Stigma – bu aybdorlik yoki ishonchsizlik ko’rsatkichi yoki belgisi bo’lib, bunda individuumlar yoki guruhlar yorliq yopishtirishga yaqin bo’lgn holatlarga tushib qoladilar va bu ularning jamoatchilik nazarida «yomonotliq» bo’lib qolishlariga olib keladi.
Anomiya nazariyasi
«Deviant xulq-atvor jamiyatda e’lon qilingan qadriyatlar va rasmiy xulq atvor standartlari bilan aholi xulq-atvor motivlari hamda mavjud imkoniyatlarining bir-biriga mos kelmay qolishi natijasidir»
Ritualizm. Maqsadlarni inkor qilish va vositalarni qabul qilish;
Retretizm (Chekinish). Maqsad va vositalarni inkor qilish;
Isyon. Maqsad va vositalarni inkor qilib, yangilarini o’rnatish.
Inson xatti-harakati, xulq-atvori va faoliyatini oila, mahalla, ta’lim muassasalari, mahalla, mehnat jamoasi, umumdavlat miqyosida esa, qonunni muhofaza qilish organlari (sud, prokuratura, milisiya) ham nazorrat qilib boradi va ushbu shaxsga nisbatan ijtimoiy nazorat institutlari vazifasini bajarishadi.
Inson xatti-harakati, xulq-atvori va faoliyatini oila, mahalla, ta’lim muassasalari, mahalla, mehnat jamoasi, umumdavlat miqyosida esa, qonunni muhofaza qilish organlari (sud, prokuratura, milisiya) ham nazorrat qilib boradi va ushbu shaxsga nisbatan ijtimoiy nazorat institutlari vazifasini bajarishadi.
Ijtimoiy nazorat institutlari:
Oila.
Mahalla
Din.
Mehnat jamoasi.
Ta’lim muassasasi.
Qonunni muhofaza qilish organlari: 1) sud; 2) prokuratura va boshqalar