Özel iNŞaat iŞlerinde vergileme ve muhasebe uygulamalari
Yüklə 105,39 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II- YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ
- 1.1-Yapılan İş İnşaat ve Onarma İşi Olmalıdır
- 1.2-İnşaat ve Onarma İşi Taahhüde Bağlı Olarak Yapılmalıdır
- 1.3-Yapılan İş Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Etmelidir
- 1.3.1-İşin Başlama Tarihi
- 1.3.2-İşin Bitiş Tarihi
- 2.1- YSİO İşinden Elde Edilen Kazancın Vergilendirilmesi
- 2.1.1 İşin Bitiminden Sonra Ortaya Çıkan Hasılat ve Giderler
- 2.1.2 İnşaat İşi Dışında Elde Edilen Arızi Gelirler
- 2.1.3 Geçici Vergi
MESUT YİĞİT YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR 
I- GİRİŞ Gelir Vergisi Kanununda, gelirin yıllık olma özelliğine uymayan ve bu nedenle özel vergileme rejimi olarak düzenlenmiş olan yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde kazanç tespiti ve muhasebe uygulamaları, diğer ticari faaliyetlerin vergilendirilmesi ve muhasebeleştirilmesi işlemlerinden farklı olarak düzenlenmiştir. Bu farklılık Kurumlar Vergisi mükellefleri için de geçerli olmaktadır. Bu işler için Gelir Vergisi Kanunu’nun 42-44'üncü maddelerinde özel bir vergileme rejimi olarak gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kazanç tespiti her yıl yapılmamakta, GVK’nun 42'nci maddesi gereği işin bittiği dönemde kazanç hesaplanarak o dönemin gelir-gider hesaplarına aktarılmaktadır. Belirtilen işlerde vergilemenin işin bittiği dönemde yapılmasının getirdiği vergi tahsilâtındaki gecikmeyi telafi etmek maksadıyla GVK’nun 94'üncü maddesinde hak ediş ödemelerinden, işin bittiği yıl yapılacak vergilemeye mahsuben, vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür. Vergi uygulamasına benzer biçimde YSİO işlerinde muhasebe düzeni de diğer işlemlerden farklılık arz etmekte, yapılan harcama ve tahsil edilen hak ediş tutarları iş bitene kadar gelir-gider hesapları ile ilişkilendirilmemekte, bu süreç boyunca aktifleştirilmek ve pasifleştirilmek suretiyle bilânço hesaplarında gösterilmektedir. Bu yazımızda, dönem sonu işlemlerine ilişkin olarak yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde kazanç tespiti ve vergilendirilmeye ilişkin olarak yapılması gerekenler ve özellikli durumlar incelenecektir.
Gelir Vergisi Kanununda vergiye tabi gelirin bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler, gelirin şahsiliği, gelirin safi olması, gelirin elde edilmiş olması ve gelirin yıllık olma özellikleridir. Bir gelirin vergilendirilebilmesi için sayılan bu özelliklere sahip olması gerekmektedir. Vergiye tabi gelirin özellikleri arasında gelirin yıllık olma özelliğinin istisnası yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri olup, G.V.K.’da ayrı maddeler halinde düzenlenmiştir. 193 sayılı G.V. K.’nun 42. maddesinde; “ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekupaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir. Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarım işinin hâsılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar. “ hükmü yer almaktadır. Ayrıca müşterek genel giderler ve amortismanların dağıtılması esasları 43. maddede, İnşaat ve Onarma İşlerinde İşin Bitimi ise 44. maddede düzenlenmiştir. Yapılan inşaat ve onarım işinin GVK’ nun 42-44’ncü maddeleri kapsamına girmesi için aşağıda belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Bu şartlar aşağıya alınmıştır. 