O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

 Viruslarga oid statistikalar. 
1. Amerikaliklar kiberjinoatlardan juda ham qo‗rqadi 70% Amerikaliklar 
kompyuter va onlayn tarmoq orqali shaxsiy ma‘lumotlarini o‗g‗irlanishidan 
xavotirda. Boshqa holat, terrorizmdan esa 24% aholi va 17% i o‗ldirilishlaridan 
qo‗rqadi. 
2. MS Office – birlamchi nishon 
Eng keng tarqalgan viruslar asosan .exe kengaytmali fayllar ko‗rinishida 
bo‗lsa, ularni bosmaslik va pochta orqali qabul qilinganlarini yuklamaslikni 
hamma yaxshi biladi. Biroq, foydalanuvchilar oddiy .doc faylni yuklashdan 
shubhalanmaydilar. Hozirda zararli dasturlarning 38% Word hujjatlari sifatida 
yashiringan. 
3. Ransomware hanuzgacha mavjud 
Ransomware turidagi zararli dasturlarni hozirgi kunda tarqalishi kamaygan 
degan gaplar noto‗g‗ri. 2019 yilda tashkilotlar va foydalanuvchilar tomonidan 11.5 
milliard dollar turli holatlar uchun to‗lanishi kutilmoqda. Ushbu hujumlarning 
asosiy qurbonlari mahalliy tashkilotlar bo‗lib, ularga Jackson County, GA, Orange 
County, NC, va Baltimore, MD larni keltirish mumkin. 

---

105 
4. Zararli dasturlarning zarar hajmi ortmoqda 
2015 yilda zararli dasturlarning qiymati allaqachon ajablantirgan 500 milliard 
dollarni tashkil qilgan. Qisqa vaqt ichida kiberjinoatlarning iqtisodiy zarari 4 
baravarga oshib, 2 trilion dollarga yetdi. Ushbu tendensiya bo‗yicha 2021 yilda 
kelib ularning qiymati 6 triloin dollarga etadi. 
5. Xakerlarning qiziqishi mobil telefonlarga nisbatan ortdi 
Mobil telefonlarning keng tarqalishi natijasida, ular hozirgi kunga kelib 
xakerlarning asosiy nishoniga aylandi. Mobil qurilmalar uchun zararli dasturlar 
asosan Android ilovalarining eski versiyalariga qaratilgan va ular hozirgi kunda 
Android va Appstoreda keng tarqalgan. 
Har kuni 24000 yaqin zararli dasturlar bloklanadi. 
6. Aksariyat zararli dasturiy vositalar pochta orqali kirib kelmoqda 
Elektron pochta hozirgi kunda zararli dasturlarning keng tarqalishiga xizmat 
qilayotgan vosita bo‗lib, 50000 xavfsizlik insidentlarining 92% pochta orqali kirib 
keladi. Undan keyingi o‗rinda brauzerga asoslangan tarqalish usuli (masalan, 
ko‗chirish) o‗rin olgan. 
7. Kiberjinoyatchilikning asosiy motivatsiyasi – pul 
Hujumchilarning 76% amalga oshirilayotgan kompyuter hujumidan moddiy 
foyda olishni maqsad qiladi.