O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovalar vazirligi

Kontaktli nuqtali payvandlash rejimlarini
Asosiy ma'lumotlar
Kontakt nuqtali payvandlash rejimi quyidagi parametrlar majmui bilan tavsiflanadi:
– payvandlash tok kuchi , ;
– payvandlash tokining ta`sir qilish vaqti, , s;
– siqish kuchi , kN;
– chokichlash kuchi , kN;
– elektrodning ishchi sirtining diametri d<sub>e</sub> , mm.
Bir nechta payvandlash toki impulslari bilan payvandlashda impulslar soni va har bir impulsning davomiyligi o'rnatiladi. Ushbu birikmaning payvandlash rejimi jadvallarga muvofiq o'rnatiladi; dastlabki ma'lumotlar – payvandlangan metallarning fizik–mexanik xususiyatlari va qalinligi. Namunalarni payvandlash va sisterjenn o'tkazgandan so'ng tanlangan rejimni to'g'rilanadi. Mahsulotlarni payvandlash jarayonida rejim o'zgaradi, shuning uchun rejim parametrlari o'rnatiladi va elektrodlarning ishchi yuzasi diametri tozalash va o'tkirlash orqali dastlabki qiymatga keltiriladi.
Kontaktli nuqtali payvandlashda katta payvandlash toki va uning ta`sirining qisqa davomiyligidagi qattiq rejimlar ham, past payvandlash toki va uning ta`sirining uzoq davom etadigan yumshoq rejimlari ham qo'llaniladi.
Payvandlash tokining kuchi payvandlanadigan metallning qalinligiga bog'liq. AC dastgohlarida kam uglerodli po'latlardan yasalgan detallarni payvandlash uchun payvandlash tokining o'rtacha qiymati empirik formuladan olinadi.

bu erda d – bitta listning qalinligi, mm.
Tok ta`siriining davomiyligi , payvandlangan detallar qalinligiga, shuningdek, metallning termofizik va mexanik xususiyatlariga bog'liq. Tok ta`sirining davomiyligi empirik bog'liqliklardan olinishi mumkin:

• 
  kam uglerodli va kam legirlangan po'latlar uchun
  

, = (0,2 ... 0,4) δ;

• 
  korroziyaga chidamli po'latlar = (0,1 ... 0,15) δ;
  
• 
  AMг va AMц legirlanganlari uchun = (0,15 ... 0,2) δ;
  
• 
  Д16, В95 legirlanganlari uchun, = (0,08 ... 0,12) δ
  

Ancha katta qalinlikdagi kam uglerodli po'latlarni payvandlashda kichik quvvatli payvandlash mashinalarida tok impuls davomiyligi ba'zan 1,5 s va hatto 3 s ga etadi. Issiqlik bilan ishlov berish bilan payvandlashda tok ta`sirining davomiyligi payvandlash toki impulsining davomiyligidan katta. Elektrodlarning siqilish kuchi payvandlanadigan detallarning qalinligi va metallning mexanik xususiyatlariga bog'liq. Siqish kuchi o'ziga xos bosim p bilan beriladi (masalan, kam uglerodlipo'latlar uchun p = 50 ... 120 MPa, korroziyaga chidamli po'lat va titan legirlanganlari uchun p = 90 ... 180 MPa). Qalinligi (3 + 3) mm va undan ko'proq bo'lgan metallarni payvandlash chokichlash bilan amalga oshiriladi. Yorilishga moyil bo'lgan metallar uchun qalinligi (1 + 1) mm yoki undan ko'p bo'lganda cho`ktirish ishlatiladi. Cho`ktirish kuchning qiymati payvandlash paytida siqish kuchidan 2–3 baravar katta. Chokichlash kuchini qo'llash momenti katta ahamiyatga ega: kuchli kechiktirilgan chokichlash kuchi allaqachon kristallangan payvandlash nuqtasidagi nuqsonlarni bartaraf eta olmaydi; chokichlash juda erta boshlanishi payvandlanmaganlikka (neprovarga) olib kelishi mumkin. Shuning uchun, chokichlash kuchini qo'llash momentiga bir oz kechikish t nazorat qilinadi; kondansatörli mashinalarda kichik qalinlikdagi metallarni payvandlashda 0,002 ... 0,005 s, boshqa mashinalarda payvandlashda esa 0,02 ... 0,18 s.
Qalinligi (5 + 5) mm dan ortiq bo'lgan detallarni, shuningdek, qattiqligi yuqori bo'lgan detallarni payvandlash, yig'ishdan keyin qolgan bo'shliqlarni kamaytirish va kontakt qarshiligining qiymatini barqarorlashtirish uchun oldindan siqish bilan amalga oshiriladi. Sferik ishchi sirt kontaktli nuqtali payvandlash uchun ishlatiladi; ikkinchisi asosan legirlangan po'lat va alyuminiy legirlanganlarini payvandlash uchun ishlatiladi. Elektrodning ishchi yuzasining diametrini taxminan nuqta diametriga teng deb hisoblanadi. Kam uglerodli po'latlardan yasalgan payvandlash detallari uchun = 2 δ + 3 mm (metall qalinligi δ < 3 mm uchun) va = l.5 δ + 5 mm (δ > 3 mm uchun). Elektrodning sferik sirtining radiusi (alyuminiy legirlanganlarini payvandlash uchun) 50 mm. Bir–biriga o'xshamaydigan yoki teng bo'lmagan qalinlikdagi metallarni payvandlashda qalinroq detalning yon tomoniga yoki yuqori qarshilikka ega bo'lgan metallning yon tomoniga katta diametrli yoki sharning katta radiuli elektrod o'rnatiladi. tok bu kontaktlardan o'tadi (shunt). Shunt tokining kuchini formula bo'yicha aniqlash mumkin

bu erda I2 – ikkilamchi konturdagi tok kuchi; va – mos ravishda
payvandlanadigan detallar va shuntning faol qarshiligi (oldingi nuqtadagi); =RA + RA – A.`
Shuntlanish shuntlanuvchi kontaktiga qaragan zonada tok zichligining pasayishida namoyon bo'ladi 2.1–rasm). Bu payvandlash zonasida issiqlik hosil bo'lishining va yadro hajmining pasayishiga olib keladi. Biroq, bu t t katta va faqat "sovuq" detallarni biriktirishda muhim ahamiyatga ega. Detallar orqali tok to`tishi shunt sterjenining isishi va bir tomondan ko'payishiga, ikkinchi tomondan esa kamayishiga olib keladi, bu esa / va ning pasayishiga olib keladi. Bunday holda, tokning asosiy qismi allaqachon payvandlash zonasidan o'tadi. Shuntlanishning qiymati nuqtalar orasidagi masofa (qadam) kamayishi bilan ortadi. Zichlik taqsimotining tabiatiga ko'ra oldingi nuqtaning yadrosining diametridan kichikroq kichik qadamda tok, rejadagi yadroning kesimi doira shaklidan farq qiladi. Xususan, yadroning kengligi uning uzunligidan sezilarli darajada kattaroqdir. Bundan tashqari, yadro payvandlash yo'nalishi bo'yicha ( oldingi nuqtadan) uzaytiriladi . Detallarning qalinligi oshishi va metallning solishtirma qarshiligining pasayishi bilan shuntlanishning roli oshadi.