1.1-Yapılan İş İnşaat ve Onarma İşi OlmalıdırGVK’ nun 42’nci ve devamı maddelerinde düzenlenen vergileme rejimine tabi olacak işler inşaat ve onarma işleridir. Ancak, inşaat ve onarma işlerinin tanımı Kanun’da yer almamaktadır. Dolayısıyla inşaatın tanımını inşaat işlerinin düzenlendiği yasalarda aramak gerekir. Bu çerçevede, Kamu İhale Kanunu'nda "yapım" tanımı yapılmıştır. İhale Kanunu'ndaki "yapım" tanımından hareketle inşaatın tanımı yapılabilmektedir. Buna göre bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekupaj gibi işler inşaat işleri, bu işlerin sonucunda ortaya çıkan yapım, inşaat olmaktadır. Gemi yapımı da Maliye Bakanlığı'nca Vergi Usul Kanunu'nun 269 ve 271'inci maddeleri çerçevesinde inşaat ve onarma işi olarak kabul edilmektedir. Dekupaj işlerinin de inşaat ve onarma işi sayılacağı 5035 sayılı Kanun ile GVK’nun 42’nci maddesine eklenmiştir. Dekupaj işi, genellikle baraj inşaatlarında ve yeryüzüne yakın olup, galeriler açılmak suretiyle işletilmesi rasyonel sayılmayan kömür yataklarının üzerini açmak şeklinde olmaktadır. 1.2-İnşaat ve Onarma İşi Taahhüde Bağlı Olarak YapılmalıdırYıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin GVK’nun 42-44’ncü maddelerinde yer alan özel vergileme rejimine tabi olması için, söz konusu işin taahhüde bağlı olarak yapılması gereklidir. Mükelleflerin satmak üzere kendisi adına yaptığı özel inşaatlar bu kapsama girmemektedir. Taahhüt, kamuya karşı olabileceği gibi özel sektörde faaliyet gösteren işletmelere karşı da olabilir. Taahhüt sözleşmesi yazılı olabileceği gibi sözlü de olabilmektedir. 1.3-Yapılan İş Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Etmelidirİnşaat ve onarma işinin birden fazla takvim yılına sirayet etmesi, işin 12 aylık süreden fazla sürmesini değil, işin başlangıç ve bitiş tarihlerinin farklı yıllara isabet etmesi durumunu ifade etmektedir. Bu bakımdan bir yıldan kısa süren inşaat ve onarma işleri de yıllara sari olabilmektedir. YSİO işlerinin yıllara yaygın olup olmadığının tespitinde, başlama ve bitiş tarihlerinin doğru olarak tespit edilmesi önem taşımaktadır. ÖRNEK: (Y) Limited Şirketi, (A) AŞ’nin üstlendiği yıllara yaygın toplu konut inşaatının boya, badana ve çevre düzenlemesine ilişkin işini (A) AŞ’ ye 15.12.2009 tarihinde üstlenmiş ve aynı tarihte işe başlamıştır. Taahhüt edilen iş 15.01.2010 tarihinde tamamlanmıştır. Bu örneğe göre, söz konusu inşaat 1 aylık sürede tamamlanmıştır. Ancak, taahhüt işi 2009 yılında başlanıp 2010 yılında tamamlandığından yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak değerlendirmek gerekecektir. 1.3.1-İşin Başlama TarihiYıllara yaygın inşaat ve onarım işinin bitiş tarihin hangi tarih olduğu GVK’ nun 44’ncü maddesinde düzenlenmesine rağmen, işin başlama tarihi hakkında herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. İnşaat ve onarma işlerinde işe başlama iki durumdan birisinin meydana gelmesi ile gerçekleşmektedir. Bunlardan birincisi, ihalenin alınması veya taahhüdün imzalanmasıdır. Bu tür sözleşmelerde, taahhüdün imzalandığı tarih işin başlangıç tarihi olacaktır. İkinci durumda ise ihale sözleşmesinde, işyeri teslimi veya işe fiilen başlama tarihinin belli edilmesidir. Bu tür sözleşmelerde ise işe yer tesliminden sonra başlanacağı belirtilmiş olup, işyeri teslim tutanağının düzenlendiği tarihin işe başlama tarihi olarak esas alınması gerekmektedir. Sözleşme yapılmadığı bazı durumlarda, işlere fiilen başlanmış olması durumu işe başlama tarihi olarak dikkate alınabilir.
1.3.2-İşin Bitiş Tarihiİnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde; geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilmektedir. İşin fiilen tamamlanmasından, taahhüt edilenin karşı tarafın kullanımına hazır duruma getirilmesi ya da bırakılması anlaşılmalıdır. Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan işlerde, inşaat daha önce bitirilmiş olsa dahi geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı yıl işin bitim tarihi sayılır. Aynı şekilde geçici kabul tutanağı onaylanmadan yapılan iş fiilen kullanılmaya başlanmış olsa dahi, işin bitim tarihi için onay tarihin esas alınması yerinde olacaktır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler GVK' nun 42-44'üncü maddelerinde yer almaktadır. Bu düzenlemeler, 5520 sayılı KVK' nun 6'ncı madde hükmü gereği kurumlar vergisi mükellefleri için de geçerlilik taşımaktadır. Ayrıca YSİO işi kapsamında yapılan hak ediş ödemelerinden GVK' nun 94'üncü maddesi uyarınca vergi kesintisi yapılmaktadır. 2.1- YSİO İşinden Elde Edilen Kazancın VergilendirilmesiYıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin düzenlendiği GVK' nun 42'nci maddesine göre; yıllara sari inşaat ve onarım işinde kazanç işin bittiği yılda tespit edilecektir. Dolayısıyla kazancın tamamı, işin bittiği yılın geliri sayılır ve o yıla ait gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine dahil edilir. Gelir vergisi mükellefleri bu madde kapsamında düzenleyecekleri beyannamelerini işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının yirmi beşinci günü akşamına kadar, kurumlar vergisi mükellefleri ise hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar bağlı bulundukları vergi dairesine vermeye mecburdurlar. YSİO işleri yürüten mükellefler, iş devam ettiği sürece kar veya zarar beyanında bulunmasalar bile yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi vermek durumundadırlar. Çünkü GVK’nun 85'inci maddesi uyarınca tüccar, faaliyetlerinden kazanç elde etmemiş olsa bile, yıllık beyanname vermek zorundadır. 2.1.1 İşin Bitiminden Sonra Ortaya Çıkan Hasılat ve GiderlerGVK’ nun 44’üncü maddesine göre işin bitim tarihinden sonra, bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam altında olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar-zararının tespitinde dikkate alınır. 2.1.2 İnşaat İşi Dışında Elde Edilen Arızi GelirlerYıllara sari inşaat ve onarım işleriyle uğraşan bazı işletmelerde, esas faaliyetler dışında ve işin devam ettiği yıllarda arızi kar ya da zararlar ortaya çıkabilmektedir. Bunlar özellikle inşaat işi nedeniyle alınan istihkakların bankaya yatırılması sonucu tahakkuk eden faizler ile kur farkı gelirleri, alınan tazminatlar, ihale makamı, ortaklar, taşeronlar, satıcılar ve finans kurumları ile olan borç ve alacak ilişkilerinden, iş makinelerinin satışından veya kiraya verilmesinden veyahut hurda satışlarından kaynaklanmaktadır. YSİO işinden kaynaklanan istihkakların tahsil edilip, bankada vadeli veya vadesiz mevduat hesaplarında ya da değişik yatırım araçlarında kullanılmasından elde edilen faiz gelirlerinin her yıl itibariyle mi beyan edileceği, yoksa YSİO işinin bir geliri olarak mı nitelendirileceği hususu uygulamada tereddütler oluşturmaktadır. Vergi idaresinin görüşü, işin bitimi beklenmeden mükelleflerin belirtilen gelir unsurlarını faaliyet dışı gelirler olarak cari yıl kar/zararının tespitinde dikkate almaları ve beyan etmeleri gerektiği yönündedir. Ancak Danıştay genel olarak YSİO işinin devamı sırasında elde edilen kur farkı, faiz, repo gelirleri ve diğer gelirlerin ayrı bir ticari organizasyon bünyesinde yürütülmediği için, yapılan YSİO işinin bir parçası olduğu ve işin bitiminde inşaat taahhüt işleri gelirleri ile birlikte beyan edileceğini kabul etmektedir.
2.1.3 Geçici VergiGVK’nun Mükerrer 120’nci maddesine göre sadece yıllara sari inşaat ve onarım işi ile uğraşan mükellefler geçici verginin mükellefi değildirler. Ancak bu işler yanında ticari ya da mesleki kazancı olan işletmeler sadece bu kazançları için geçici vergi hesaplayacaklardır. 2.2- YSİO İşi Kapsamında Ödenen İstihkak Bedellerinden Vergi Kesintisi YSİO işlerinde, işin bitiminden önceki yıl beyannamelerine o işlere ait gelirler dahil edilmemektedir. Bunun yerine kâr veya zarar işin bittiği yıl tespit edilerek tamamı o yılın geliri sayılmaktadır. Bu yöntem, devletin vergi alacağını zamanında alamaması sonucunu da beraberinde getirmektedir. Bu sakıncayı gidermek için GVK’nun 94/3 maddesi gereği, GVK’nun 42'nci maddesi kapsamına giren işleri yapanlara (Kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden (01.01.2007 tarihinden itibaren) %3 oranında gelir vergisi stopajı yapılması öngörülmektedir. Aynı hüküm 5520 sayılı KVK’ nun 15. maddesinde de bulunmaktadır. Bu stopaj, işin bitiminde yapılacak nihai vergilemeye mahsuben yapılmaktadır. Bu tür işleri yapan işletmeler, aldıkları hak ediş bedelleri üzerinden yapılan gelir vergisi stopajlarını 193 ve 295 nolu “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”na kaydederler. Söz konusu hesapta izlenen vergi ve fonlar ilgili iş tamamlanana kadar bu hesapta tutularak bilanço aktifinde gösterilir. III- TEKDÜZEN HESAP PLANINDA YILLARA SARİİNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ -170-177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetlerinin oluşturulduğu hesaplardır. Bu hesaplar proje bazında izlenir. İşletmenin satmak üzere bina inşa etmesi halinde “ 151 Yarı Mamuller-Üretim” hesabı kullanılır. İşletmenin kullanmak üzere inşa ettiği binanın maliyeti ise, “ 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar “ hesabında oluşturulur. İşletmenin üstlendiği inşaat ve onarım işleri ile ilgili giderleri, “ 741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı “ alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir. 170-177 no.lu hesaplarda biriken maliyet, geçici kabulün yapılması ile “ 622 Satılan Hizmet Maliyeti “ hesabına devredilir.
Şirketin dönem sonunda demir alımı ile birlikte malzeme giderlerinin toplam 75.000 TL’ye ulaştığı varsayıldığında söz konusu inşaat giderlerinin “ 170 Yıllara Yaygın İnşaat Maliyetleri “ hesabına devredilecektir.
-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Doğrudan Maliyetler Bu giderler, işin bünyesine doğrudan giren, başka işlerle ilgilendirilmeyen (ilk madde malzeme giderleri, direkt işçilikler, direkt amortismanlar, sadece bu işte kullanılan işletme malzemeleri gibi.) giderlerdir. Doğrudan maliyetler oluştukları anda “740-Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı" na kaydolunur. Zira yıllara sari inşaat ve onarım işi bir nevi hizmet ifası olarak nitelendirilmektedir.
Belli bir işin yapılması ile doğrudan ilgili olmamak kaydıyla, birden fazla işin yapılmasında etken olan gider unsurlarıdır (Şirket genel merkez ücret, gider ve amortismanları, birden fazla işte kullanılan üretim araçları giderleri gibi). Tekdüzen Hesap Planında dağıtıma tabi tutulacak müşterek genel giderler adını taşıyan bir hesap yoktur. Müşterek gider olarak nitelendirilebilecek hesaplar şunlardır; 740-Hizmet Üretim Maliyeti, 750-Araştırma ve Geliştirme Giderleri, 760-Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri, 770-Genel Yönetim Giderleri, 780-Finansman Giderleri. Bu hesaplara kaydolacak giderlerin müşterek mahiyeti taşıması gerekmektedir. Yapılan harcamanın gider yeri biliniyorsa bu fiili tutar doğrudan 740 no'lu hesaba aktarılacak, müşterek gider niteliğinde ise diğer hesaplara kaydedilecektir. Yapılan inşaatla doğrudan yada dolaylı ilgisi olmayan giderlerin dağıtıma tabi tutulmadan, doğrudan sonuç hesaplarına aktarılması gerekir. 178 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme 179 Taşeronlara Verilen Avanslar Bu hesap, yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetinde bulunan işletmeler tarafından taahhüt konusu inşaat ve onarım işinin bir kısmının ya da tamamının taşeronlara yaptırılması durumunda, taşeronlara verilen avansların proje bazında izlenmesi için kullanılır. Hesabın kalanı 170-177 no.lu hesapların kalanları ile birlikte inşaat ve onarım taahhüt işlerine bağlanmış fon miktarını gösterir. ÖRNEK: (A) Limited Şirketi köprü inşaatının taşeronuna 10.000 TL avansı nakden veriyor. Taşeron 45.000 TL’ lik işi teslim etmiştir.
