Psg inception Report

10.1 SÇD’de İşlenen Kilit Çevre ve Sağlık Konuları

Aşağıdaki tabloda, kapsam belirleme aşamasında elde edilen bulgulara dayalı olarak ve bu raporun Bölüm 2’sinde derlenmiş olan bilgi ve veriler dikkate alınarak, Ankara İli toprakları ile ilgili olan ve ABP’den etkilenme olasılığı bulunan kilit konular belirlenmiştir:

Tablo : SÇD’de dikkate alınan Özel Sorunlar

Özel sorunlar	ABP uygulamasında ve/veya sonraki ABP revizyonunda dikkate alınması gerekenler (2018)	Orta/uzun dönem planlamada (10/20 yıl) için olası seçenekler
1. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
İldeki su dengesini etkileyen yağış ve buharlaşma oranlarının değişmesi Yüzey suyu kaynaklarının azalması Sektörel (örn. içme-kullanma, endüstriyel vb.) su tüketimi modelinin etkilenme olasılığı Kuraklık sıklığının ve yoğunluğunun artması Taşkınların sıklığında ve ölçeğinde artış olasılığı insan sağlığı üzerindeki riskler ve mülkler ve altyapılar üzerindeki riskler	İklim değişikliğinin il üzerindeki ve su kaynaklarının (hem yüzey hem de yeraltı suları) dengesi ve durumu üzerindeki etkileri konusunda yapılan analizlerin derinleştirilmesi ve kapsamlarının genişletilmesi İklim değişikliğine uyum önlemlerinin dahil edilmesi Risk altına girme olasılığı bulunan alanlarda gelişme uygulamalarından kaçınılması Ankara’daki, potansiyel tehlikelere maruz kalabilecek olan ve mevcut ve gelecekteki gelişme çalışmaları ile bağlantılı olarak bu tür tehlikeler sonucu ortaya çıkabilecek risklerden etkilenme olasılığı bulunan yaşam alanlarının, ekonomi kaynaklarının, kamu hizmeti alanlarının ve tarihi, sosyo-kültürel ve doğal değerlerin tespit edilmesi. Kentin bu tür risklere direnç gösterebilmesini sağlamak için hasar ve risk azaltımı önlemleri uygulanması.	Ankara İli İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planı (Etki Azaltımı ve Uyum önlemlerini kapsayan ve entegre eden) Orta vadeli (5-10 yıllık) kentsel planlama ve yönetimde, kentsel düşük karbon yaklaşımının ve senaryosunun benimsenmesi Başlıca ekonomi (tarım, turizm) sektörlerinde ve evlerde etkili su kaynakları yönetimi. su tasarrufu kampanyaları ve çok-sektörlü eylemler planlanması.
2. JEOLOJİ ve TOPRAK
Toprak erozyonu (kuraklıklar) Atık su (vahşi çöp toplama alanları/düzenli deponi alanları) ve arıtılmamış atık su kaynaklı toprak kirliliği Kırsal alanlarda, tarım ilaçları ve gübre kullanımı sonucu oluşan toprak kirliliği Kentsel ve endüstriyel atıksular nedeniyle oluşan toprak kirliliği Tarımsal amaçlı kullanılacak arazilerde azalma	Toprak erozyonu ve toprak kirliliğini azaltıcı önlemler alınması Tarımsal alanlarda ve ormanlık alanlarda erozyonla mücadele amaçlı projeler hazırlanabilir. Bütün vahşi çöp toplama alanlarının kapatılması ve iyileştirilmesi; atık yönetimi uygulamalarının geliştirilmesi (sadece düzenli deponi alanlarında)	Kentsel düzeyde arazi kullanımında yapılacak değişikliklere çevre kriterlerinin entegre edilmesi.

