O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti



Yüklə 3,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/179
tarix12.10.2023
ölçüsü3,95 Mb.
#130066
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   179
12594 2 F73689EE6175CBCB594F6BEABC06D737E9CA1955

Muomala vositasi funksiya
sining vazifasi pulni mahsulotni 
(xizmatni) naqd pulga sotib olish yoki sotishda tovar ayirboshlash 
jarayoniga xizmat qilish uchun ishlatilishini anglatadi. Pul mahsulotni 
(xizmatni) naqd pulga sotib olish yoki sotishda tovar aylanishi 
jarayonida (T - D - T) vositachi vazifasini bajaradi. Binobarin, 
hisoblanadigan (aqlan xayol qilingan) pullar tomonidan amalga 
oshiriladigan qiymat o`lchovi funksiyasidan farqli o`laroq, muomala 
vositasi vazifasini real pullar bajaradi.
Pulni muomala vositasi sifatida 
ishlatishning asosiy sharti uning ommaviy tan olinishi hisoblanadi. 
Muomala vositasi 
ning vazifasi naqd pul bo`lib, u qonuniy to`lov 
vositasi hisoblanadi, ya'ni kirish uchun qonun bilan majburiy ma'lum 
bir davlat hududi. Ba'zi mamlakatlarda yuqori inflyatsiya sharoitida 
ayirboshlash vositasi vazifasini chet el valyutasi bajaradi. 
Muomala vositasi funksiyasining xususiyati shundaki, u amalga 
oshirilganda tovarlar va pullarning parallel (qarshi) harakati sodir 
bo`ladi. Sotuvchi o`z mahsulotini naqd ekvivalentiga almashtiradi. 
Demak, tovar aylanishi uchun zarur bo`lgan pul miqdori birinchi 
navbatda sotilgan tovarlarning narxi va ularning miqdori bilan 
belgilanadi, ya'ni sotilgan tovarlar narxlari yig’indisi. Pul birligi bir 
nechta tovar operatsiyalariga xizmat qilganligi sababli, muomala 
uchun zarur bo`lgan pul miqdori ham uning muomalalari soniga 
bog’liq, ya'ni pul muomalasi tezligi (PAT). Binobarin, pulga ehtiyoj 
(PE) tovar narxlari (TNY) yig’indisi pul aylanish tezligiga bo`linib 
aniqlanadi.
PE =TNY/PAT (1) 
2.
To`lov vositasi funksiyasi
Bunda tovarlar to`lov muddati 
kechiktirlib sotiladi. Shuningdek, kredit va moliya munosabatlaridagi 
to`lovlar ham pulning to`lov vositasi funksiyasiga kiradi. Masalan: 
kredit olgan mijoz bankka kreditning asosiy qarz summasi va 


29 
foizlarini qaytaradi. Bundan tashqari korxonalar soliq to`lovlarini 
amalga oshiradi, turli xildagi jarimalar to`lovlarini to`laydilar. 
3.

Yüklə 3,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   179




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin