SosiologiYA. Sosial psiXologiYA. Sİyasət sociology social pshychology politics 2022 Cild 2, n 3

SOCIOLOGY. SOCIAL PSHYCHOLOGY. POLITICS 2022 Cild 2, N 3 
65-73 
 

---

~ 69 ~ 
koşullar oluşturmuştur. Haydar Aliyev konuşmalarının birinde Azerbaycan‘da yaşayan etnik 
gruplarla ilgili şunları dile getirmiştir: ―Azerbaycan'ın zenginliği sadece pamuk, yer altı ve yerüstü 
kaynakları değildir, kendi topraklarında yaşayan halklardır." Bu politika halen Cumhurbaşkanı 
İlham Aliyev tarafından başarıyla sürdürülmektedir. Azerbaycan'da yaşayan her millet, etnik 
kimliğini korurken diğer etnik grupların hayat tarzlarını, gelenek ve göreneklerini, kültüründeki 
birçok ilerici faktörleri benimseyerek, karşılıklı olarak geliştirmiştir. Birlikte yaşamanın genel 
kurallarına uymak zaman zaman bu halklar birbirlerine daha da yakınlaştırmış, ancak dillerini ve 
etnografik özelliklerini korumalarına engel olmamıştır [1, s.6]. 
Günümüzde Azerbaycan'da var olan ulusal ve kültürel çeşitlilik ile etnik ve dini hoşgörü 
ortamı, Azerbaycan‘ı çok etnikli, çok dinli bir ülke ve dünyada kültürlerarası diyalog için eşsiz bir 
yer haline getirmiştir. Azerbaycan devleti, çok kültürlü gelenekler temelinde gelişen zengin ulusal 
ve kültürel değerlere sahip bir ülkedir. Azerbaycan halkının bir yaşam biçimi olarak çok 
kültürlülük, uzun yıllardır ülkenin kalkınmasında teşvik edici bir politika olmuştur. 
Unutulmamalıdır ki, bağımsızlığın kazanılmasından sonra, çok kültürlülüğün gelişimi için özel 
devlet desteği güçlendirilmiştir. Bu güçlü desteğin sonucunda, bugün Azerbaycan'da farklı 
milletlerin temsilcilerinin karşılıklı dostluk ve işbirliği koşullarında yaşıyor ve ülkenin 
kalkınmasında önemli bir rol oynuyorlar. Önceki paragraflarda da belirtildiği gibi, Azerbaycan‘da 
çok kültürlülüğün bir devlet politikası ve yaşam biçimi olarak temelleri milli lider Haydar Aliyev 
tarafından atılmıştır. Haydar Aliyev ikinci kez iktidara geldikten sonra Azerbaycan'ı iç savaştan 
kurtarmış ve Azerbaycan‘da yaşayan tüm etnik azınlıkları tek bir ―Azerbaycançılık‖ ideolojisi 
etrafında birleştirmiştir. Doğal olarak, bu başarılı çok kültürlü bir dış ve iç politikanın sonucudur ve 
o zamandan beri ırk, din, dil ve milliyetten bağımsız olarak tüm halklar Azerbaycan'da refah içinde 
yaşamaktadırlar [20, s.11]. 
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet politikası olan çok kültürlülüğün önemli bir noktası da 
devlet-din ilişkilerinin üst düzeyde olmasıdır. Azerbaycan'da devlet-din ilişkilerinin üst düzeyde 
olması dört ana noktada kendini göstermektedir:
-İlk olarak Azerbaycan‘da devlet tarafından din özgürlüklerinin sağlanması; 
-Devlet tarafından tüm din ve mezheplerin kanun önünde eşitliğinin sağlanması; 
-Tüm din ve mezheplerin faaliyetlerine her türlü devlet desteği verilmesi; 
-Karşılıklı saygı ve işbirliği temelinde dinler arası ilişkilerin kurulması [25, s.10]. 
Günümüzde Azerbaycan, Müslümanlar arasında kanlı çatışmalara neden olan mezhep 
çatışmalarının olmadığı birkaç Müslüman ülkeden biridir. Devlet, tüm dini kuruluşlara maddi 
destek de dâhil olmak üzere gerekli yardımı sağlar. Devletimizin tüm dinlere karşı eşit tutumu da, 
dinler arası ilişkilerin gelişmesine, daha doğrusu bu ilişkilerin karşılıklı saygı ve işbirliği temelinde 
kurulmasına yol açmaktadır. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in de belirttiği gibi, Azerbaycan'da tüm 
din ve inanç özgürlükleri tam olarak güvence altına alınmıştır [25, s.10]. 
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev çok kültürlülüğü bir devlet politikası olarak daima geliştirme 
çabası içindedir. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin katıldığı "İnsan Hakları Üzerine" Avrupa Sözleşmesi, 
Azerbaycan‘ın hukuk sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır [12, s. 17]. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 
2016 yılını ―Azerbaycan‘da çok kültürlülük yılı‖ ilan etmesi ise, Azerbaycan‘da çok kültürlülük 
siyasetinin ciddi hukuki temellere sahip olduğunu göstermektedir [5]. 
Azerbaycan‘da hoşgörü ve çok kültürlülük SSCB döneminde de Azerbaycan‘ı özel bir 
konuma taşıyan bir siyaset olmuştur. Hem Haydar Aliyev Azerbaycan SSC‘nin başkanıyken, hem 
de ondan önceki başkanlar bu minvalde oldukça büyük adımlar atmıştır. Bunu daha iyi anlatmak 
adına SSCB döneminde hoşgörü ve çok kültürlülük açısından kabul edilmiş kanunlara bakmamız 
yeterli olacaktır. Azerbaycan Cumhuriyeti 4 Kasım 1950‘de ―İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin 
Korunması ‖ kanununu kabul etmiştir. Azerbaycan‘da "Medeni ve siyasi haklar üzerine" 
Uluslararası Sözleşme ve "Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar üzerine‖ Uluslararası Sözleşme 16 
Aralık 1966 kabul edildi. "İşkenceye Karşı" BM Sözleşmesi 9 Aralık 1975'te kabul edildi. "Irk 
ayrımcılığının tüm formlarının kaldırılması üzerine" BM Sözleşmesi 4 Ocak 1969 kabul edildi.