3. SU
Su kaynaklarına erişim - su kaynaklarına talebin artması ve su kaynaklarında azalma olasılığı Sektörel su tüketimi için yeterli miktarda su olmaması veya su kıtlığı durumunda (örn. içme-kullanma, tarımsal, endüstriyel vb.) Noktasal ve yayılı kaynaklı su kirliliği, herhangi bir amaç için kullanımın kısıtlanması Su kütlelerinin ve ekosistemlerin kirlenmesi ve bozulması (örn. Tuz Gölü) Tarımdan gelen nitrat nedeniyle yeraltı suyu kirliliği Tarımsal sulama ve/veya başka faaliyetler için yeraltı suyu çekilmesi Çeşitli kaynaklardan dolayı oluşan yeraltı suyu kirliliği Su tabakası seviyesinin düşmesi - su temini kapasiteleri üzerindeki kısa vadeli ve uzun vadeli etkiler ve diğer ekonomik faaliyetler için olası sonuçlar	Su kütlelerinin durumunun korunması ve iyileştirilmesi ve yeni Avrupa Direktifleri’nde ve ulusal şartnamelerde ve planlama makamları tarafından hazırlanan en son taşkın riskleri yönetimi kılavuzları gibi kılavuzlarda yapılan değişikliklerin yansıtılması amacıyla politikaların ve hedeflerin ABP’de güncellenmesi Gelecekteki taleplerin ve iklim koşullarındaki olası değişiklikler dikkate alınarak, yeterli oranda su kaynağı bulunmasını sağlamak Su kaynaklarının ana ekonomi sektörlerinde ve evlerde (tarım, turizm) etkin yönetimi AAT’ler inşa edilmesi, kanalizasyon şebekesi eksik olan yerlerde şebekelerin tamamlanması Tarım faaliyetleri için yeraltı suyu çekilmesinin kontrol altına alınması. Tarım kaynaklı su kirliliğinin azaltılması	Su tasarrufu yöntemlerinin ve teknolojilerinin kullanımının teşvik edilmesi ve seçilmesi ve tarımsal sulama ve endüstriyel üretim gibi sektörel uygulamalarda verimin artırılması
4. EKOSİSTEMLER ve BİYOÇEŞİTLİLİK
İklim değişikliğinin/kuraklığın ekosistemler ve biyo-çeşitlilik üzerine olumsuz etkileri Yeni yatırım projelerinin potansiyel etkileri (yeni yerleşim bölgeleri, endüstriyel gelişim, AAT’ler, vb.) Batı/kuzey alt bölgelerde gelişen turizmin ekosistemler ve peyzaj üzerine potansiyel etkileri Mogan Gölü etrafındaki ekosistemleri ve turizm potansiyelini olumsuz yönde etkileyen inşaat faaliyetlerinin ve taşocaklarının sayısının artması Sulak alanların azalması	Hassas doğal yaşam alanları ve İlgili ABP önlemleri arasındaki olası uyumsuzlukların belirlenmesi Yerleşim alanları yapılmasının önüne geçilerek sulak alanların korunması	Söz konusu hassas yaşam alanlarının taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi ve sonuçların planlamaya entegre edilmesi

5. NÜFUS ve ALANSAL DOKULAR
Planlansız ve nüfus eğilimlerine uygun olmayan kentsel kalkınma	Ankara ili’nin büyüyen nüfusu, çekici bölgelerin sınırlı sayıda uygun arazi üzerine inşa edildiği kompakt bir kent yaratılması amaçlayan, dengeli ve sürdürülebilir konut politikası ile desteklenmelidir. Daha sürdürülebilir ulaşım biçimlerini, toplu taşımanın daha fazla kullanılmasını ve toplu taşımada önemli iyileştirmeleri teşvik edici daha iyi bir arazi kullanımı ve ulaşım entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir	Ankara’nın gelecekteki gelişim, rekreasyon, miras ve biyoçeşitlilik gereksinimleri arasında bir denge oluşturulmalıdır.
6. HAVA KALİTESİ
Ankara’daki kentsel alanların çoğunda trafikten kaynaklanan hava kirliliği Ankara’daki kentsel alanlarda ısıtma sistemlerinden kaynaklanan hava kirliliği Endüstriyel tesislerin ve termal enerji santrallerinin neden olduğu hava kirliliği Sera gazı emisyonu ve iklim değişikliğine olan katkıların artışı (Bkz. yukarıdaki konu)	Kentsel trafik sınırlamaları konusunda önlemler alınması (yayalara ayrılmış geniş alanlar, trafik sınırlama dönemleri ve politikaları, kent ulaşımında eko-yakıt kullanımı, vb.) Kentsel alanlarda ısıtma sistemlerinin veriminin artırılması Kısa vadede, kentsel alanlarda enerji tasarrufu/verimi politikaları uygulanması	Orta vadeli (5-10 yıllık) kentsel planlama ve yönetimde, kentsel düşük karbon yaklaşımının ve senaryosunun benimsenmesi Endüstriyel bölgeler ve tesisler için Çevre Yönetimi Sistemleri benimsenmesi Kolektif, temiz ve etkili ulaşım biçimleri ve seçenekleri konusuna odaklanılması
7. ATIK YÖNETIMI
Ankara ilinin çeşitli bölgelerinde kısmi atık toplama ve yönetimi Ankara ilinin çeşitli bölgelerinde, doğru bir şekilde uygulanmayan atık azaltımı, seçimi/ayrıştırılması ve yeniden kullanımı için politikalar Düzensiz (vahşi) çöp sahalarının yakınlarında olası toprak ve su/yeraltı suyu kirliliği Üretim döngüsünden kaynaklanan ikincil madde eksikliği Sağlıksız kentsel çevre	Il genelinde doğru katı atık yönetimi sistemlerinin yaygınlaştırılması (düzenli atık sahalarından atık ayırma ve yeniden kullanımına kadar)	Ileri atık yönetimi sistemleri ve altyapılarının planlanması

