Jamiyatning ishlab chiqara bilish qobiliyati iqtisodiy potentsial deb ataladi. Bu qobiliyat
ishlab chiqarish resurslari miqdori va sifati bilan belgilanadi, yaratilgan mahsulotlar va xizmatlar
miqdori bilan ifoda etiladi. Shu sababli uning muhim ko'rsatkichi bo'lib-
yalpi milliy mahsulot ko'rsatkichi hisoblanadi. Bu mahsulotni ishlab chiqarish esa- milliy boylikning hajmi va strukturasiga,
undan yaxshi foydalanilishiga bog'liqdir. Shunday ekan, iqtisodiy potentsial yuksalgan sari jamiyat
tobora boyib boradi.
Iqtisodiy potentsial jamiyat a'zolarining ehtiyojini qondirish uchun ishlatiladi. Agar ehtiyojlar
to'larok qondirilsa, iqtisodiy potentsial samarali ishlatilgan bo'ladi.
Iqtisodiy potentsialning to'rt xil unsuri (element) mavjud.
1.
Mehnat potentsiali
2.
Ilm- ma'rifat potentsiali
3.
Texnika-texnologiya potentsiali
4.
Tabiiy potentsial
Mehnat potentsiali —jamiyatdagi mehnatga layoqatli, bilim va malakaga, ishlab chiqara olish
qobiliyatiga ega bo'lgan kishilardir. Mehnat potentsialining miqdoriy o'lchami ishga yaroqli kishilar
soni bo'lib, uning o'sib borishi aholining ko'payishidan kelib chiqadi. Sifat jihatidan mehnat potentsiali
mazkur aholining bilim saviyasi, kasbiy malakasi va tajribasini bildiradi. Mehnat potentsiali ishlab
chiqarish orqali Milliy boylikni oshirishga o'z xissasini qo'shadi.
Ilm-ma'rifat potentsiali - ilm- ma'rifatga xizmat qiluvchi moddiy va insoniy resurslar, fan erishgan
darajadir. Ilm- ma'rifat potentsialini unga sarflangan mablag'lar va ilmiy pedagogik kadrlar soni va
malakasi belgilaydi. Ilm- ma'rifat rivojiga qanchalik ko'p mablag' sarflansa, uni samarali ishlatish
ta'minlansa, iqtisodiy o'sish shunchalik tezlashib milliy boylik ko'payadi.
Texnika-texnologiya potentsiali — jamiyatdagi mashina-mexanizmlar miqdori, ulaming tarkibi,
texnikaviy darajasi va texnologik tizimlar majmuini o'z ichiga oladi. Bu potentsial fan yutuqlari naqadar
yangi texnika va texnologiyada moddiylashganligini bildiradi. Texnika-texnologiya darajasi fan
taraqqiyotiga monand tushchishi shart, ammo buning uchun fan yutuqlarini amaliyotta joriy etishni
ta'minlovchi iqtisodiy vositalar amal qilishni talab qilinadi. Agar bo'nday vosita bo'lmasa, fan va texnika
potentsiali bir-birini ta'minlamay qo'yadi. Masalan, sobiq SSSRda er yuzidagi olimlaming 25 foizi
ishlagan, lekin fan bilan texnikani bog'lovchi vosita zaifligidan, ulkan mamlakat ishlab chiqarish darajasi
bo'yicha dunyoda 68 o'rinni egallagan. Texnika-texnologiya potentsiali ilmiy potentsialdan yuqori bo'lishi
ham mumkin, ammo bu hoi ishlab chiqarish import qilingan texnika-texnologiyaga asoslanganda yuz betdi.
