Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

Sorawlar hám tapsırmalar 
1. Maqtımqulınıń ómiri hám dóretiwshiligi tuwralı maǵlıwmatlardı bilip alıń. 
2. Maqtımqulınıń atın keń xalıqqa tanıtqan poeziyanıń qanday janrı hám onıń 
janrlıq belgileri qanday? 
3. Maqtımqulı poeziyasınıń tiykarǵı tematikası. 
4. Sociallıq temadaǵı shıǵarmalarında turmıstıń qaysı tárepleri sáwlelenedi? 
5. Etikalıq qosıqlarınan Maqtımqulınıń toplamınan mısallar keltiriń hám tallawǵa 
háreket etiń. 
6. Maqtımqulınıń filosofiyalıq temadaǵı qosıqlarınıń mazmunın aytıp beriń. 
7. Maqtımqulı qosıqlarında sáwlelengen tiykarǵı obrazlardı atap kórsetiń hám 
olarǵa túsinik beriń. 
8. Maqtımqulı qosıqlarında qanday súwretlew quralları ónimli qollanılǵan hám 
olar qanday xızmet atqaradı? 
9. Maqtumqulınıń násiyat qosıqlarınan yadlap alıń. 
 

---

143 
Noǵaylı hám Túrkstan dáwirindegi qaraqalpaq ádebiyatı (XV-XVIII 
ásirler) 
1. Noǵaylı hám Túrkstan dáwirine tariyxıy sıpatlama. Qaraqalpaqlar XIV-
XVI ásirlerde Edil (Volga) hám Jayıq (Ural) dáryaları boylarında jasap, Noǵay 
siyasiy awqamına kiredi. Olar ózlerin «noǵaylı» dep ataǵan. Olardıń bári bir 
siyasiy awqamǵa birlesip, ortaq mádeniyat jaratqan. Bul awqamǵa házirgi 
qazaqlardıń, ózbeklerdiń, noǵaylardıń, tatarlardıń, bashqurtlardıń ata-babaları 
kirgen. XV-XVI ásirlerde Noǵay awqamı ıdırap, sol dáwirdegi kóshpeli qazaqlar, 
ózbekler Noǵay awqamınan shıǵıp, óz aldına tuw kóterip, bólek orda dúzgen. 
Qaraqalpaq da XVI ásirden baslap tariyxta házirgi ataması menen kórine baslaǵan. 
XVI ásirdiń aqırında noǵaylılardıń sárdarı Ormambet biydiń tusında Oraylıq 
Aziya dalalarınan esap-sansız kóshpeli junǵar (qalmaq) basqınshıları Edil-Jayıq 
boylarına jeldey esip kelip, noǵaylılardı toz-toz etip jiberedi. Noǵay ordası birotala 
qulaydı. Qaraqalpaq ádebiyatında «Ormanbet biy» tolǵawı usı tariyxıy waqıyanıń 
kórkem sáwlesi retinde kórinedi. Qaraqalpaqlar Túrkstanǵa posıp Sırdárya boyın 
jaǵalay qonıslanadı. XVI-XVIII ásirler qaraqalpaqlar tariyxınıń Túrkstan dáwiri 
dep ataladı. XVIII ásirdiń ekinshi yarımınan baslap jáne de jawgershiliktiń 
saldarınan qaraqalpaqlar ata jurtı Túrkstannan kóterilip, Sırdaryanıń órine qaray 
ıǵısadı. Bir bólegi Tashkent, Ferǵana átiraplarına, ekinshi bólegi Buxara, 
Samarqand dógeregine, úshinshi ulken bólegi burıngı ata mákanı Xorezm oypatına 
Ámiwdáryanıń quyar ayaǵına, Araldın túslik jaǵalawlarına kóship qonıslanadı. 
Jiyen jırawdıń «Posqan el» tolǵawı qaraqalpaqlardıń usı sońǵı posıwınıń kórkem 
sáwleleniwi bolıp tabıladı. XVIII ásirdiń ayaqlarınan qaraqalpaq xalqınıń Xorezm 
dáwiri baslanadı.