8. SOSYAL UNSURLAR ve İNSAN SAĞLIĞI
Kent merkezlerinde yoğunlaşmış dengesiz bölgesel gelişme Az gelişmiş alt bölgelerde geçim olanaklarının eksikliği nedeniyle göç ve nüfus kaybı Kırsal alanlardan yoğun bir şekilde göç olması nedeniyle kentsel yoksulluğun artması Hava kirliliği nedeniyle ortaya çıkan hastalıklarda artış Su kirliliği ve atıksu arıtım tesislerinin kapasitelerinin yetersiz olması nedeniyle ortaya çıkan hastalıklarda artış Organik ve toksik kirlilikle bağlantılı hastalıklarda artış Sağlık tesislerinin kapasitelerinin yetersiz olması	Yerel ekonominin harekete geçirilmesi ve kırsal sürdürülebilir kalkınmanın özendirilmesi Güvenli su temini ve arıtımı sağlanması
9. KÜLTÜREL MİRAS
Tarımdaki modernizasyonun (örn. şarap üretiminin modernizasyonu) tarihi değerler taşıyan varlıklara olan etkileri Kırsal peyzaj üzerindeki etkiler Yeni neslin yerel kültürel kimliğini kaybetmesi	İl düzeyindeki kültürel miras sisteminin, kentsel ve kırsal alanların bütün kültür/kimlik unsurlarının dahil edilmesi ve bağlantılandırılması ile, net bir şekilde belirlenmesi	İlgili bütün koruma stratejilerinin/önlemlerinin belirlenmesi

10.2 ABP’nin uygulanmasının verimliğinin artırmak için SÇD Tarafından Önerilen Önlemler ve Olası Etkilerin Özeti

ABP’nin, olası olumsuz etkilerini minimize etmek için özel dikkat gerektiren politika / önlemleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 2.2.7: Ankara’nın yenilenebilir enerji kullanımı ve teknolojilerinin üretimi desteklenecektir. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.1.3: Ankara’da alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılacaktır. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.2.3: Ankara’da temiz yakıt kullanımının payı sürdürülebilir şekilde artırılacaktır.

3.2.3 No’lu Politika ile de önerildiği gibi ısıtma sistemlerinde ve/veya toplu taşımada Doğal Gaz kullanımına özel önem verilmelidir. Doğal gaz, yenilenemez bir fosil yakıtıdır ve CO₂ emisyonu geleneksel dizel motorlar/yanmadan özellikle daha iyi değildir (hatta daha kötü bile olabilir)

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 1.1.5: Mevcut konut arzı nüfus artışından kaynaklanan talebi karşılayacak düzeyde tutulacaktır.

Kalkınma ve inşaat çalışmalarının bir sonucu olarak iklim faktörlerinde bazı olumsuz etkiler meydana gelecektir (özellikle sera gazı emisyonları ve enerji kullanımı ile bağlantılı olarak) (Politika 1.1.5), ancak öngörülen bütün politikaların, özellikle de kentsel sürdürülebilir büyüme ilkelerinin uygulanması ile ilgili olanların dikkate alınması halinde bunlar önemli olarak görülmeyebilir.

Kentsel Sürdürülebilirlik ve Esneklik ilkeleri dikkate alınmadan, sadece 1.1.5 No’lu Politika’nın uygulanması halinde Potansiyel Olumsuz Etkiler ortaya çıkabilir.

