O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti

1-Rasm 
Korxonalarni modernizatsiya qilish, texnologik va texnik jihatdan qayta 
jihozlashga ajratilgan investitsion kreditlar dinamikasi
16
 
 

 
 
 
 
 
 
 
Yuq i agi a m ma l m tla i a i m m i i, mamlakatimizda 
banklarning umumiy kapitali va depozitlar bazasining muttasil ravishda 
mustahkamlanib 
borishi 
tijorat 
banklarining 
ichki 
manbalar 
hisobiga 
shakllantirilgan ma lag la asosida kredit berish va investitsiyalar kiritish 
imkoniyatlarini kengaytirish orqali milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarishning yuqori 
atla a va barqaror o i i i moliyaviy jihatdan ta mi la ga zamin 
yaratmoqda. Erishilayotgan bu yutuqlarni raqamlar asosida ham isbotini i
mumkin, xususan, tijorat banklarining jami aktivlari hajmi 2013 yil 1 yanvar 
holatiga a, 34,3 trln. m a ortiqni tashkil etgan l a, bu at i 2014 
yil 1 yanvar holatiga a, 43,8 trln. m a ortib ketgan va nihoyat 2015 yil 1 
yanvar holatiga a, 2014 yil 1 yanvar holatiga nisbatan 28,2 foizga oshib, 56,2 
16
Da lat Stati ti a Q mita i ma l m tla i a i a
2 402
3 431
4 444
5 760
7 214
8 050
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
8 000
9 000
2009
2010
2011
2012
2013
2014

---

36 
trln. m a ortiqni tashkil etgan. Tijorat banklarning resurs bazasi kengayib, 
mustahkamlanib borishi ular tomonidan atilay tga xizmatlar sifatining 
takomillashuviga olib kelmoqda. Ma l m i, 2013 yilda iqtisodiyotning real 
sektoriga ajratilgan kreditlarning yalpi hajmi oldingi yil bilan taqqoslaganda 30 
foizga oshgan. Shuningdek, bank tizimining likvidligi darajasi 65 foizdan ortiqqa 
teng li , u jahon amaliyotida standart sifatida qabul qilingan va «yuqori» deb 
talqin qilinadigan at i a ham 2,2 barobar yuqori daraja demakdir.
Jamg a ma t m i a ta i la ga ta qi z la i ga i a et elli
sheriklarni topish, xalqaro tender savdolarida ishtirok etish, shuningdek, eksport 
shartnomalarini tuzish, xalqaro sertifikatlar, ruxsat berishga oid hujjatlarni olish va 
bojxona rasmiylashti i yi a fa l y am e ilm q a. Bugungi sharoitda esa 
bunday ijobiy zga i iqtisodiyotimizning istiqboldagi taraqqiyoti uchun g oyat 
muhim ahamiyatga ega.
17
Hozirda tijorat banklari kredit portfeli jami ma lag la i i g 80 foizga yaqin 
qismi ichki manbalar hisobiga shakllantirilgan ulushga t g i kelmoqda. Bundan 
tashqari, mamlakatimizdagi faoliyat olib borayotgan barcha tijorat banklari 
jahonda etakchi hisoblangan xalqaro reyting agentliklari lmi «Mudis», 
«Standart end Purs» va «Fitch reytings» kabi reyting agentliklari tomonidan 
beriladigan «barqaror» reyting darajasini olishga muvoffaq lga , ushbu reyting 
agentliklari O z e i t bank tizimi faoliyatini «barqaror» deb baholagan. 
Shuningdek, mamlakatimizning 2011 yilda 13 ta tijorat banki yuqori reyting 
baholarini q lga kiritgan l a, bugungi kunda respublikamizda faoliyat olib 
borayotgan 26 ta tijorat banki ana shunday «barqaror» reyting darajasini olishga 
erishdi. Ayni paytda, tijorat banklarining kredit q yilmala i masalasidagi yutuqlari 
ham salmoqli darajada ekanligini i mumkin. Jumladan, tijorat banklarining 
kredit q yilmala i umumiy hajmi 2013 1 yanvar holatiga a, qariyb 20,4 trln. 
m i tashkil etgan l a, 2014 yilda 1 yanvar holatiga a, 26,5 trln. m a
ortiqqa teng lga va tijorat banklarining kredit q yilmala i umumiy hajmi 2014 
17
Karimov I.A. “2015 yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy zga i la i amalga oshirish, modernizatsiya va diversifikatsiya 
jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikka keng y l ochib berish – ustuvor 
vazifamizdir”. “Xalq zi” gazutesi 17.01.2015

