Diatomit
- bo`shroq tsementlangan diatom suv o`tlaridan tarkib topgan, sergovak,
oq, och ko`lrang sargish kremniyli jins. Har doim tarkibida gil loyqalari uchraydi.
Kremniyning miqdori 80 -95 % ni tashkil etadi.
Tryepyel
tashqi ko`rinishidan diatomitdan uncha farq qilmaydigan, oq, och
kulrang yoki sarg`ish tusli, ko`lda tez uqalanadigan, namni o`ziga tez yo`tuvchi
kremniyli jins. Trepel yengil, tuproqsimon jins bo`lib, gil zarralari bilan aralashgan
opal mineralidan tarkib topgan. Hajmiy og`irligi 250 - 1000 kg/m
3
.
Opoka
trepelga nisbatan zich va qattiq, och hamda to`q bo`zrangli, g`ovakli jins.
Tarkibi asosan, opal minerali zarrachalaridaan iborat bo`lib, ba`zan bunga juda ko`p
qum kremniyli organizm qoldiqlari aralashgan bo`ladi.
Ko`mir tarkibidagi uglerod strukturasi va miqdoriga ko`ra ko`ngir ko`mir,
toshko`mir va antratsitga bo`linadi.
Ko`ngir ko`mir
tarkibida 69 % karbon bo`lib, qolgan qismi vodorod, kislorod,
azotdan iborat. U tarkibida o`simlik qoldiqlari saqlangan torfning tosh ko`mirga o`tish
bosqichida to`planadi. U qo`ngir-qora, qo`ngir-jigarrang bo`lib, yahshi maydalanadi.
Toshko`mir
tarkibida karbon 80%, kislorod 13%, vodorod 5%, azotning miqdori
juda ham kam. Tuzilishi zich, qo`ngir ko`mirga nisbatan qattiq, sirti moylangandek,
yaltiraydi, rangi qora, qoramtir kulrang.
Antratsit
tarkibida 95 % karbon bo`lib, qolgan qismi kislorod va vodoroddan
iborat. Uning tarkibida azot juda oz bo`ladi. toshko`mirga nisbatan juda ham qattiq
bo`lib, tuzilishi zich va qat-qat,juda yaltiroqdir. Rangi qora bo`lib, ko`lga yo`qmaydi.
Neft
-mutloq himiyaviy tarkibga ega bo`lmagan murakkab, o`ziga hos hidli
suyo`qlik. Neft parafin, naftalin va aromatik qatoriga qiruvchi suyo`q
uglevodorodlarning aralashmasidan iborat. Bundan tashqari neft tarkibida ozroq
oltingugurt, azot, neft kislotasi, suv noorganik moddalar aralshmasi ham bo`ladi. u
sargish, yashil, qo`ngir rangli bo`lib, moyga uhshab yaltiraydi. Neft tabiatda tarqalgan
hamma geologik davr yotqiziqlari ichida uchraydi.
Asfalt
(tog` simolasi) - qo`ngir-qora rangli bitumsimon jins. Himiyaviy tarkibi
80% karbon, 10% kisloraddan iborat. Zichligi 1-1,23. Rangi qora bo`lib, smoladik
yaltiraydi, bitumning hidini beradi.
Dostları ilə paylaş: |