Raqamli axborotlarni qayta ishlash va yaratish texnalogiyalari

 
34-Mavzu: Rastrli grafika va uning imkoniyatlari. 
Reja: 
1. Rastrli tasvirlar haqida va uni qurish turlari. 
2.
Rastrli grafikaning vazifalari, turlari, imkoniatlari. 
 
Kompyuter grafikasi 2 xil bo‘ladi: vektorli va rastrli (nuqtali). Vektorli 
grafika muharrirlariga misol qilib Adobe Illustrator, Corel Draw va 
Macromediya Flash dasturlarni aytish mumkin. Ushbu dasturlarda rasmlar har 
xil chiziqlar va qiyshiq vektorlardan iborat bo‘ladi. Vektorli grafikada yaratilgan 
rasmlar logotip, illustratsiyalar va zastavkalar yaratishda foydalaniladi.
Rastrrli grafika muharrirlariga misol qilib Adobe Photoshop va Paint 
dasturlarini aytish mumkin. Ushbu dastrularda rasmlar mayda kvadrat-
piksellardan iborat bo‘lib mozaika holatida rasmni hosil qiladi. Rastrrli 
grafikadan raqamli fotosuratlar va skanerdan olingan rasmlar bilan ishlash 
uchun foydalaniladi. Kompyuter grafikasida duymdagi piksellar soni (dpi) 
asosiy shart bo‘ladi. Piksellar soni qancha ko‘proq bo‘lsa, tasvir shuncha 
sifatliroq bo‘ladi. Masalan, agar dpi = 72 bo‘lsa, u holda I kvadrat duymga 5184 
piskel joylashadi va uning hajmi 6 Kb bo‘ladi, agar dpi = 144 bo‘lsa u holda 1 
kvadrat duymga 20736 piskel 175 joylashadi va endi uning hajmi 21 Kb ga teng 
bo‘ladi. Shu bilan birga, monitorning ko‘rsatish va printerning chiqarish sifati – 
duymga piskellar soni (dpi) (72 yoki 96 dpi) va duymga chiziqlar soni (lpi) 
(300–2400 dpi lazerli, sepuvchi printerlar uchun va 75–200 lpi matrisali 
printerlar uchun) hamda kompyuter ranglar sifati (2, 16, 256, 32 000, 16 000 
000 ranglar soni) ham katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Rang holatlari – ranglarni 
chiqarish va ko‘rsatish yo‘li. Rang holatlari 2 xil bo‘ladi: RGB (qizil, yashil, 
ko‘k) monitorlarda tasvir ko‘rsatishda foydalaniladi; CMYK (havorang, purpur, 
sariq, qora) bosmada foydalaniladi. RGB holatidagi ranglar soni CMYK 
holatiga qaraganda ko‘proq. Adobe PhotoShop dasturini ishga tushirish uchun
Windowsning asosiy menu tugmasini bosamiz, uning ichidan Программы 
bo‘limini tanlaymiz va Adobe nomli guruhdan Adobe PhotoShop nomli 
buyruqni tanlaymiz. Natijada quyidagi oyna hosil qilinadi: Ushbu oynaning 

---

310 
yuqorisida menu satri joylashgan. U quyidagi qismlardan iborat: Файл (File), 
Правка (Edit), Рисунок (Image), Слой (Layer), Выделение (Select), Фильтр 
(Filter), Вид (View), Окно (Window) va Помощь (Help) Uning tagida ish 
qurollarining xususiyatlari sohasi (Панельсвойств – Options bar) joylashgan. 
Agar ushbu soha ekranda yo‘q bo‘lsa uni Окно (Window) menusidagi Свойства 
(Options) buyrug‘i yordamida ekranga chiqarishimiz munikin. Xususiyatlar 
sohasi pastida ish sohasi joylashgan bo‘lib, uning chap tomonida ish qurollarm 
sohasini (Панельинструментов – Toolbox) ko‘rishimiz munikin