmiy-fantastik, ijtimoiy-utopik, tarixiy roman, drama janrlarida barakali ijod qildilar. Realistik adabiyot o‘zida yangi, murakkab unsurlarni mujassa- mlashtirdi. Siyosiy g‘oyalar T.Drayzer, E.Sinkler, B.Brext asarlari ijobiy qahramonlarining qiyofasi va badiiy tuzilmasiga o‘z ta’sirini o‘tkazgan bo‘lsa, D.Dos Passos ijodida shakliy o‘zgartirishga qara - tilgan intilishlarning natijalari namoyon bo‘ldi. G.Xauptman asar - larida simvolizm, neoromantizm va realizm unsurlari uyg‘unlashib ketgan bo‘lsa, S.Sveyg, L.Feyxtvangerlarga Z.Freyd falsafasi katta ta’sir ko‘rsatdi. Ko‘plab ijodkorlar ichki monologlardan keng foy - dalana boshlagan bo‘lsa, ba’zilari bir asarda turli vaqt qatlamlarini mujassamlashtirdilar, ong oqimini qo‘lladilar. She’riyatda poetik lug‘atni yangilash borasida izlanishlar davom ettirildi, psixologizm yanada chuqurlashtirildi, she’rga nasr unsurla - rini olib kirish jarayoni namoyon bo‘ldi. XIX asrning 60–70-yillarida |