1.1.5 No’lu Politika, doğru şehir yönetimi ile desteklenmediği ve sürdürülebilir kentsel büyüme prensiplerini teşvik etmediği sürece, orta - uzun vadede (5-10 yıl) önemli olumsuz etkiler meydana getirebilir. İldeki mevcut konut stoğunun, artan nüfustan çok daha geniş olan gerçek büyüklüğü dikkate alınmadan önlem formülasyonu ile yeni inşaat faaliyetleri için ortam yaratılır. Daha fazla konut faaliyeti ve kentsel saçaklanma, ekosistemlerin, ekolojik koridorların, vb. kaybedilmesine yol açacaktır.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 2.1.6: Özellikle tarımın ekonomideki payının ağırlıklı olduğu ilçelerde tarımsal üretim çeşitlendirilecek ve tarıma dayalı sanayi geliştirilecektir.

Arazilerin ve toprakların kullanılabilirliği konusunda ön değerlendirme gerçekleştirilerek düzenleme yapılmaması durumunda, tarıma elverişsiz alanların tarım arazisi olarak kullanılması, toprak kompozisyonu ve stabilitesi üzerinde son derece olumsuz etkiler yaratabilir. Tarım faaliyetleri sadece uygun arazilere yayılabilir.

Bu Politika su tüketiminin artmasına yol açacak ve muhtemelen gübre kullanımında da artışa sebep olacaktır. Sulama için derin yeraltı sularının sürekli olarak kullanılması halinde, en önemli olumsuz etkilerin ortaya çıkabileceği öngörülebilir. Bu sular, yenilenebilir kaynaklar olarak kabul edilmez, bunların aşırı oranda kullanılması en önemli ve yenilenemez kaynaklardan birinin kaybedilmesine yol açacaktır. Bunların yeniden doldurulması binlerce yıl alacaktır. İklim Değişikliği açısından bile, bunların kullanımı sıkı bir şekilde engellenmelidir.

Çevre konusundaki farkındalığın artırılması ve tarımsal faaliyetlerin,su kaynaklarının korunması için özel önlemler ve eylemler gerçekleştirilmesine yol açacak bir şekilde doğru yönetilmesi desteklenmediği sürece, bu politika orta-uzun vadede (5-10 yıl) önemli olumsuz etkiler ortaya çıkarabilir.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 3.2.5: Turizm faaliyetlerinde doğal ve kültürel kaynakların çevresel değerleri gözetilecektir.

Koruma altındaki alanlara aşırı sayıda ziyaretçi gelmesi, belirli taşıma kapasitesinin aşılması ve sağlam yönetim uygulamaları ile desteklenmemesi halinde olumsuz etkiler ortaya çıkabilir.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 1.1.10: Alt bölgelerden dışarı göçü azaltmak için ilçelerde sosyal ve fiziki altyapı hizmetleri, özgün mesleki eğitim imkanları ve yöresel unsurları ortaya çıkaracak istihdam alanları geliştirilecektir. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 1.1.11: Alınan yüksek göçün temel kamu hizmetleri üzerinde oluşturduğu yük tespit edilecek ve ihtiyaçların karşılanmasına yönelik tedbirler alınacaktır. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 1.2.5: Göçle gelen nitelikli beşeri kaynak bölgenin kalkınmasına hizmet etmek üzere değerlendirilecek ve istihdam alanları genişletilecektir. ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 2.1.7: Kırsal alanlarda alternatif gelir ve istihdam alanları belirlenecek ve desteklenecektir.

Göç akımının barındırılabilmesi ve istihdam için eşit fırsatlar yaratılabilmesini amaçlayan bu politikaların uygulanması ile, olumlu sosyal/ekonomik etkiler ortaya çıkması öngörülmektedir. Ancak, bu sosyal etkiler, yeterli kentsel gelişim altyapıları ile desteklenmeyebilir. Bu durumda, göç akınlarının yoğunlaşacağı bazı sınırlı alanlarda olumsuz çevresel etkiler meydana gelebilir.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 1.1.1: Sürdürülebilir kentsel büyüme ilkeleri kent planlarında benimsenecek ve uygulanacaktır.

Bu politika, planlama aşaması dikkatli değerlendirilmezse, orta-uzun vadede (5-25 yıl) önemli olumsuz etkiler meydana getirebilir.

Kompakt kentsel gelişimin, hava kalitesi üzerinde hem olumlu, hem de olumsuz etkileri olabilir.

Yüksek yoğunluklu gelişim araba bağımlılığını, enerji tüketimini azaltabilir, ve seyahat edilen mesafedeki düşük emisyonlarla sonuçlanabilir, ancak aynı zamanda sınırlı bir alanda pek çok faaliyetin konsantrasyonuna bağlı olarak hava kirliliğinde düşmeye de yol açabilir. Araştırma sonuçlarına göre, olumsuz etkiler olumlu etkilere göre görece daha fazladır.

Şehir merkezinde artan yoğunluk hava kirliliği emisyonlarını artıracaktır.

Bazı bölgelerde inşaatların artması ve bununla bağlantılı olarak trafik hareketinin de artması nedeniyle hava kalitesi açısından bazı olumsuz etkiler de ortaya çıkabilir, ancak öngörülen diğer bütün politikalar, özellikle kentsel sürdürülebilir büyüme ilkelerinin uygulanması ile ilgili olanlar dikkate alındığı sürece bunlar önemli olarak değerlendirilmez.

ABP POLİTİKASI ÖNLEMİ 2.1.1: Ankara’nın imalat sanayi üretim ve ihracatında yüksek teknolojiye dayalı ürünlerin payı artırılacaktır.

Planlanan yeni imalat sektörlerinde çevre dostu teknolojilerin dikkate alınmaması halinde, bu politika, orta-uzun vadede (5-25 yıl) orta dereceli olumsuz etkiler meydana getirebilir.

10.3 SONUÇLAR

SÇD analizlerinin sonuçlarını dikkate alarak, ABP’nin çevreye ciddi olumsuz etki oluşturma riski oluşmadığı sonucuna varılabilir. Çoğu bölgesel gelişim aktivitelerinin tipik olarak belirli tip olumsuz etkilerle ilgili (su kirliliği hava kirliliği, toprağın bozunması, biyoçeşitlilik kaybı) olduğu gerçeğine rağmen, ABP bileşenlerinin tek tek değerlendirilmesi çevresel anlamdasadece olumlu veya hafif/potansiyel negatif etkiler göstermektedir. ABP politika/önlemlerinin çoğunda çevreye; nüfus için olduğu kadar sosyal durum üzerinde de potansiyel olumlu etki tespit edilmişken, bir veya birkaç çevresel bileşende potansiyel (ılımlı) olumsuz etkiler görülmüştür.

SÇD analizlerinin sonuçları dikkate alındığında, çevresel kalitede önemli ilerlemeler kaydedilmesi fırsatı için, Ankara bölgesinde yaşam koşulları ve sağlık risklerini de sınırlamasını da gerektiren ABP’nin önemli bir fırsat sunduğu sonucuna varılabilir. Ancak, bu nihai sonuca ulaşmak için dikkate alınması ve kabul görmesi gereken bazı koşullar bulunmaktadır.

Bu yayının içeriği sadece Eptisa Mühendislik liderliğindeki Konsorsiyum’un sorumluluğu altındadır

ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmamaktadır

1^ Bölge planlarını da içeren fiziki planlar arasındaki ilişkilere ve bunların tanımlanmasına dair yeni bir düzenleme bulunmaktadır.

2^ UNDP/UNEP, Yoksulluk ve Çevre Girişimi: Yoksulluğun Azaltılması ve Sürdürülebilir Kalkınma için Çevre ve İklimin Anaakımlaştırılması: Plan ve Bütçe Süreçlerinin güçlendirilmesine yönelik bir El Kitabı – Mayıs 2015

3^ http://www.cubukhaber.com/cubuk-2-baraji-da-kurudu-1626yy.htm

4^ ASKİ Strategical Plan 2015-2019

5^ Ankara Province’s Environmental Status Report, 2013

6^ Groundwater Potential and Management of Ankara, Article by Hasan Kırmızıtaş

7^ 28444 sayılı ve 17 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikler

8^ Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün organizasyonu ve görevlerine ilişkin kanun, 18/12/1953

9^ Ankara, Istanbul ve nüfusu 100.000’den fazla olan diğer illere içme ve endüstriyel amaçlı su teminine ilişkin kanun, Resmi Gazete No 12951, 16/7/1968

10^ Yeraltı Kaynaklarına ilişkin kanun 16/12/1960

11^ BKP, bu politika kapsamında şu açıklamayı yapar: “Yoğunluk, alansal genişlemenin uzun vadeli altyapı masrafları ve şehir merkezindeki kentsel taşıma kapasitesi göz önünde bulundurularak, elverişli alanlarda artırılacaktır.”

12^ http://ec.europa.eu/regional_policy/en/information/publications/guides/2013/co2mpare-co2-model-for-operational-programme-assessment-in-eu-regions-improved-carbon-management-with-eu-regional-policy

13^ https://ec.europa.eu/jrc/en/luisa

Ankara Bölge Planı SÇD Raporu