(t > 0 ) bilan zaryad turgan nuqtadan (mar-
^lzdan) с tezlik bilan tarqaluvchi sferik to'lqinni ifodalaydi. Kuzatish
157
nuqtasi zaryad turgan nuqtaga cheksiz yaqin bo‘lganda (Я —>
0 ,
t A
R / c —* t) (8.11) quyidagi ko‘rinishga o‘tadi:
(
8 ■
12 l
Ikkinchi tomondan
5p nuqtaviy zaryad maydon potensialiga teng:
Oxirgi ikkita ifodani taqqoslab,
ekanligini aniqlaymiz. Bundan tashqari, potensial
t ning funksiyasi
sifatida silliq funksiya bo'lganligi uchun
tenglik o'rinli bo'ladi. Shunday qilib,
dV' hajm elementidagi zaryadi*
hosil qilayotgan maydonning skalyar potensiali uchun quyidagi ifodani
hosil qilamiz:
Bu ifodadan ko'ramizki, kuzatish nuqtasida vaqtning
t momentidagi
potensial vaqtning oldingi
т — t — R j c momentidagi zaryad zichiB
bilan aniqlanadi. Zaryad turgan joyda vaqtning r momentida pay do
bo'lgan maydon g'alayoni
R masofani с tezlik bilan
R / c vaqtda bosib
o'tib, kuzatish nuqtasiga shuncha vaqtga kechikib yetib keladi. Shu-
ning uchun (8.14) bilan aniqlangan potensial
kechukuvchi potensialm deyiladi.
Zaryadlar sistemasining maydon potensialini aniqlash uchun (
8 . Я
ifodani ular egallagan soha bo'yicha integrallash lozim:
Xi
(t) = p(t)dV’ (8.14)
158
\uildi shunga o'xshash yo‘l bilan vektor potensialni aniqlaymiz:
A ( r , t ) = - / - Ц ------- —
