Ped Psix 2 tayyori 16. cdr

Pedagogik mahorat
– bu pedagogik (o‘quv – tarbiyaviy) 
jarayonining barcha shakllarini eng qulay va samarali holatda 
tashkil etish, ularni shaxs kamoloti maqsadlari tomon yo‘llantirish, 
tarbiyalanuvchilarda dunyoqarash, qobiliyatni shakllantirish va ularda 
jamiyat uchun zarur bo‘lgan faoliyatga moyillik uyg‘otishdir.
Uzluksiz ta’limni amalga oshirishda pedagog, o‘qituvchi va 
tarbiyachilar kadrlar bilan ishlash mahoratiga ega bo‘lmog‘i lozim. 
Shu sababli pedagogika fanining qonuniyatlari va mazmunini har 
t
omonlama o‘rganish, uni yosh avlod tarbiyasida qo‘llash har bir 
ustoz, o‘qituvchidan mahorat talab etadi.
Mahorat 
– shaxsning tajriba orqali orttirgan xususiyati, biror 
sohasidagi moslashuvchan ko‘nikma va ijodkorlik asosida hosil 
1
Очилов М. Педагогик маҳорат.-Тошкент: Ўқитувчи, 2003,-76-бет
2
Азизходжаева Н. Педагогик маҳорат ва педагогик технологиялар.– 
Тошкент: Молия,2008.-63-бет
3
Ҳасанбоев Ж. Педагогика.-Тошкент: Янги аср, 2008.-23-бет
4
Нишоналиев У. Педагогика.-Тошкент: Ўқитувчи, 1996.-43-бет
5
Ибрагимов Х., Абдуллаева Ш. Педагогика.-Тошкент: Фан ва ахборот 
технологиялари,2008.-69-бет.

---

113
bo‘lgan kasbiy ko‘nikmalarning nazariy darajasidir. Mahorat – 
yoshlarni tanlagan kasbiga hurmat uyg‘otish jarayonidagi kasbiy 
g‘ururni shakllantirishda xizmat qiladi.
Shu jihatdan barkamol avlod tarbiyasida o‘qituvchi-tarbiyachining 
mahorat egasi bo‘lishi muhimdir.
Mahorat kasbga nisbatan tavsifnoma berishda, ta’lim jarayonidagi 
o‘zlashtirish saviyasini egallashda, tarbiya jarayonida muayyan 
vazifani bajarishdagi kasbiy hislatlarni ta’riflashda qo‘llaniladi.
Mahorat va uning o‘ziga xos xususiyat va talablari borasidagi 
masalalarni I.A Zyazyun, P.Ye Reshetnikov, Ye.I Ilin, Sh.A
Amonashvili, N. Saidahmedov, X.A To‘raqulov kabi olimlar 
o‘rganishgan va o‘z tadqiqotlarida o‘qituvchi mahoratining turli 
yo‘nalishlarini tadqiq qilishgan.
Mahorat – san’at, mahorat izlanish, mahorat – pedagogik 
texnologiyalarni qo‘llay bilish, mahorat – o‘qituvchining o‘z 
faoliyatini ilmiy asosda tashkil etishi va o‘z-o‘zini tarbiyalashidir.
O‘qituvchining ko‘p qirrali faoliyati va uning qobiliyati, zo‘r 
san’atkor va fidoiy bo‘lishi hamda shogirdlarni barkamol insonlar 
qilib tarbiyalash masalasi davlat siyosati darajasidagi dolzarb 
masalalardan biridir. Shu sababli bo‘lajak o‘qituvchilar pedagogik 
mahoratni egallashlari lozim.
Pedagogik mahoratga ega bo‘lgan o‘qituvchi tarbiyadagi 
qiyinchiliklarni yengishga qodir bo‘lgan nufuzli rahbar, o‘sib 
kelayotgan yosh avlodning ichki dunyosini tushuna oladigan, ularning 
tuyg‘ularini his qila oladigan, ichki dunyosi nozik va zaif bo‘lgan bola 
shaxsiga mohirlik bilan avaylab yondashadigan, donolik va ijodiy 
dadillik, ilmiy tahlil, hayol va fantaziyaga, chuqur ilmiy tafakkurga
ega bo‘lgan shaxslardir.
Pedagogik mahoratga pedagogik bilimlar, fahm - farosat bilan 
bir qatorda pedagogik texnika sohasidagi malakalar ham kiradi, ular 
tarbiyaga kam kuch sarflab, ko‘proq natijalarga erishish imkonini 
beradi.
Pedagogik mahorat pedagogdan odatdan tashqari kuch-g‘ayratni, 
qat’iyatni, tirishqoqlikni, tadqiqotlarni olib borishga intilishni, yangi 
114
vaziyatga, yangi jamoaga kirish qobiliyatini, samimiyatni, to‘g‘rilik 
va halollikni, o‘tkir aql-idrokni, bir vositani boshqasi bilan tekshirib 
ko‘rish malakasini talab qiladi.
Pedagogik qobiliyat – pedagogga xos bo‘lib, pedagogik faoliyatni 
oqilona tashkillashtirish va olib borilishiga imkon beradigan, amaliy 
vazifalarning samarali bajarilishini ta’minlashda ahamiyatli bo‘lgan 
xususiyatlar. 
Psixolog olim F.N.Gonobolin pedagogik qobiliyatlarni quyidagi 
turlarga ajratishni taklif etadi: 
didaktik, akademik, perseptiv, nutq, 
tashkilotchilik, avtoritar, kommunikativ, pedagogik hayolot (ijod), 
diqqatni taqsimlash qobiliyatlari.