O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus та’liм vazirligi

 
1.5. Jarohatlanish ko‘rsatkichlari va sabablarini 
o‘rganish uslublari 
 
Ishlab chiqarishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisa tufayli 
ishchi o‘z mehnat qobiliyatini bir kun va undan ortiq vaqtga 
уo‘qotsa yoki asosiy kasbidan boshqa ishga o‘tishiga sabab 
bo‘lsa N-1 shaklli dalolatnoma tuziladi. N-1 shaklli 
dalolatnoma tekshirish materiallari bilan birgalikda baxtsiz 
hodisa ro‘у bergan boshqarmada 45 yil saqlanishi kerak.  
Og‘ir ahvoldagi, ikki yoki undan ortiq kishilarning 
guruhli o‘limi bilan tugagan baxtsiz hodisalar maxsus 
tekshiriladi. Agar bunday baxtsiz hodisalar sodir bo‘lsa, 
boshqarma rahbari darhol yuqori tashkilotlarga, mehnat 
muhofazasi bo‘yicha texnik inspektorga, mahalliy 
prokuraturaga xabar berishi lozim.  

---

 
23 
Baxtsiz hodisalarni to‘g‘ri tekshirish, ularni sabablarini 
o‘rganish va baholash jarohatlanish ko‘rsatkichlarini 
aniqlash orqali tahlil qilinishi mumkin. Ishlab chiqarishda 
ro‘у bergan jarohatlanishlarning holatini xarakterlovchi 
ko‘rsatkichlarga quyidagilarni kiritish mumkin:  
Jarohatlanish chastotasi - К
ch
 
К
ch
 = (n
1
 /n
u
) 1000, 
bu yerda, n
1
 – baxtsiz hodisa tufayli ish qobiliyatini 
уo‘qotgan va halok bo‘lgan ishchilar soni;  
n
u
 – o‘rtacha ishchilar soni.  
Jarohatlanish og‘irligi – К
o 
K
o
=D
n
/n
2
 
bu yerda, D
n 
– hisobot davrida уo‘qotilgan jami ish kunlari 
soni;  
п
2
 – ish qobiliyatini уo‘qotgan ishchilar soni.  
Ish kunining уo‘qotilishi ko‘rsatkichi – K
ik
  
К
ik
 = (D
n
/n
u
)100, % 
Мa’lumki, ishlab chiqarishdagi jarohatlanishlarni 
kamaytirish uchun ularning sabablarini to‘g‘ri aniqlash va 
atroflicha tahlil qilish zarur. Ishlab chiqarishda yuz bergan 
baxtsiz hodisalarning sabablarini o‘rganish va baholashni 
quyidagi uslublar orqali amalga oshirish mumkin: