donachasining yetilish sxemasi:
1-5-chang donachasi hosil bo‘ladigan ona hujayraning meyoz bo‘linishi va to‘rtta mikrospora hosil
bo‘lishi; 6- mikrospora; 7-8-mikrosporaning bo‘linishi va vegetativ hamda generativ hujayraning
bo‘linishi va ikkita sperma hosil bo‘lishi.
Megasporogenez va megagametogenez – onalik jinsiy
hujayrasining hosil bo‘lishi
O‘simlik gulining yosh urug‘kurtagida (2 rasm) boshlangich arxespora
hujayralar bo‘lib, ulardan megaspora hosil bo‘ladi. Bir dona arxespora hujayra –
boshlangich ona hujayra mitoz yo‘li bilan bo‘linib 4 ta gaploid xromosomali
(tetrada) hujayralar hosil qiladi. Кeyinchalik bu tetradaning faqat bittasi
rivojlanadi, 3 tasi esa nobud bo‘ladi. Shu 1 dona makrosporani hosil bo‘lishi –
megasporogenez (makrosporogenez) deb nomlanadi. Кeyin megagametogenez
jarayoni boshlanadi, bunda o‘sayotgan tetradaning bitta hujayrasi, ya’ni
megosporo yadrosi 3 marta mitoz bo‘linadi, lekin hujayra bo‘linmaydi. Natijada
bir kattalikdagi 8 ta yadro hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan yadroli murtak xaltasining
mikropil qismida joylashgan 3 ta yadro – sinergida deyiladi. Markazga
joylashgan 2 tasi markaziy hujayra deyiladi. Murtak xaltasining xalaza qismida
joylashgan uchta yadrolar antanoda deb nomlanadi. Demak, murtak xaltasidagi
15
boshlang‘ich hujayra uch marta mitoz yo‘li bilan bo‘linib har xil gaploid
xromasomali 8 yadro hosil qiladi. Ulardan biri tuxum hujayra – haqiqiy onalik
jinsiy hujayrasi. Bu hodisa, ya’ni onalik jinsiy hujayrasini hosil bo‘lishi –
megagametogenez deyiladi. O‘simlik guli ochilgan davrda hujayra yetilgan
holatda bo‘ladi. Shuning uchun gul ochilgandan keyin tezda changlanish,
urug‘lanish sodir bo‘ladi.
2-rasm. O‘simliklarda megaspora (1-5) va megagametaning (6-12) yoki murtak
Dostları ilə paylaş: |