İNGİltere’deki SÜRDÜRÜlebiLİr yenileme olgusunun geliŞİMİ ve elephant yenileme projesi

İNGİLTERE’DEKİ SÜRDÜRÜLEBİLİR YENİLEME SÜRECİ

ÖRNEK: ELEPHANT&CASTLE YENİLEME PROJESİ

VE

YENİLEME PROJELERİNİN İSTANBUL’DA SÜRDÜRÜLEBİLİR BİÇİMDE UYGULANABİLİRLİĞİ

Hazırlayan:

Ali ULU
Temmuz / 2003

İçindekiler 1

1. Giriş 2

2. İngiltere’de Sürdürülebilir Kentsel Yenileme Süreci 2

3. Elephant and Castle Yenileme Projesi 5

4. Türkiye’de Kentsel Yenileme 7

5. Kentsel Yenileme Ve İstanbul Örneği 9
6. Sonuç 13
Kaynaklar 14

İNGİLTERE’DEKİ SÜRDÜRÜLEBİLİR YENİLEME SÜRECİ

ÖRNEK: ELEPHANT&CASTLE YENİLEME PROJESİ

VE

YENİLEME PROJELERİNİN İSTANBUL’DA SÜRDÜRÜLEBİLİR BİÇİMDE UYGULANABİLİRLİĞİ

Ali ULU

Şehir Plancı

Anadolu Üniversitesi

Mimarlık Bölümü/Eskişehir

[e-mail]

1. Giriş

“21 yüzyılın içinde bulunduğu en önemli problemlerin başında dünyada kentsel kaynakların eşit kullanılmamasından ortaya çıkmaktadır.”¹ Özellikle gelişmiş ülkelerdeki üretim tarzlarının farklılaşması ile birlikte mevcut kent dokuları içinde değişim süreci yaşanmakta ve bu değişime uğramış ve günceliğini koruyamamış (fiziksel, ekonomik ve sosyal) alanların değerlendirilerek tekrar kazandırılması gündeme gelmektedir. İngiltere’de son 20 yıl içerisinde bu kent içi dönüşümden dolayı, “yüzlerce fakir mahalle, temel yaşam kalitesindeki seviyelerin, toplumun geri kalmasından gittikçe ayrıldığını görülmektedir. Yaşanan bu süreçte, birkaç sokak ara ile oturan insanlar, refah ve fırsatlar bağlamında derin bir körfezle birbirinden ayrılmaktadırlar. Bu alanlar fırsat eşitsizlikleri, işsizlik ve yaşam kalitesindeki düşüş nedeniyle terk edilmeye başlanmış ve bu nedenle de suç, vandalizm ( kentsel mekana fiziksel şiddet uygulaması) ve uyuşturucu satışının yoğun olduğu çöküntü alanları haline gelmiştir”.² Bu nedenden dolayı İngiltere’deki kentsel yenileşmenin ana hedeflerin başında komşuluk birimleri içerisindeki problemleri ele alarak konunun bir çok yönden analiz edilerek başarılı bir sosyal ve ekonomik gelişimin sağlanması gelmektedir.

2. İngiltere’de Sürdürülebilir Kentsel Yenileme Süreci
İngiltere’de kentsel yenileme 19. yüzyıldaki sanayinin kent makro formlarını etkilemesi ile başlamış olup bu sürecin sosyal refomları beraberinde getirmesiyle belirginlik kazanmıştır. Başlangıçtan günümüze kadar İngiltere’deki kentsel yenileme olgusunu başlıca 6 evreye ayırabiliriz. Bunlar başlıca;

• 
  19 yy sanayi kentleşmesi ve sosyal reform
  
• 
  1919-1939 İç savaş dönemi banliyö artışı ve gecekondu temizlenmesi
  
• 
  1950-1970 Gecekondu komşuluklarının yeniden temizlenmesi
  
• 
  1970’ler Komşulukların yenilenmesi ve iç şehrin yeniden canlandırılması
  
• 
  1980’ler Thatcherzm ve kentsel yenileşmenin özelleştirilmesi
  
• 
  1990’lar kentsel yenileşmenin devam ettiği yıllar ve sürdürülebilir kentsel yenileşme kavramının ortaya çıkmasıdır.
  

