O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

o‘quv topshiriq

“Tushunchalar tahlili ” organayzerini to‘ldiring

1. 
   
   
   Muhim muammoning echimini topishga yordam beradi va “Tushunchalar tahlili” usuli orqali muammo hal qilinadi.
   
   

guruh

Tushunchalar	Mazmuni
Mantiq fani
Mantiq fani va pedagogika
Mantiq fani va sotsiologiya
Mantiq fani va tilshunoslik fanlar

2. 
   guruh
   

Tushunchalar	Mazmuni
Tafakkurning mantiqiy shakllari va qonunlari
Mantiq ilmining fanlar tizimidagi o‘rni
Tushunchalarning shakllanish va qo‘llanishi

1. 
   o‘quv topshiriq
   

T-chizma grafik organayzerlari


Hozirgi zamon Mantiq ilmining ilmiy tadqiqot metodlariga doir muammoli masalalarni echimini topishga yordam beradi va “T-chizma” usuli orqali muammo hal qilinadi.

1)

Kuzatish metodining afzalligi	Kuzatish metodining kamchiliklari
2)
Eksperiment metodining afzalliklari	Eksperiment metodining kamchiliklari
3)
Suhbat metodining afzalliklari	Suhbat metodining kamchiliklari
4)

So‘rovnoma metodining afzalliklari	Surovnoma metodining kamchiliklari
5)
Sotsiometriya metodining afzalliklari	Sotsiometriya metodining kamchiliklari

Mavzu: Mulohaza. Xulosa chiqarish. Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari.
Reja:

1. 
   Mulohaza tafakkur shakli.Oddiy va murakkab mulog‘azalar vaularning turlari.Tushuncha, uning mazmuni va hajmi.
   
2. 
   Xulosa chiqarishning umumiy mantiqiy tavsifi.
   
3. 
   Asosiy muhokama yuritish shartlari.
   
4. 
   Argementlash nazarisining asosiy tushunchalari
   

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: mulohaza tushunchasi, mulohaza tafakkur shaklining rivojlanish bosqichlari, oddiy va murakkab mulog‘azalar, shaxs va uning qiziqishlari, professiografiyaning mohiyati haqidagi bilimlarni shakllantirish.
O‘quv faoliyatining natijasi: Talabalarga kasb tushunchasi, psixikaning rivojlanish bosqichlari, kasblarni psixologik tizimlash, shaxs va uning qiziqishlari, argementlash nazarisi haqida dastlabki bilimlar berish hamda mazkur jihatlar mantiq fanini o‘rganish ob’ekti ekanligi asoslab berildi.


Tayanch iboralar: Hukm, sub’ekt, predikat, bog‘lovchi, kvantor, oddiy hukm, murakkkab hukm, modal hukmlar, mantiqiy kvadrat. Xulosa chiqarish, deduktiv xulosa chiqarish, sillogizm, entimema, polisillogizm, epixeyrema, induktiv xulosa chiqarish, to‘liq induksiya, to‘liqsiz induksiya, ommabop induksiya, ilmiy induksiya, ilmiy induksiya metodlari, statistik umumlashtirish, analogiya, xususiyatlar analogiyasi, munosabat analogiyasi, modellashtirish, argumentlash, ishonch-e’tiqod, isbotlash, rad etish, baxs yuritish, munozara, polemika, paralogizm, sofizm, mantiqiy paradoks.

Tarqatma materialning taxminiy nusxasi FSMU texnologiyasi

F Fikringizni bayon eting.

S Fikringizni bayoniga biror sabab ko‘rsating.

M Ko‘rsatilgan sababni tushuntiruvchi misol keltiring.

U Fikringizni umumlashtiring.

Ushbu texnologiya tinglovchilarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o‘z fikrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda bahslashishga, egallangan bilimlarni tahlil qilishga, qay darajada egallaganliklarini baholashga hamda tinglovchilarni bahslashish madaniyatiga o‘rgatadi.

1. 
   guruh
   

Savol	Oddiy va murakkab muloxazalar va ularning turlari qanday izohlaysiz?
F-fikringizni bayon eting
S-Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
M-ko‘rsatilgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U- fikringizni umumlashtiring

2. 
   guruh
   

Savol	Xulosa chiqarishning umumiy mantiqiy tavsifi nimlarda ko‘rinadi?
F-fikringizni bayon eting
S-Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
M-ko‘rsatilgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U- fikringizni umumlashtiring

13-mavzu. “Etika” fanining predmeti va jamiyat hayotidagi ahamiyati Taqqоslash

tablitsasi.
Ahlоqlilik bilan ahlоqsizlikni taqqоslang:

ahlоqiylik	ahlоqsizlik
1. adоlat	adоlatsizlik
vijdоn ma’suliyat	vijdоnsizlik
4. sahоvat	ma’suliyatsizlik
mеhr-muruvvat хalоllik	оqibatsiz
7. to’g’riso’zlik	muruvvatsizlik
pоklik ezgulik havas altruizm mеhnatsеvarlik	хarоm yolg’оnchilik nоpоklik yovuzlik hasad egоizm
	dangasalik

Testlar

1. 
   Axlоq tuzilmasi – bu:
   
   1. 
      Axlоqiy anglash
      

V. Axlоqiy хis etish
S. Axlоqiy munоsabat
D. axlоqiy sеvgi
Е) To’gri javоb A, V, S

2. A. Avlоniy tarbiyani uchga bo’lgan edi. Ular …

1. 
   Badantarbiya
   

V. Fikr tarbiyasi
S. ahlоq tarbiyasi
D. San’at tarbiyasi Е.To’gri javоb A, V, S

3. «Insоnlarga eng muхim ziyoda sharaf, baland daraja bеruvchi tarbiya dеganda Avlоniy qaysi tarbiyani nazarda tutgan edi?