(Açıklama: Avansın Nakden Ödenmesi)
(Açıklama: Avansın mahsubu) 350-357 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hak ediş Bedelleri İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar için düzenlenen hak ediş bedellerinin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar “ 170-177 “ hesaplara paralel olarak düzenlenir. ÖRNEK: (A) Limited Şirketi, bir anonim şirkete karşı birden çok yıla yaygın bir bina inşaatını üstlenmiş ve sözleşme gereğince 80.000 TL ihzarat avansı almıştır. Alınan avanstan 2.400 TL gelir vergisi kesintisi yapılmıştır. Bina inşaatıyla ilgili ilk hak ediş 300.000 TL olarak düzenlenmiş ve bu hak edişten ihzarat avansı mahsup edilmiştir.
(Açıklama: Avansın mahsubu) IV- YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 1- Dönem Sonunda Yapılması Gerekenler Yıllara yaygın inşaat taahhüt işi yapan işletmelerde, diğer işletmelerde olduğu gibi dönem sonu muhasebe işlemleri, belirleme ve değerleme işlemlerini kapsayan muhasebe dışı envanter çalışmaları ve tespit edilen ve işletmenin gerçek durumunu yansıtan sonuçların kayıtlardaki değerler ile karşılaştırılıp gerekli düzeltme, ayarlama ve dönem sonu kayıtlarını kapsayan muhasebe içi envanter çalışmaları olmak üzere iki aşamadan meydana gelmektedir. Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde, dönem sonu itibariyle yapılması gereken başlıca işlemler aşağıya alınmıştır. 1- Tamamlanan inşaat ve onarım işlerinin saptanması 2- Sonradan yıllara yaygın hale gelen inşaatların saptanması 3- Endirekt inşaat üretim giderlerinin dağıtımının yapılması 4- Ortak ( müşterek) genel giderlerin dağıtımının yapılması 5- Ortak ( müşterek) amortismanların dağıtımının yapılması 6- Kanunen kabul edilmeyen giderlerin saptanması ve dağıtımı 7- Tamamlanan inşaatlardan kalan malzemelerin saptanması ve miktar karşılaştırmalarının yapılması 8- Diğer işlere ait gelir ve giderlerin saptanması 9- Tamamlanan inşaatlara ait peşin ödenen vergilerin saptanması 10- Dönem sonu itibariyle devam eden inşaatlara ait maliyetlerinin ilgili bilânço hesaplarına devri 11- Tamamlanan inşaatlara ait hâsılat ve maliyetlerin ilgili gelir tablosu hesaplarına devri Öte yandan, 2010 yılında bitirilen bir işe ilişkin olarak 2004 ve önceki dönemlerde yasal defterlere intikal ettirilen ve 2004 yılında VUK’nun geçici 25 ve mükerrer 298’nci maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılmış maliyet ve hak edişlerin, kazancın tespitinde 31.12.2004 tarihi itibariyle düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınması gerekmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 43. maddesinde, müşterek genel giderler ve amortismanların dağıtılması esasları düzenlenmiş olup, ilgili maddede; “ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır. 1. Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde; 2. Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde; “ hükmü yer almaktadır. Maddenin 1.bendi hükmünden anlaşılacağı üzere, yıl içinde birden fazla inşaat ve onarım işinin birlikte yapılması halinde o yıl içinde gerçekleşen müşterek genel giderler, her bir inşaat işi için yapılan harcamaların birbirine olan oranları dahilinde dağıtılacaktır. Maddenin 2. bendinde ise, yıl içinde bir veya birden fazla inşaat ve onarım işi ile birlikte diğer işlerinde bulunması halinde, inşaatlarla ilgili harcamaların diğer işlerle ilgili satış ve hasılat tutarlarının birbirine olan oranları dahilinde dağıtıma tabi tutulacaktır. Yıllara sari inşaat ve onarım işi yapan işletmelerin aynı anda birden fazla inşaat işini yapmaları ya da yıllara sari inşaat işleri ile birlikte başka işleri de bir arada yapmaları durumunda, işletme faaliyetlerini sürdürmek üzere katlandıkları genel giderler müşterek gider olarak adlandırılabilir. Ancak bir genel giderin müşterek gider olarak adlandırılabilmesi için, bu giderin genel bir gider olması ve bu giderin doğrudan bir işle ilişkisinin net olarak kurulamaması gereklidir. Diğer taraftan söz konusu giderin yıllara yaygın inşaat işi ile ilgili olması gerekmektedir. Hangi işe ait olduğu net olarak tespit edilebilen giderler, o işe ait maliyet hesaplarında izlenir ve iş bitiminde o işten elde edilen kazanç tespitinde dikkate alınır. İnşaat ve onarma işi ile hiçbir ilişkisi olmayan giderlerin ilgili olduğu yılda doğrudan sonuç hesaplarına aktarılması gerekir. Fakat birden fazla inşaat işine ya da inşaat işi ile birlikte başka işlere ait ortak giderler, hangi işlere aitse o işlerin maliyetine dahil edilmelidir. Bu ise beraberinde müşterek genel gider dağıtımını ve bu dağıtımda bir dağıtım anahtarı kullanılmasını gündeme getirmektedir.
