O‘zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

^O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti
Biologiya fakulteti
Biologiya (turlari bo`yicha) yo`nalishi
204-guruh talabasi
O`rozboyeva Kamolaning
“Genetika va genomika” fanidan
“DNK ni sekvenslash usullari” mavzusidagi

MUSTAQIL ISHI

Tekshirdi:

Bajardi: O`rozboyeva K.

Toshkent-2022

Reja:
1. DNK sekvenirlash haqida
2. Sanger boʻyicha sekvenirlash
3. Bisulfit sekvenslash mexanizmi

DNK sekvenirlash haqida
DNK sekvenirlash – DNK boʻlagidagi nukleotidlar (A, T, S va G) ketma-ketligini aniqlash jarayoni. Sanger boʻyicha sekvenirlashda nishon DNKdan koʻplab nusxalar olinib, turli uzunlikdagi fragmentlar hosil qilinadi. Fluoressent “terminator zanjir” nukleotidlari fragment oxiriga birikadi va ularni aniqlashga imkon beradi. Yangi avlod sekvenirlash usuli yangi, keng yondashuvli, yuqori tezlikka ega va kamxarajat talab usuli hisoblanadi. Sekvenirlash nima? Genom ketma-ketligi toʻgʻrisida eshitgan boʻlsangiz kerak. Misol uchun, koʻp yillik harakatlar natijasida inson genomi 2003-yilda toʻliq oʻrganildi. Lekin genom yoki DNK kichik bir fragmentining ketma-ketligi nimani anglatadi?
DNK sekvenirlash – DNK boʻlagi tarkibidagi asoslar (A, T, S va G) ketma-ketligini aniqlash jarayoni. Bugungi kunda kerakli uskunalar va anjomlar yordamida DNKning kichik boʻlagini sekvenirlash nisbatan oson. Butun genom (organizmdagi barcha DNK)ni sekvenirlash hamon murakkab vazifa boʻlib qolmoqda. Bu jarayon genom DNKsini koʻplab kichik boʻlaklarga boʻlish, boʻlaklarni sekvenirlash va bitta uzun zanjirga yigʻishni talab qiladi. Biroq soʻnggi yigirma yil ichida ishlab chiqilgan yangi usullar tufayli hozir genomni sekvenirlash “Inson genomi loyihasi”ga qaraganda ancha tezroq va arzonroq^11start superscript, 1, end superscript. Hozirgi kunda yaxshi yoʻlga qoʻyilgan Sanger boʻyicha sekvenirlash usuliga toʻxtalamiz, shu bilan birga, yuqori tezlik va arzon narxga ega boʻlgan yangi (“keyingi avlod”) usul haqida ham gaplashamiz.