Microsoft Word diplom isi n'rmin docx

ntellektual təhsil sistemləri 
İ
ntellektual, yəni şüurlu maşınların yaradılması sahəsində uğurlu araşdırmalar 
aparılır. Kompüterin şüurunu, intellektini insan şüurundan fərqləndirmək üçün onu 
süni intellekt adlandırmaq qəbul olunmuşdur. Süni intellekt insanın intellektual 
fəaliyyətinə nüfuzu ilə səciyyələnən V nəsil kompüterlərin yaradılması ilə inkişaf etdi. 
Bu nəsil kompüterlər təbii dili başa düşməlı, hər hansı gözlənilməz və qeyri-müəyyən 
vəziyyət üçün qərar çıxara bilməli, yaddaşına əvvəlcədən yazılmış biliklərlə 
kifayətlənməyərək yeni biliklər qazanmalı, öyrənmə, qavrama qabiliyyəti olmalıdır. 

---

54 
Öhdəsinə düşən funksiyaları yerinə yetirmək üçün kompüter saniyədə trilyon 
ə
məliyyat aparmalıdır. Bu sürəti isə paralel işləyən çoxprosessorlu, çoxmaşınlı 
sislemlərin köməyi ilə əldə etmək olar 
İ
ntellektual sistemlərdə informasiya emalının kompüterdə də insan beynində 
olduğu kimi həyata keçirilməsi məsələsi öyrənilir. Beyin fəaliyyətini tənzimləyən sinir 
hüceyrələrinin – neyronların funksiyalarıni kompüterdə modelləşdirən nəzəriyyə 
(neyron şəbəkələri nəzəriyyəsi) əsasında kompüterlərə öyrənmə qabiliyyəti verən 
alqoritmlər yaradılır. Neyronların bir sıra funksiyalarını yerinə yetirən inteqral sxemlər 
yaradılmışdır. Nəzəri hesablamalara görə optik elementlər əsasında yaradılan 
kompüterlər saniyədə yüz trilyonlarla əməliyyat yerinə yetirə bilər. Məlumatın işıq 
ş
üalarından istifadə etməklə yüksək sürətlə və etibarlı ötürülməsi və emalı son illər 
geniş yayılmışdır. 
Deməli, intellektual təlim sistemləri : 
1. müəyyən məqsədə yönəldilmiş olmalıdır. Məqsədin verildiyi və ya sistem 
tərəfindən formalaşdırılmasının fərqi yoxdur. 
2. əhatə olunmuş aləmin dəyişməsinə reaksiya verməli, yəni kriteriyanın 
dəyişməsi ilə məsələni həll etməlidir. 
3. bilik hüdudlarını daim genişləndirməlidir, öyrənmək və özünü öyrətməklə
modelini təkmilləşdirməlidir; 
4. məntiqi nəticələri istifadə etməklə şəraiti tanımaq və qərar qəbul etmək, 
həmkarları ilə ümumi dil tapmaq, lazım gələrsə gördüyü işi izah etməyi, 
proqnozlaşdırmağı və onu öz fəaliyyəti ilə əlaqələndirməyi bacarmalıdır və s. 
Beləliklə, intellektual təlim sistemləri – müəyyən məqsədə yönəldilmiş, 
fəaliyyətini vəziyyət və proqnoza əsasən planlaşdıran, aləmin modeli əsasında həssas 
orqanlardan və insanla intellektual əlaqədən və ya “özü kimi ağıllı sistemdən” aldığı 
cari informasiya və özünüöyrənmə yolu ilə aldığı biliyi və “genetik” biliyi istifadə 
etməklə məqsədyönlü qərar qəbul etmək qabiliyyətinə malik sistemdir.Sistem öyrənən 

---

55 
və ya özünüöyrədən, proqnoz, xarici aləmlə əlaqə, məqsədi formalaşdıran bloklardan 
təşkil olunur.Blokların bir-biri ilə əlaqəsini yaratmaq və intellektual təlim sistemlərinin 
ağıllı fəaliyyətini təmin etmək üçün strukturda “intellektual təşkilatçı” blokunun 
olması vacibdir[13,s.29-31].