1840’lardan başlayan sanayileşme ile birlikte oldukça hızlı ve kontrolsüz gelişen kentsel büyüme beraberinde düşük gelirliler için standartları yeterli olmayan konut alanlarının oluşmasına neden olmuştur. Hızlı sanayileşme ile birlikte çekim noktası haline gelen kentlerdeki yoğunluklar hızla artmış ve bu dönemde oluşan bu sağlıksız, güvenliksiz ve sosyal sürekliliği olmayan kentlerde konut ve toplum sağlığı ve sosyal reform için baskılar oluşmuştur.
1919-1939 yılları arası İngiltere’de iç savaş dönemi, banliyö yerleşimlerinin artışı ve gecekondu temizlenmesinin olduğu 2. Dönemdir. Bu dönemde kentsel mekana yayılma düşük yoğunluklu, yarı ayrık bahçeli konutlar (ikiz evler) özel veya yerel yönetimler yardımı (düşük gelirliler için) şeklinde gelişmiştir. Özellikle 1930’lu yıllar, kentlerdeki sanayi ile oluşmuş geniş ölçekli gecekondu ve sağlıksız yerleşmelerin temizleme ve sıhhileştirme programlarının başlandığı yıllardır.
1950-1970 yılları arasında ekonomik yapıdaki ve ulaşımdaki gelişmeler kentleşmenin hızını arttırmıştır. Bu dönemde artan kentsel nüfus nedeni ile yeni yerleşim dokuları ve sanayi alanları yeşil bantların dışına taşmıştır. Bu gelişmenin sonucunda “pro-bye kanunu” ile gecekonduların yeniden geliştirilmesi gündeme gelmiştir. Konut ve komşuluk çevrelerinin tamamen yıkılıp yeniden inşası, komşulukların okul, açık alanlar, dükkanlar ve toplumsal aktiviteler dahil olmak üzere tekrar modelleştirilmesi konut ve yerel çevre yenilemesi şeklinde gelişmiştir.
1970’li yıllar kent ekonomilerinin gerilemesi, merkez şehir karmaşası ve sanayileşmenin biçim değiştirmesi, kentsel fakirliği ve bölgesel eşitsizliği arttırmıştır. Kent merkezlerindeki komşuluk ünitelerindeki fiziksel, ekonomik ve sosyal yapı bu gelişimden doğrudan etkilenmiş olup merkezlerde sosyal dönüşüm süreci başlamıştır. Böylelikle yenileme form değiştirmiş çözüm olarak fiziksel yenilemeden sosyal ve ekonomik yenilemeye doğru bir geçiş yaşanmıştır. Böylelikle komşuluk ünitelerinin yenilenmesi, konut ve çevrenin sınırlı bir temizlemeyle yeniden geliştirilip modernleştirilmesi için mülk sahipleri yenileme için teşvik edilmiştir. Bu çerçevede belediyeler komşuluk üniteleri aktivitelerini geliştirmiş ve kentsel yenilemede toplum bilincinin artışının başlangıcı için ilk ülkesel politika 1977 “merkez şehirler politikası” olmuştur. 1970’lerdeki toplumsal gelişim için sosyal içerikli çeşitli küçük ölçekli devlet ödenekli çevre dönüşüm projeleri ve bağımsız çevre organizasyonunun artması yerel kişilerin kolektif hareket etmesi ve kentsel düşük standartların yükseltilmesi amaçlı tabanı yükseltme (bottom up) pratiğini ve kavramlarını geliştirmiştir. Bu gelişimler 1977’de ilk ulusal kentsel dönüşüm stratejisi ve İşçi Partisinin hükümet politikası olan Kent merkezleri İçin Beyaz Sayfa politikasının belirlenmesinde etkendir. 1979’da muhafazakarların seçimleri kazanmasına kadar kısa bir süre bu ayrıntılı ekonomik, fiziksel ve sosyal politika ile yaşanabilirlik standartlarından yoksun çevreye ayrılan kaynaklarının yükseltilmesi hedeflenmiştir.
1980’lerin başlarından itibaren Londra Thatcherzm ve kentsel yenileşmenin özelleştirilmesi ile dinamik bir döneme girmiştir. Bu dönemde endüstrileşmenin gerilemesi ve üretim mekanizmalarındaki değişim ile birlikte bir milyona yakın kişi işini kaybetmiştir. Ancak bu yıllarda Londra’nın dünya kenti rolü sanayiden finans, hizmetler ve turizm gibi sektörlere doğru yönlenmiştir. Böylelikle iş alanlarındaki bu geçiş yeni iş imkanlarının yaratılmasına neden olmuştur. Bu küresel ekonomik gelişmeler sosyo-ekonomik eşitsizliğe neden olarak zengin ve fakir arasındaki ayrımın derinleşmesine neden olmaktadır. Dünya kenti rolünün getirdiği mega ölçekli finanssal gelişmeler kentin fiziksel, ekonomik ve sosyal yapısında değişimleri beraberinde getirmiştir. Bu dönemde ekonomik gelişme sonucu oluşan kentsel mekan yansıyan eşitsizliklerin yanısıra ulaşım sorunu, trafikle artan hava kirliliği ve bozuk çevre koşulları diğer kentsel sorunlar olarak ortaya çıkmıştır.
