O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 

O‘z - o‘zini tekshirish savollari 
1.
Sanoat 4.0 deganda nimani tushunasiz? 
2.
Sanoat 4.0 atamasi qachon va qaerda paydo bo‘lgan? 
3.
Ishlab chiqarishni o‘zgartirishning asosiy yo‘nalish-
lari
 
nimalardan iborat? 
4.
Kiberfizik tizimining tushunchasini bering. 
5.
Sanoat 4.0 ni qurish tamoyillari nima degani. 
6.
Sanoat 4.0 tarkibiy qismlari nimalardan iborat? 
7.
Sanoat inqiloblari aytib o‘ting va ular nimaga bog‘liq? 
8.
Aqlli korxona modelini yoritib bering. 
9.
Servis CPS platformasi tushunchasini bering. 
10.
Sanoat 4.0 dasturini amalga oshirish uchun qanday cho-
ralar ko‘riladi ? 
 
1.5. Bulutli texnologiyalar 
1.5.1. Bulutli texnologiyalar tushunchasi va paydo 
bo‘lish tarixi
Ushbu atamaning paydo bo‘lish tarixini ko‘rib chiqishda 
javob berish kerak bo‘lgan eng muhim savol bu – "bulut" ata-
masining ta’rifidir . "Bulut" atamasini birinchi marta kim 
ishlatganligini aniq aytish hali ham mumkin emas, ammo ba’zi 
manbalarga ko‘ra, atamaning kelib chiqishi kompyuter aloqasi 
infratuzilmasi chizmalarida bulutlardan foydalanish an’anasini 
bilan bog‘lash mumkin. Umuman olganda, "bulut" atamasi 
"Internet" atamasining sinonimi sifatida ishlatiladi, ma’lum hol-
larda esa "bulut" uzoq serverlar, shuningdek, tarmoq infratuzil-
masi yoki barchasi tushunilishi mumkin .
"Bulut" tushunchasi
inqilobiy 
kontseptsiyasi emas, mayn-
freym (ta’lim muassasalari va korporatsiyalar) tng yuqori 
samaradorlikni va foydani olish uchun uning quvvatlarini optimal 

---

60 
yuklab olishga harakat qilgan XX asrning 50-yillarida g‘oya va 
texnologiyalardan vujudga kelgan bo‘lib
evolyutsion 
kontseptsi-
asi hisoblanadi.
Optimallashtirishga 
intilish foydalanuvchilar 
vaqtincha 
asosda 
uzoqdan kirish 
haqidagi g‘oyani paydo bo‘lishiga sabab 
bo‘ldiva buning uchun mavjud bo‘lgan barcha resurslar va vaq-
tdan foydalangan. 
Bulutli hisob-kitoblar kontsepsiya tarixida 1960-yilda sun’iy 
intellekt sohasida amerikalik mutaxassisi Djon Makkarti 
(John Mackarthi) "hisoblash imkoniyatlar biron kun ochiq 
bo‘lishi mumkin", ya’ni uning hisoblash imkoniyatlari foyda-
lanuvchilarga xizmat (servis) sifatida taqdim etishni taklifi 
ahamiyatli bo‘lgan. 
Keyinchalik 70-yillardan boshlab to XX asrning 90- 
yillargacha bulutli texnologiyalar rivojlanishi komminikatsion va 
tarmoq texnologiyalar nomukammalligi tufayli sekinlashdi. 
Bulut hisoblashni konseptuallshtirishning keyingi qadamlari 
veb sayt ko‘rinishda obuna orqali taqdim etiladigan  Sa-
lesforce.comning  CRM -tizimining (1999) paydo bo‘lishi va 
 Amazon.com (2002-y.) kitob magazini orqali xizmatlar taqdim 
etishi boshlanishi hisoblanadi.  
Bulutli texnologiyalarning rivojlanishining avjiga yet-
ishi 2006-yilda Amazon Web Service (AWS)ing Amazon 
platfor-
maning 
ishga tushurilishi bilan bog‘liq. Kompaniya ma’lumotlarni 
qayta ishlash markazlarini modernizatsiya qilib, ko‘plab
kompyuter infratuzilmalar kabi umumiy hajmining atigi 10%ni 
ishlatgan. Amazon bulutli hisoblash bozorini ochishda muhim 
rol uynadi va shu bilan o‘z resurslarini optimallashtirib, ilgari 
ishlatmay qolgan manbalardan foyda olishni o‘rgandi.
2008-yilda 
Microsoft Windows Azure va Google – Goog-
le App Engine bulutli platformalarni taqdim etgan. 2008-yildan 
boshlab bulutli hisoblash bozori yetakchi kompaniyalar ( Amazon, 
Microsoft, Salesforce, Google, HP, Dell, AT&T, RackSpace ) va 
muayyan muammolarni hal qilish uchun bulutli manbalarni 
taqdim etuvchi tashkilotlar (Engine Yard, gCloud3, OrangeScape) 
bilan to‘ldirilib, tez sur’atlar bilan rivojlana boshladi.

---

61 
2009-yilda Google Apps ilovalari ishga tushirilishi targ‘ib 
qilisdah va bulutli hisoblashni anglashda navbatdagi muhim 
qadam sifatida nishonlanadi.
2009-2011-yillarda bulutli hisoblash kontseptsiyalarining bir 
qancha muhim holatlari shakllantirildi, xususan, tashkilotlarda 
foydalanish uchun mos bo‘lgan shaxsiy bulutli hisoblash modeli 
ilgari surildi, - Storage- as - a - Service ( SaaS ), Process-as-a-Ser-
vice ( PaaS ), Information-as-a-service ( IaaS ) kabi turli xil xiz-
mat modellari ajrala boshladi. 
So‘nggi paytlarda tadqiqotchilar va ilmiy muassasalar bulutli 
hisoblashga jiddiy qiziqish .