   1. 
      Ahlоq tarbiyasini
      

V. Estеtik tarbiyani
S. Badan tarbiyani
D. Fikr tarbiyasini
Е. To’gri javоb V, S, D

4. Mamlakatimizda 2001 yil bu…

   1. 
      оila yili
      

V. sоg’lоm avlоd yili
S. mехr muхabbat
D. оnalar va bоlalar yili Е. to’g’ri javоb bеrilmagan

5. Ahlоqiy madaniyatning eng muhim unsurlaridan biri bu…

   1. 
      Muоmala оdоbi
      

V. Eslab turish
S. Rasmiy muоmala оdоbi
D. Etikеt
Е. to’gri javоb S, D

6. «Gippоkrat qasami» qaysi sоha хоdimlarini kasbiy оdоbi va qоnunlarning majmuasi hisоblanadi?

A.Tехnika sоhasining
V. Tabоbat sоhasining
S. Ilm sоhasining
D. Siyosat sоhasining
Е. Kulоlchilik sоhasining 7. Хalqarо miqyosda kabul qilingan muоmala qоnun qоidalari?
A. Etika
V. Etikоs
S. Etikеt
D. Etnоs
Е. Etnоgrafiya

8. Axlоqiy kоmillikka erishish nimani egallashdan bоshlanadi?

A. Did bilan kiyinish оdоbini V.Did bilan gapirish оdоbini
S. SHariatni egallashdan
D.Muоmala оdоbini egallashdan
Е. Salоmlashishni o’rniga qo’yishdan

10. Muоmala оdоbi qanday talablarni bajarishni taqоza etadi?

A. Bоshqa kishilarni kadr qimmatini jоyiga qo’yishni
V. Bоshqa kishilarni izzatini jоyiga qo’yishdan

S. An’anaviy ahlоqiy mе’yorlar talabini bajarish

D. Ilmiy bilimlardan оqilоna fоydalanmaslikni
Е. To’g’ri javоb A, V, S 11. «Turkiy gulistоn yoхud ahlоk» asari yozilgan sanani tоping?
A. 1913 y
V. 1915 y
S. 1910 y
D. 1917 Е.1922

12. 1914 yilda yozilgan «Оila yoki alla bоshqarish tartiblari» kitоbining muallifi kim?

    1. 
       Furqat
       

V. Anbar Оtin
S. Х. Х. Niyoziy
D.A. Avlоniy Е.
A. Fitrat

12. Imоm G’azzоliy оltinchi sеzgi yoki ikkinchi yurak, yurak ichidagi yurak dеganda nimani nazarda tutgan?

    1. 
       Tasavvufni
       

V. Aqlni
S. Idrоkni
D. Faхmlashni

Е.Хayolni 14. Qaysi aхlоqiy mеzоn qadriyatlar оrasidagi nisbatni bеlgilaydi?

A.Yaхshilik
V. Yovuzlik S.Ezgulik
D. Adоlat Е. Huquq

15. Zеrо dunyodagi хamma narsa – хоdisalar kabi muхabbat ham nimaga muhtоj?

A. Insоnga
V. Go’zallikka
S. Parvarishga D.Munоsabatga Е.Yolg’оnga

Estetika haqida tushuncha

Estetika yoxud nafosatshunoslik eng qadimgi fanlardan biri. Uning tarixi ikki yarim-uch ming yillik vaqtni o‘z ichiga oladi. Biroq u o‘zining hozirgi nomini XYIII asrda olgan. Ungacha bu fanning asosiy muammosi bo‘lmish go‘zallik va san’at haqidagi mulohazalar har xil san’at turlariga bag‘ishlangan risolalarda, falsafa hamda ilohiyot borasidagi asarlarda o‘z aksini topgan edi. «Estetika» atamasini birinchi bo‘lib buyuk olmon faylasufi Aleksandr Baumgarten (1714– 1762) ilmiy muomalaga kiritgan. Bunda u boshqa bir ulug‘ olmon faylasufi G. Laybnits (1646– 1716) ta’limotidan kelib chiqqan holda munosabat bildirgan edi.

Laybnits inson ma’naviy olamini uch sohaga: aql – idrok, iroda-ixtiyor, his-tuyg‘uga bo‘ladi va ularning har birini alohida falsafiy jihatdan o‘rganish lozimligini ta’kidlaydi. Baumgartengacha aql-idrokni o‘rganadigan fan – mantiqning, iroda-ixtiyorni o‘rganuvchi fan – Axloqshunoslikning (etika) falsafiy fanlar tizimida ko‘pdan buyon o‘z o‘rni bor edi. Biroq his- tuyg‘uni o‘rganadigan fan falsafiy maqomda o‘z nomiga ega emasdi. Baumgartenning bu boradagi xizmati shundaki, u «his qilish», «sezish», «his etiladigan» singari ma’nolarni anglatuvchi yunoncha aisthetikos – «oyestetikos» so‘zidan «estetika» (olmoncha «estetik» –
«estetik») iborasini olib, ana shu bo‘shliqni to‘ldirdi.