İngiltere’de 1950’lerden bu yana yaşanan kentleşme ve yerleşim sürecinde, ilk kez 1981’de yeniden kentleşme karmaşası yaşadı. Bu dönemde özellikle sosyal güvenliğe ayrılan harcamalar artmış ve bunun yanı sıra kitlesel boyutlara ulaşma tehlikesindeki işsizliğin önlenmesi için ayrılan fon ve yatırımlar arttırılmıştır. 1980’lerde yaşanan büyüme politikaları kentsel yenileme ve planlamayı zayıflatmıştır. Bu dönemde kentsel gelişimde konut ve ticaretin desantralizasyonu, toplu taşım ve hizmetlerin özelleştirilmesi önem kazanmıştır. Ayrıca bu yıllarda ülke içindeki küreselleşme ve endüstrileşmenin öneminin azalmasına karşılık olarak kentsel dönüşüm projeleri ile kentlerin ekonomik gelişim ve kentlerin yarışmacılığının artırılması yönünde desteklenmesi hedeflenmiştir. Bu değişim kamu-özel sektör ortaklığında ağırlığın özel sektör tarafında olmasını beraberinde getirmiştir. Böylece kamu ve özel sektör yatırımlarıyla Londra’nın yarışmacılığı desteklenmiş ve finanssal hizmet sektörünün geliştirilmesi başarılmıştır. Ancak bu dönemde Londra’nın doğu bölgesindeki yoksul koşullarının düzeltilmesi için her hangi bir gelişme kaydedilememiştir. Bununla birlikte 1980’lerin olumlu mirası, kamu ve özel sektör kaynaklarının kentsel dönüşüm adına bir araya getirme kabiliyetlerinin artması olmuştur.
1990’lı yıllar kentsel yenileşmenin işlemde olduğu ve sürdürülebilir kentsel yenileşme kavramının ortaya çıktığı yıllar olarak İngiltere’deki yenileşme sürecinin 6. dönemidir. 1990’lı yılların ortalarında itibaren İngiltere’nin kentsel yerleşme ve yenileşme politikası sürdürülebilir çerçevede enerji muhafazası, kirlilik, atık gibi konuları içermek üzere genişlemiştir. Özellikle 1992’deki Rio Dünya Zirvesinin arkasından geleneksel planlamanın çevre koruma ve geliştirme amacı yeni çevresel gündemin etkisi altında dönüşüm geçirmiş ve yeniden kurulmuştur. Bu dönemde yerel yönetimler ve sivil toplum örgütleri (NGO) Rio Dünya Zirvesinde mutabakat varılan Yerel gündem 21 global politikalarını gerçekleştirmek için önemli ve kritik bir rol üstlenmiştir.
1990’lı ve 2000’li yıllar İngiltere’de problemin ortaya çıkarıldığı ve tanımlandığı dönemdir. Bu dönem sosyal eşitsizlikleri önlemeye yönelik yeni yaklaşımlar geliştirilmiştir. Gelişme sürecinde sürdürülebilirlik en önemli kriter haline dönüşmüştür. Bu kapsamda sosyal çatışmaları engellemeye yönelik ulusal bir politika geliştirilmiştir. Kentsel yenileşme programları ve projeleri bu çerçevede küreselleşmenin yeni getirdiği gelişmeleri içermektedir. Bu dönemde İngiltere’de yeni bir planlama görüşü olan kentsel dönüşüm politikalarının 3 e’si, adalet (equity), ekonomi ve çevre (environment), koruma amaçlarını eş zamanlı olarak gerçekleştirecek bütünleştirilmiş politika ve eylem planları geliştirilmesi için desteklemektedir. Özellikle 1997’de yeni İşçi Partisi’nin kurmuş olduğu Hükümetin seçilmesini takiben politika üretme çabasının ilk denemesi ve sürdürülebilir çevre yenilemesini kavramsallaştırmaya dönük daha önceki çabaların bir uzantısı şeklinde gelişmiştir. Bu dönemde Üçüncü yol uygulamaları için öncelikle çevre alanlarının yenilenmesi konusunda ulusal bir strateji içeren yeni bir politika için analizler yapıldı. Bu çerçevede belediye başkanının Londra’nın dönüşümü için formüle edip uyguladığı yeni politikalarla birlikte yenileşmenin parametreleri oluşturulmuştur.
Bu kapsamda öncelilikle Londra’nın merkez alan sınırları içindeki bölgelerde sürdürülebilir dönüşüm projeleri ve kentin gelişimi için uygulama bölgeleri belirlenmiştir. “Elepanth & Castle bölgesi de sürdürülebilir yenileme kapsamında uygulamaya alınmış altı bölgeden birdir.”³

