Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
96

---

4.
Fiziki və hüquqi şəxslərin, o cümlədən kredit müxbir təşkilatlarının tapşırığı ilə 
onların hesabları üzrə hesablaşmalar aparmaq; 
5.
Pul vəsaitlərini, vekselləri, ödəniş və hesablaşma sənədlərini inkassasiya etmək; 
6. Hüquqi və fiziki şəxslərə kassa xidməti göstərmək; 
7. Nağd və nağdsız formalarda xarici valyutanı alıb-satmaq; 
8. Qiymətli metalları əmanətlərə cəlb etmək və yerləşdirmək; 
9. Bank təminatları vermək. 
Yerinə yetirdikləri əməliyyatların xarakterindən asılı olaraq, kommersiya 
banklarının balans hesabları aktiv, passiv və aktiv-passiv hesablara bölünür. 
Aktiv hesablarda
bank resurslarının tərkibi və yerləşdirilməsi qeydə alınır (bank 
kassalarında nağd pullar, investisiyaların maliyyələşdirilməsi, resursların qiymətli 
kağızlara yönəldilməsi, xarici valyutanın alınması, ssuda əməliyyatları, debitor borcları, 
əsas vəsaitlər, təsərrüfat məsrəfləri və s.). Aktiv hesablarda yekun saldo balansı 
debetində göstərilir.
Passiv hesablarda 
bank resurslarının formalaşdırılması mənbələri qeydə alınır 
(mənfəət, bankın fondları, investisiyaların maliyyələşdirilməsi üçün vəsaitlər, 
hesablaşma və cari hesablarda olan vəsait qalıqları, depozitlər, hesablaşmalardakı 
vəsaitlər, kreditor borcları və s.). passiv hesablarda yekun saldo balansın kreditində 
göstərilir.
Aktiv-passiv hesablarda əsasən bir bankın digər banklarda, kreditorlarla və 
əmanətçilərlə olan hesablaşma əməliyyatları qeydə alınır. Aktiv-passiv hesablarda 
yekun saldo balansın həm debeti, həm də krediti üzrə göstərilir. 
Hazırda inkişaf etmiş ölkələrdə kommersiya bankları öz müştərilərinə 300-ə 
yaxın müxtəlif növlü xidmətlər göstərirlər. 
Maliyyə vəsaitəlrinin vasitəçiləri – hər hansı bir ölkənin məcmu maliyyə-kredit 
sisteminin bir hissəsi olmaqla bərabər, vəsaitlərin kreditorlardan borclulara 
yönəldilməsi ilə məşğuldurlar. Başlıca maliyyə vasitəçiləri kimi bir müddət 
kommersiya bankları çıxış etmişlər. Lakin zaman keçdikcə kommersiya bankları ilə