O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovalar vazirligi

2.1– rasm . Ko`p nuqtali birikmalarda shuntlanishda tok taqsimoti:
1 – yuqori elektrod; 2, 3 – payvandlangan detallar; 4 – payvandlangan
nuqtalar; 5 – pastki elektrod; Ф2 – ikkilamchi konturdagi magnit toki; Фв – tashqi magnit tokii; I2 – ikkinchi darajali tok
kontur; – payvandlash toki; – shunt toki

Zich choklar bilan payvandlashda shuntlanishning roli katta bo`lishi kerak degan fikirga kelish mumkin. Shunga cho`ktirishy, bir xil qalinlikdagi detallarni nuqtali va chokli payvandlash uchun tok kuchi qiymatlaridagi farq 15% dan oshmaydi. Bu oldingi nuqtalardan issiqlik o'tkazilishi va qisman kontaktda disk elektrod (rolik) oldidagi metallning kuchli deformatsiyasi tufayli chokli payvandlashda metallning issiqlik miqdori ortishi bilan bog'liq bo'lib, bu qarshilik va . larni tez pasayishiga olib keladi. Bu holatda elektr maydoni asosan butun plastinkadagi maydonga o'xshaydi. Biroq, birikmalar kesimlarida, birinchi va keyingi payvand nuqtalarining o'lchamlari o'rtasida sezilarli farq ko'pincha kuzatiladi. Bu nafaqat tokning shuntlanishiga, balki kontakt maydonining oshishiga olib keladigan va keyingi payvandlash nuqtalarining payvandlash zonasida tok zichligining qo'shimcha pasayishi ga olib keluvchi bir qator boshqa sabablarga ham bog'liq. Aloqa maydoni roliklar oldidagi metallning kuchli deformatsiyasi tufayli ham, keyingi bosqichga o'tayotganda disk elektrodining oldingi nuqtada payvandlash paytida hosil bo'lgan chuqurlikdan tashqariga chiqmasligi natijasida ham oshishi mumkin.

Mashinada kontaktli nuqtali payvandlash rejimining parametrlarini tanlash va o'rnatish
Kontaktli nuqtali payvandlash rejimining parametrlarini hisoblash usuli bilan, namunalarni payvandlashda eksperimental ravishda va ma'lumotlari mos yozuvlardan aniqlash mumkin. Ushbu ishda payvandlash rejimlarining parametrlari materialning turiga va uning qalinligiga qarab ma'lumotlar mos yozuvlariga ko'ra tanlanadi. Ma'lumotnomaga ko'ra, payvandlash rejimining texnologik parametrlari , ,, , aniqlanadi.
Payvandl birikmaning konstruktsion elementlari ( nuqtalar orasidagi minimal qadam, bir–birining ustiga chiqish o'lchami) GOST 15878 – 79 "Kontaktli payvandlash. Payvand birikmalar. Konstruktsion elementlar va o'lchamlar.” Tanlangandan so'ng, rejim parametrlari mashinada o'rnatiladi.
Payvandlash vaqtini sozlash payvandlash davrining rostlagichida amalga oshiriladi. Siqish kuchini o'rnatish uchun siqilgan havo bosimining kerakli miqdorini tanlashinishi kerak. Havo bosimiga qarab siqish kuchi mashina korpusiga biriktirilgan jadvalda yoki uning pasportida keltirilgan. Kerakli bosimli havo bosimi reduktor tomonidan bosim o'lchagich ko'rsatkichlariga muvofiq o'rnatiladi.
Mashinada payvandlash tokining kuchi taxminan o'rnatilishi mumkin, chunki mashinalarda tok o'lchagichlari mavjud emas. Payvandlash tokining istalgan kuchini ta'minlaydigan bosqichni tanlash quyidagi usul bo'yicha amalga oshirilishi mumkin. Ikkilamchi zanjirning detallari bilan qarshiligi barcha bosqichlarda doimiy bo'lishi sharti bilan, payvandlash toki U20 pog'onasining kuchlanishiga mutanosib bo'ladi.Mashinaning nominal bosqichi oxirgidan oldingi bosqichdir. Nominal tok qiymati mashinaning mboshqasini belgilashda ko'rsatilgan, nominal bosqichning kuchlanishi ushbu bosqichning transformatsiya koeffitsenti va tarmoq kuchlanishi bilan belgilanadi. Oldiniga, bosqichlar ( ) nominal, , (U20) nominallarni bilgan holda, oraliq bosqichning kerakli kuchlanishini topiladi ((U20) oraliq bosqichlar). Keyin, bosqichning topilgan kuchlanishi uchun transformatsiya koeffitsenti topiladi va topilgan koeffitsientga nisbatan mashinaning keyingi kichikroq bo'lgan bosqichi o'rnatiladi. Bunday holda, tanlangan bosqichda tok kuchining qiymati ma'lumotnomadan tanlangan qiymatdan oshib ketadi. Keyinchalik, ( nominal, (U20) nominal qadamlar va (U20) oraliq bosqichlarni bilgan holda, tanlangan bosqich uchun payvandlash tokining kuchi topiladi. Olingan tok kuchiтш payvandlash davri regulyatorining tugmachasini kerakli qiymatgaсha silliq aylantirish orqali kamaytiriladi.
Belgilangan rejim parametrlarining optimalligi payvandlangan birikmaning sifati bilan belgilanadi. Buning uchun namuna payvandlanadi va payvandlangan nuqta buralish bilan buzish orqali sinaladi. Agar payvandlash sifatli bajarilgan bo'lsa va namunaning qalinligi 1,5 mm dan kam bo'lsa, u holda sinalayotgan namuna buzib sinalganida, nuqta, odatda, asosiy metalldan chiqib, bir plastinkada diametri taxminan nuqta yadrosining diametriga teng teshik, ikkinchisida dumaloq "yamoq" hosil qiladi. Agar yadro diametri GOST 15878 – 79 ga to'g'ri kelsa, u holda payvandlash rejimi parametrlari optimal hisoblanadi. Yadro diametri kichik bo`lsa yadro kerakli o'lchamga etguncha rejim parametrlarini sozlash kerak.