3. Elephant and Castle Yenileme Projesi

Elephant & Castle konum itibari ile günümüzde alışveriş mekanları ile iç içe sosyal ve özel mülk sahiplerinin konutlarının yer aldığı ve “mekansal değeri oldukça yüksek olan 112 hektara yayılan içinde 10000 nüfusu barındıran”⁴ bir bölgedir. Bölge belirgin olarak tren istasyonu, metro ve South Bank Üniversitesi ile çevrelenmiştir. Alan Londra’nın yol ağ sistemi içerisinde stratejik değişim noktası olması nedeni ile mekansal değeri oldukça yüksektir. Fakat yol ağının belirgin olarak bu kadar bölge içerisinde dominant rol oynaması bölgede ulaşım ve trafik problemini beraberinde getirmektedir. Bölge fiziksel çevre olarak daha çok “1960’lı ve 1970’li yıllarda betonarme olarak inşa edilmiştir. Bazı yapıları yapım yılları 1930’lara kadar uzanmaktadır. Yapıların yaklaşık olarak % 74- %79’u konutlardan oluşmakta olup çoğunluğu yüksek katlı ve yüksek yoğunluktadır. Bölge içinde açık alan ise oldukça azdır. Bölgenin sosyal yapısının %25’ni siyahlar ve Asya , Afrikalılardan oluşan etnik gruplar oluşturmaktadır. “2001 Kasım ayı itibarıyla nüfusun % 11.5 ekonomik olarak kayıtlı işsiz”⁵ görünmektedir. Ayrıca 1999 yılı Ocak ayı verilerine göre yaklaşık 16 – 24 yaş grubundaki 1700 kişi çalışmamakta ve eğitimlerini devam etmemektedir. Bunların %37 ise vasıfsız, % 35 ise düşük standartlı vasıflı işgücüne”⁶ sahiptirler.

