3-Mavzu. Epiteliy to’qimasi. Ichki muhit to’qimalari. Qon va limfa Reja: Epiteliy to’qimasi

unda organ va to \qima/arda bo ’ladigan har xil о ’zgar-ishlar о ‘z aksini topadi». 
Qon suyuq hujayralararo modda — plazmadan va unda mual-laq joylashgan 
shaklli elementlardan iborat. Ularning o‘zaro nisbati sogMom odamda 55 :45 ni 
tashkil etib, gematokrit ко 'rsatkich deb ataladi. Gematokrit ko‘rsatkichning u yoki 
bu tomonga o ‘zgarishi annnins siivnlishi vnki nnvnlkhini kn’r
diaffnn&-tik hftlffi hisoblanadi. 
Qon miqdori voyaga yetgan organizmda tana og4irligining taxmi-nan 7 protsentini 
tashkil etib, o4rta hisobda 5-5,5 litrga teng. 
Qon tarkibida maxsus oqsil moddalar - antitelolar bor bo4ib, ular ocz navbatida 
oiganizmga tushgan begona oqsillar, mikroblarga (antigenlarga) javoban ishlab 
chiqariladi. 
Antitelolaming 
asosiy 
roli 
ko4rsatib 
o4tilgan 
antigenlami 
zararsizlantirish (neytrallash) hisobla­ nadi; 3) gomeostatik (gomeostaz ~ organizm 
ichki muhitining doimiyligini ta’minlash demakdir) vazifasi - qon orqali har xil 
organ va sistemalaming fiziologik faoliyatiny bajarishda ishtirok etuvchi gormonlar 
va turli xil moddalar tashiladi. O’z ximiyaviy tarkibining muayyanligi tufayli qon 
organizmda fizik-kimyoviy ko'rsatkichlaming doimiyligini, chunonchi, tana 
haroratining, osmotik bosimning va organizmda kislota-asos tengligining 

---

doimiyligini ta’minlab turadi. 
Qon plazmasi 
Rangsiz, tiniq suyuqlik boclib, 90-92 foiz suvdan va 8— 10 foiz quruq moddadan 
iborat. 
Quruq 
moddaning 
5,5-8 
foiz 
oqsillar 
bo4lib, 
2— 
3,5 
foiziniesaorganikvamineral birikmalar hosilqiladi. Qon oqsil-laridan eng muhimlari 
albumin (4,5— 5,5 foiz), globulin (1,2— 2,5 foiz) va fibrinogendir (0,2— 0,6 foiz). 
Oqsillar miqdori va ularning protsenti nisbati fiziologik sharoitlar-da doimiy 
bo4lib, turli patologik holatlarda o4zgarishi mum- kin. Qon plazmasida 
globulinlaming bir necha turlari (fraksiyalari) uchraydi (alfa, beta va gamma-
globulinlar). 
Gamma-globulinlar fraksiyasi qon zardobida antitelolar tutuv­ chi asosiy oqsillar 
hisoblanadi. Fibrinogen esa m a’lum sharoitda fi­ brin tolalariga aylanish 
xususiyatiga ega bo4lib, qon ivishida muhim 
ahamiyatga ega. Fibrinogensizplazma qon zardobi deb ataladi. Plaz-ma- da mineral 
moddalardan temir, kaliy, kalsiy, fosfor, mis va bosh­ qalar bo‘lib, ular ko‘pchilik 
hollarda organik moddalarning tarkibiga kiradi. Bundan tashqari, plazma tarkibida 
modda almashinuv mah-sulotlari — rtiQchevina, kreatinin, yog‘ va karbonsuvlar 
boMadi. Plazmaning muhiti (pH) neytrai boMib, fiziologik sharoitlarda 7,37— 7,45 
ga teng. Uning doimiyligi bufer sisternalar tufayli saqlanadi.