Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot
Yüklə 5,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Institutlar
– bu o‗tmishda sodir bo‗lgan jarayonlar natijasi bo‗lib, ular o‗tmish sharoitlariga moslashgan va, o‗z navbatida, hozirgi vaqt talablariga to‗liq moslashmagan‖ 1 . 1 Веблен Т. Теория праздного класса. М.: Прогресс. 1987-С.43. 36 Е.Erdvard tomonidan ― Institutlar – bu ko‗plab individuumlar ulardan hamma joyda va har kuni foydalanadigan va asosan o‗zining noyobligi bilan tavsiflanadigan ijtimoiy ne‘matlar. Institutlar almashuv jarayonini soddalashtiradi. Ular – qarorlar qabul qilish jarayonining yakka tartibdagi qarorlarni ijobiy qarorlarga aylantiruvchi ajralmas qismi‖, deya ta‘riflangan 1 . J.Xodjsonning ta‘riflashicha, ― Institutlar – an‘ana, urf-odat yoki qonunchilik cheklovi orqali uzoq muddatli va barqaror hulq-atvor namunalarining yaratilishiga olib keluvchi ijtimoiy tashkilot‖ 2 . Institutlarni ko‗z bilan ko‗rib, ularni jismonan his etib yoki o‗lchab bo‗lmaydi. Bu inson ongi bilan yaratilgan o‗ziga xos konstruksiyalar, ko‗zga ko‗rinmaydigan mexanizmlardir. Institutlar insonlarning muayyan jamoasiga xos bo‗lgan tafakkur tarzini aks ettiradi. Institutlarning yana boshqa bir ta‘rifi B.Z.Milner tomonidan D.Nort yozgan so‗zboshishida keltirilgan: ― institutlar – bu insonlar tomonidan ishlab chiqilgan cheklovlar hamda ularning o‗zaro hamkorligini tarkiblashtiruvchi majburlash omillari. Bularning barchasi birgalikda jamiyat va iqtisodiyotning undovchi tarkibini hosil qiladi‖ 3 . Yuqorida keltirilgan ta‘riflar institutlarning asosiy xususiyatlarini qamrab olgan holda, ularning asosiy funksiyalarini hamda rivojlanish qonunlarini aks ettiradi hamda jamiyatni rivojlantirish uchun institutlarning muhimligini ta‘kidlaydi. Yuqorida ko‗rsatilgan barcha holatlarni umumlashtirgan holda, institutsionalizmning hozirgi zamon talqinlariga asosan institutlarni quyidagicha ta‘riflash mumkin: Institut – bu jamiyat a‘zolari o‗rtasidagi o‗zaro munosabatlarni belgilab beruvchi rasmiy qoidalar va norasmiy normalar tizimi. Institutlar asosini uning tarkibiy qismlari hisoblangan normalar tashkil etadi. 1 Қаранг: On Economic Institutions: Theory and Applications. Alder-shot: Edrdward Elgar, 1995. –c. 19. 2 Қаранг: Ходжсон Джеффри . Экономическая теория и институты: Манифест современной институциональной экономической теории / Пер. с англ. – М.: Дело, 2003. – 464 с. 3 Норт Д. Институты, институциональные изменения и функционирование экономики. – М.: Фонд экономической книги. «Начало», 1997. –с. 6. Yüklə 5,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|