Bu bölgede gerçekleştirilmekte olan yenileşme hareketi için ilk adım South Bank Üniversitesi tarafından atılmış ve bu alanda bir dönüşüm projesi başlatılmış tır. Bunun yanı sıra Üniversite merkezi hükümete bu alanın ne şekilde yenilenmesi gerektiğini içeren bir rapor hazırlamıştır. Bu proje kapsamında çeşitli aşamalarda üniversite elemanları, belediye, özel girişimciler ve sivil toplum örgütleri birlikte çalışmaktadır. Proje ana hedefler doğrultusunda iki sürece ayrılmıştır. Bunlardan birincisi, SRB fonları ile gerçekleştirilmekte olan sosyal konutlar için hazırlanan projedir. Bu proje 1999 yılında başlamış sosyal, çevresel ve toplumsal konulara ağırlık veren bir programı içermektedir. Diğer süreç ise planlama sürecidir. Planlamada özellikle master plan kapsamında projenin ekonomik olarak gerçekleşmesi için yatırımcı ve özel sektör işbirliği oldukça önem taşımaktadır.
Projenin yürütülmesi için yönetimsel olarak SRB süreci adına Southwark Belediyesi, özel girişimciler ve yerel halkın oluşturduğu bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Söz konusu bu “SRB ortaklığının misyonu Elephant & Castle:’ın stratejik konumunu ön plana çıkaracak, sürdürebilir ekonomik, çevresel ve sosyal dönüşümü gerçekleştirmektir.”⁷ Ayrıca “Southwark yerel stratejik katılımcıları (Southwark Alliance) tarafından Elephant & Castle için 2002 - 2004 yıllarını içeren eylem plan”⁸ hazırlanmıştır. Planın hazırlanmasını sağlayan stratejik yerel katılımcılar Southwark meclisi, sağlık servisi, metropol polisi, İş ve Emekli İşleri Birimi, İşve İşveren Temsilcileri, Gönüllü Kuruluşlar, 1. Bölgede Oturanlar, Dini Temsilcilerden oluşmaktadır.
“SRB çalışma programında master planın uygulanması ve planlamaya katılımın sağlanması amacılıyla bazı stratejik kararlar tanımlanmıştır. Bunlar başlıca;

• 
  sürdürülebilir kentle ilişkili; sürdürülebilir konut ve ticaret çevresi oluşturmak,
  
• 
  ulaşımla ilişkili; yaya ağırlıklı ulaşım sistemi oluşturmak,
  
• 
  yatırımla ilişkili; yerel yatırımların desteklenmesi,
  
• 
  toplumla ilişkili; yenileme çalışmalarında katılımcı, ortaklığa dayalı, dengeli toplumsal yapı oluşturmak, toplumsal aktiviteleri ve toplumsal güvenliği arttırmak,
  
• 
  bireyle ilişkili; sosyal çöküşün yaşandığı bölgelerde, değişimin önemli bir parçası olarak, bu bireyler için fırsatların oluşturulmasıdır.
  

Elephant & Castle bölgesi içinde uygulanacak projenin ana ilkeleri arasında;

• 
  Ortaklık ve katılım,
  
• 
  Bütüncül yaklaşım,
  
• 
  Yerel yatırımların desteklenmesi,
  
• 
  Herkes için sosyal ekonomik açıdan eşit olanakların yaratılması,
  
• 
  Global yatırımlar ile yerel yatırımlar arasında dengelerin sağlanması,
  
• 
  Altyapı kalitesinin arttırılması,
  
• 
  Sürdürülebilirlik,
  
• 
  Çeşitlilik,
  
• 
  Yerel halk ve entegrasyon ana hedefler arasında yer almaktadır.”⁹
  

Yenileme projenin başarılması için yukarıdan aşağı (top-down) ile aşağıdan yukarı (bottom-up) arasında etkileşim ve işbirliği sağlanması gereklidir. “Planlarda tamamen yıkılması öngörülen yapılar, fiziksel olarak kısmen iyileştirilmesi yapılması gereken yapılar, korunacak yapılar ve bölgeler tespit edilmiştir. Söz konusu proje kapsamında bölgede 50 ve 30 katlı iki kule yapılması öngörülmüştür. Ayrıca planlama ile ulaşım sistemlerinin entegrasyonunun sağlanması amaçlanmıştır.”¹⁰ Bölgenin yenileşme projesi kapsamında “24 saat trafikten arındırılmış bir şehir merkezi, standartları yükseltilmiş sosyal ve özel konutların, ofis binalarının, sinemaların, spor gibi boş zaman değerlendirme faaliyetlerinin yer aldığı bir bölgeye dönüştürmek”¹¹ ana hedefler arasında yer almaktadır. Ayrıca proje kapsamında “4,200 adet konut yenilenecek olup bölgenin arazi kullanımında karışık kullanımı sağlanacaktır. Ayrıca yenileme sonrasında yerel olanaklarla 4200 kişi için yeni iş imkanı sağlaması düşünülmektedir.” ¹²