Şirket köprü inşaatı için 2.500.000 TL, okul inşaatı için 1.500.000 TL ve yol inşaatı için 1.000.000 TL harcama yapmıştır. Yapılan ortak genel giderin dağıtımı aşağıdaki şekilde olacaktır.
ÖRNEK: İnşaat işleri ile birlikte nakliye işi de bulunan (Z) AŞ’nin 2010 yılında 700.000 TL ortak genel gider yapmıştır. Şirket İlgili yılda bir anonim şirkete yıllara yaygın olmak üzere fabrika binası inşaatı işi ile İl Özel İdaresine okul inşaatı bulunmaktadır. Şirketin defter kayıtlarının tetkikinde, fabrika binasına yapılan harcamalar toplamının 1.000.000 TL, okul inşaatı için yapılan harcamaların toplamının ise 800.000 TL olduğu tespit edilmiştir. Nakliye işine ilişkin hâsılat 2.000.000 TL’ dir.
3- Ortak Amortismanların Dağıtımı 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 43. maddesinin birinci fıkra ve üçüncü bendi şu şekildedir. “ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır. “, üçüncü bent ise,” 3. Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre. “ dağıtılacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu madde hükmüne göre; birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtılacaktır. Ayrıca amortismanların dağıtımında aşağıdaki konulara dikkat edilmesi gerekmektedir: - Yıl içinde alınan tesisat, makine ve ulaştırma araçlarının satın alındığı tarihten önceki günlere isabet eden amortismanlarının, -Tesisat, makine ve ulaştırma araçlarının kullanılmayıp boş kaldığı günlere isabet eden amortismanlarının, -Mobilya, mefruşat, hesap ve yazı makinesi gibi büro malzemelerinin amortismanlarının, müşterek genel giderlere eklenmek suretiyle dağıtıma tabi tutulması gerekmektedir. Bu işlem yapılırken tesisat, makine ve ulaştırma araçlarının kullanılmadığı ve kullanılmasının mümkün olmadığı işlere pay verilmeyecektir. ÖRNEK: (A) İnşaat AŞ, 2010 yılında yıllara yaygın yol, köprü ve bina inşaatı olmak üzere üç ayrı inşaat işini yürütmektedir. Ayrıca nakliyecilik faaliyeti bulunmaktadır. Şirketin aktifine kayıtlı kamyonu bütün işlerde kullanmaktadır. Şirketin muhasebe departmanınca tutulan amortisman kartlarının tetkikinde kamyonun yol inşaatında 65 gün, köprü inşaatında 95 gün, bina inşaatında 55 gün ve nakliye işinde 150 gün kullanıldığı tespit edilmiştir. Kamyonun ilgili yıla ilişkin amortismanı 17.000 TL’dir. Bu tespitlere göre, kamyonun kullanma yerlerine göre amortisman payları aşağıdaki şekilde olacaktır.
V-SONUÇBu yazımızda yapılan işin özelliği gereği özel vergileme rejimine tabi olan yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde dönem sonunda yapılması gereken işlemler kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan iş hizmet üretimi olduğundan tekdüzen muhasebe planında maliyet ve gider hesaplarının da çalışmasını gerektirmektedir. Dönem sonunda yapılacak işlemlerde ortak genel giderlerin ve ortak olarak kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin amortismanlarının işlere olan dağıtımı önem arz etmektedir. İzmir Yolu Cad. Eser İş Merkezi No:120 Kat:5 D:9 Nilüfer - BURSA Tel: (0224) 249 31 31 – 249 71 72 Fax: 248 00 28 mail@mesutyigit.com BURSA YMM ODASI Sicil No: 130 / 82 - Mühür No: 1939 Nilüfer Vergi Dairesi 980 000 9901 Yüklə 105,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
