O’qish qoilalari
Jadvaldagi qoidalarni o’qituvchi bilan tahlil qilib o’qib chiqing. So’zlarni yodlang.
Undosh harf va harf birikmalarining uqilishi
Xarflar va harf
birikmalari
|
O’qilishi
|
O’qituvchi birgaligida ishlash uchun misollar
|
g+
|
a, o, u va
undosh
|
[g]
|
,gas (gaz), ,got (oldi), ,guide (tarjimon) "i" harfi o’qilmaydi.
,grey (kulrang), ,globe (globus), ,glass (oyna)
|
g+
|
i, e, u
|
[d3]
|
,gipsy, ,general, gym lo’li, general, gimnastika zali.
|
c+
|
i, e, u
unlilardan oldin
|
[s]
|
,senter (o’rta), ,ge ,site (yoddan o’qish). ,sinema (kino). ,susle (davr)
|
a, o, i va undoshlardan oldin
|
[b]
|
,sat (mushuk), ,son ,neet (bog’lamoq), ,sir (chashka), ,besome (bo’lmoq). ,fast (dalil), ,fastogu (fabrika), ,doctor (doktor).
|
s
|
so’z boshida va undoshdan keyin
|
[s]
|
,spend (sarf qilmoq), ,lists (ro’yxatlar)
|
unlilar orasida, unlidan va jarangli undoshdan keyin
|
[z]
|
,beds (karavotlar), ,please (marhamat).
|
x
|
undoshdan oldin va so’z oxirida
|
[ks]
|
,text (matn), ,next (keyingi)
|
urg’uli unlidan oldin
|
[gz]
|
E,xam (imtihon), e,xast (aniq).
|
|
ck
|
[k]
|
,black (qora), ,ticket (chipta)
|
|
ch
|
[k]
|
,chemist (kimyogar), ,erosh (davr).
|
[t]
|
,chop (kotlet), ,cheese (pishloq). ,children (bolalar)
|
|
sh
|
[ ]
|
,ship (kema), ,shop (do’kon). ,shelf (javon).
|
Xarflar va harf birikmalari
|
O’qili-
shi
|
O’qituvchi birgaligida ishlash misollar
uchun
|
ph
|
[f]
|
,telephone (telefon), ,physics (fizika), ,phrase (jumla).
|
qu
|
[kw]
|
,quite (etarli), quiet (osoyishta), quickly (tez).
|
th
|
[р]
|
,this (bu), ,these (bular), that (o’sha), those (o’shalar), they (ular).
|
[и]
|
,three (uch), third (uchinchi), thirst (suvsamoq)
|
ng
|
[з]
|
,long (uzun), bring (olib kelmoq)
|
O’qish qoidalariga mashqlar
Quyidagi so’zlarni o’qing (unli harflarning qisqa o’qilishi): must
(majbur), bed (so’ri), had (bor edi), French (farangi), sixth (oltinchi), sand (qum), sum (yig’indi), ship (kema), san (qila olmoq), somrade (o’rtoq).
Quyidagi so’zlarii o’qing (unli harflarning alfavitdagidek o’qilishi):
late (kech), die (o’lmoq), tube (mo’ri), China (Xitoy), slave (qul), fame (shuxrat), cube (kub), go (bormoq).
Ko’rsatilgan tovush bilan o’qiladigan so’zlarni toping;
[и] ,they ,thank ,three ,then ,tenth ,this
ular rahmat uch keyin o’ninchi bu
[t] ,each ,fish ,much ,which
har baliq ko’p qaysi
bir
[d3] ,page ,gap ,gun ,gin
bet bo’sh miltiq jin
(ichimlik)
[s] ,has ,bags ,rice ,cent dress
bor xaltalar guruch sent ko’ylak
[-] ,she ,chin ,wish ,check ,chat ,fresh
u jag’ hoxla- tekshir- gap yangi
(ayol) moq moq sotmoq
Grammatika: Ot artikl
Ingliz tilida odatda otdan avval artikl ishlatiladi. Artikl bu yordamchi so’z bo’lib, otning belgilaridan biridir. Artiklda kelishik, rod, birlik va ko’plik shakllari yo’q. Faqat ikki xil artikl bor — noaniq va aniq.
Noaniq artikl (a, an) faqat birlikda ishlatilgan ot oldidan qo’yiladi. Bu artikl bir xil predmetlar ichidan birini yoki qandaydir birortasini anglatadi: Take a map. Kartani (jo’g’rofiya kartasini) oling (kartalar ichidan birorta kartani, bittasini oling).
Undosh harf bilan boshlangan ot oldidan noaniq artikl a, unli bilan boshlangan ot oldidan an shakli ishlatiladi: a tab-le — stol, an apple — olma.
Artikllar [a, an] gapda urg’u olmaydi, keyingi so’z bilan birgalikda o’qiladi: a table [ә’teibl], an apple [әn’жpl].
Aniq artikl the aslida bu, o’sha degan ma’nolarni bildirib, avvallari ko’rsatilgan otlardan oldin ishlatiladi. U bir qancha predmetlar ichidan alohida bittasini ajratib ko’rsatadi va otlarning birlik hamda ko’plik formalaridan oldin quyiladi. Bu artikl the, gapda urg’u olmaydi, keyingi so’z bilan birgalikda o’qiladi: the pen [рәren] ruchka; unli harf bilan boshlanuvchi ot oldidan [рi] deb talaffuz qilinadi: the apple [рi’жpl]olma.
O’zbek tiliga artikl tarjima qilinmaydi,
Take a pen — (birorta, qandaydir) Ruchkani oling,
Take the pen — (shu) Ruchkani oling.
Agar otdan oldin sifatdan yasalgan aniklovchi kelsa, artikl sifatdan avval qo’yiladi: a ad rep [ә’bжd,pen], the big black box [рә’big blжk, bks]
Dostları ilə paylaş: |