---

37 
yilga nisbatan 31,2 foizga i , 2015 yilning 1 yanvar holatiga a, 34,8 trln. 
m i tashkil etgan. Respublikamiz bank tizimida O z e i t Respublikasi 
Prezidentining 2008 yil 28 noyabrdagi «Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini 
q lla -quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta mi la va eksport salohiyatini 
oshirish chora-tadbirlari Dasturi t g i i a»gi PF-4058-sonli Farmoni va boshqa 
shu kabi farmon hamda qarorlarga binoan milliy iqtisodiyotning real sektorini 
moliyaviy 
jihatdan 
q lla -quvvatlash hajmini muntazam kengaytirish, 
shuningdek, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo qilish, mavjud korxonalarni 
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilash yi a 
investitsion loyihalarni moliyalashtirish jarayonlarida tijorat banklarining rolini 
oshirish va kengaytirishga ustuvor darajada ahamiyat qaratilmoqda.
Shu bois, korxonalarni modernizatsiya qilish, texnologik va texnik jihatdan 
qayta jihozlashni amalga oshirish maqsadida tijorat banklari tomonidan 2012 yilda 
jami 5 trln. 760 mlrd. mli investitsion kreditlar ajratilgan l a, 2013 yilga 
kelib bu at i 7 trln. 214 mlrd. mga teng yoki 2012 yilga nisbatan 1,25 
barobar k p investitsion kreditlar ajratilgan va 2014 yilda ajratilgan investitsion 
kreditlar hajmi 8 trln. 547 mlrd. m i tashkil etgan yoki 2013 yilga nisbatan 1,2 
barobar p hajmga ega lga .
Tijorat banklarining investitsion kreditlari asosan «2011-2015 yillarda 
sanoatni rivojlantirish», «2014 yilgi Investitsiya dasturi» hamda tarmoqlarni 
modernizatsiyalash, mahalliylashtirish va hududlarni rivojlantirishga qaratilgan 
Davlat dasturlariga kiritilgan loyihalarni moliyaviy q lla -quvvatlashga, kichik 
biznes va xususiy tadbirkorlik e tla i tomonidan ishlab chiqarish 
texnologiyalarini sotib olinishiga y alti ilm q a. Shu bilan birga tijorat banklari 
faoliyatini yanada kengaytirish uchun kapitallashuv va resurs bazasini oshirishni 
davom ettirish, xususiy kapitalni keng jalb etish hamda banklarning moliyaviy 
barqarorligi va likvidliligini yanada mustahkamlash, real sektorni moliyaviy 
q lla -quvvatlashga y alti ilay tga kreditlar hajmini yanada payti i , 
tijorat banklarining investitsion faolligini kuchaytirish, sohada q im a imtiyoz 

---

38 
va preferentsiyalar joriy qilish orqali tadbirkorlarga bank xizmatlarini ati
borasida qulay sharoitlarni yaratish maqsadga muvofiq la i. 
Bugungi kunda har qanday milliy iqtisodiyotning asosiy tayanch 
ustunlaridan biri bu tijorat banklari li , ularning moliyaviy salohiyati kuchli va 
barqaror faoliyat yuritish muhim hisoblanadi.