Nazariy fizika kursi

0
) =
0
deb olish kerak. Masalani bunday qo'yilishida boshlang‘ich vaqtda 
E(r,
0) = 0 va 
H(r.
0) = 0 bo‘ladi. Maydon kuchlanganliklari va 
potensiallar orasidagi bog'lanish (3.19)-(3.20) tenglamalariga asosan bu 
shartlar potensiallar uchun quyidagi ko'rinishda yoziladi:
Chegaraviy shartlar: 
t
> 0 da kuzatish nuqtasi cheksiz uzoqlashganda 
potensiallar 
1
/ r dan tezroq nolga intilishi talab qilinadi.
Yuqorida qo'yilgan masalani aniq matematik metodlar yordamida 
yechish mumkin. Ammo bu masalaning yechimini ancha qulay bo'lgan 
fizik usul yordamida topamiz. Bu usulning asosida chiziqli tenglamalar 
uchun o'rinli bo'lgan superpozitsiya prinspi yotadi.
Zaryadlar egallagan sohani cheksiz kichik hajm elementlariga bo'la- 
miz. Shu cheksiz kichik hajm elementlaridan biridagi zaryadlar hosil 
qilayotgan maydonni aniqlaymiz. Ko'rilayotgan zaryadlar sistemasining 
maydoni barcha cheksiz kichik hajm elementlaridagi zaryadlar maydon- 
larining superpozitsiyasiga (yig'indisiga) teng.
Cheksiz kichik hajm elementlaridan birini tanlab olamiz. Undagi 
zaryad 
de
=
p d V
bo'lsin. Faqat shu zaryad mavjud deb, uning may- 
donini 
dV'
hajmdan tashqarida aniqlaymiz. 
dV'
hajmdan 
t a s h q a r i d a
zaryadlar yo'q, demak, tok ham bo'lmaydi. Bu hoi uchun (8.1) va (8-2f 
tenglamalar bir jinsli tenglamalarga o'tadi.
Avval skalyar potensial uchun tenglamaning yechimini aniqlaymiz
1
Л (г ,
0
) =
0
,
9 A{ r ,
 
0
) _
Dt
(p(r,
 
0
) =
0
.
(8.4)
(8.5)
156

---

Cheksiz kichik hajm elementidagi zaryadning hajmdan tashqarida hosil 
qilayotgan maydoni sferik simmetriyaga ega bo'ladi, ya’ni u faqat zar-