İnvestisiya prosesi – kapital təklifləri ilə onun tələbat-
çılarının məqsəd və maraqlarının üst – üstə düşərək gös-
tərdikləri fəaliyyət prosesidir. İnvestisiya prosesi tələblə
təklifin qarşılaşdırma mexanizmidir. Hər iki tərəf maliyyə
bazarlarda və ya maliyyə institutlarda qarşılaşırlar. Bəzən
isə bu iki tərəf öz aralarında birbaşa danışığa girərək fəa-
liyyət göstərirlər. Bu halda da maliyyə institutları investi-
siya prosesində aktiv olaraq qalır. Maliyyə institutları de-
dikdə elə maliyyə qrupları nəzərdə tutulur ki, onlar müxtə-
lif növ maliyyə vəsaiti qəbul edərək sonradan onu borc ka-
pitalı və ya digər formalarda investisiya edirlər.
İnvestisiya prosesini sxem 4 – dən daha aydın görmək
olar:
Sxem 4. İnvestisiya prosesi Kapital istehlakçıla-
rı: dövlət, şirkət,
şəxslər
Maliyyə bazarları (qısamüddətli)
Maliyyə bazarları (uzunmüddətli)
Kapital təklif-
çiləri: dövlət,
şirkət, şəxslər
Maliyyə qrupları: banklar, borc
əmanət assosiasiyası, əmanət
bankları, pensiya fondları, kre-
dit ittifaqları
205
İnvestisiya prosesi uzunmüddətli prosesdir. Prosesin
son məqsədi olan mənfəət aşağıdakı mərhələləri keçdik-
dən sonra reallaşır:
1) Araşdırılma – Kapital qoyuluşunun predmetinə
ilkin yanaşmadır. Yəni təklif araşdırılır, məqsədə müvafiq
istiqamət fəaliyyətə başlanılır, təklifə müvafiq inventisiya
layihəsi hazırlanır.
2) Təhlil – İnvestisiya layihələrin dəyəri, həcmi və
dəyər mətləblər hesablanılaraq dəqiqləşdirilir. Bu mərhə-
lədə yerli və xarici bazarlar təhlil olunur, istehsal olunacaq
və satılacaq məhsulun həcmi proqnozlaşdırılır.
3) Qərar qəbulu – Layihənin təhlilindən sonra əldə
olunan yekun nəticələrə əsasən son qərar qəbul edilir.
4) İnvestisiya mənbələrinin müəyyən olunması – Ka-
pital qoyuluşları üçün nəzərdə tutulmuş maliyyə vəsaitləri-
nin və digər aktivlərinin araşdırılması. Belə investisiya la-
hiyələrinin həyata keçirilməsi üçün şirkətlər çox vaxt öz
dövriyyə vəsaitlərdən deyil, borc kapitaldan, kreditlərdən,
daha çox istifadə edirlər.
5) Sənədlərin hazırlanması – Qarşı tərəf ilə rəsmi da-
nışıqlar üçün müvafiq sənədlərin hazırlanması.
6) Danışıqlar və rəsmiyyət – Müqavilədən asılı ola-
raq hər tərəf öz üzərinə müəyyən olunmuşları götürür.
7) Maliyyə vəsaitlərinin formalaşdırılması.
8) İnşaat – Nəzərdə tutulmuş mal istehsalını reallaş-
dırmaq üçün zəruri istehsal obyektlərinin tikintisi, lazımi
texnologiyanın tətbiqi, işçi personalının hazırlanması pro-
sesi gedir.
9) İstehsalat – Məhsul istehsalı başlanır və nəzərdə
tutulan texnologiya əsasında həyata keçirilir.
10) Məhsulun reallaşdırılması. 11) Qoyulan vəsaitin qaytarılması.
206
12) Mənfəətə keçid – Proqnozlaşdırılan mənfəətin
reallaşması baş verir. İnvestorlar müəyyən məqsədə çat-
maq üçün öz fəaliyyət sferasını seçirlər.