Bölge yenileme stratejilerine göre “2012 yılına kadar büyük bölümünde yıkılıp yeniden yapılanacak ve büyük ölçüde değişime uğrayacaktır.”¹³ Bununla birlikte hizmetler sektörünün ve diğer kullanımların bölge içerisindeki etkinliği artacaktır. Bunun yanı sıra “bölge içersindeki eğitim olanakları geliştirilecek çocukların %78’inin 2004 yılına kadar okula gitmesi sağlanacak ayrıca 16 yaştan büyük gurupların %77’sinin eğitimlerine devam etmesi sağlanması hedeflenmektedir. Bunlara bağlı olarak bölgedeki suç oranlarında (hırsızlıkta %25, diğer suçlarda %21) azalma beklenmektedir. Bölge içersindeki işsizlik oranında büyük ölçüde azalma beklenmektedir. Hedefler arasında 2003 yılı itibari ile konut atıklarının %10’unun, 2005 yılı itibari ile %18’inin geri dönüşümünün sağlanması planlanmaktadır. 2004 yılı itibari ile bölge içersindeki belediyeye ait sosyal konutların %33’ünün olumsuz koşullardan kurtulması”¹⁴ hedeflenmektedir. Tüm bu hedeflerin yanı sıra sosyal içerikli yaşayanların sosyal ve kültürel refahına yükseltici destekleyici programlar geliştirilerek bölgenin sosyal kültürel ve ekonomik olarak gelişmesi amaçlanmıştır. Günümüzde de bu projelerin uygulanması fiziksel yenileme ile eşgüdümlü devam etmektedir.

4. Türkiye’de Kentsel Yenileme

Ülkemizde kentsel yenileme süreci, İngiltere’ye göre oldukça gerilerde seyretmektedir. Kentsel koruma bilincinin geç de olsa yerleşmeye başladığı ülkemizde, “Urban Renaissance olarak kabul edilen kentsel yenileme kavramı”¹⁵ henüz yeni yeni telaffuz edilmeye başlanmaktadır. İngiltere’de, kentsel yenileme olgusunu çoktan özümsemiş, ilkelerini ortaya koymuş; yasal, kurumsal ve örgütsel bazda formüle ederek uygulamaya geçmişlerdir. Türkiye’de ise kentsel yenilemenin yasal ya da örgütsel-kurumsal bazda yer alması gereken konum henüz belirlenmemiştir. Kentsel yenileme kavramı, son yıllarda ilgili bilimsel çevrelerin söylemlerinde yerini almaya başlamışsa da, henüz son derece yetersiz olan bu çabaların geliştirilmesi için uzun bir zamana ihtiyaç olduğu açıkça görülmektedir
Hızla gelişen, değişen, yoğunluğu giderek artan ve üstelik kültür mirası açısından da son derece zengin olan büyük kentlerimizde, mevcut potansiyeli değerlendirerek, eskimeye başlayan kentsel alan parçalarını kentlerimize kazandırmak, onlara yeni fonksiyonlar yükleyerek canlanmalarını, gelişmelerini ve ıslahlarını sağlamak, sosyo-kültürel ve ekonomik açılardan kentlerimiz için büyük bir kazanç anlamına gelecektir. Ülkemizdeki yerel yönetimlerde Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde iken Avrupa Birliğinin hazırlamış olduğu kendi bünyesindeki ve çevre ülkeler için sadece ekonomik bir birlik olmanın yanı sıra toplumsal ve çevresel olarak ta bütünleşmenin sağlanabilmesi için tüm ülkelere yol gösterebilecek çerçeve programın entegrasyonunu kendi bünyelerinde sağlayıp bu doğrultuda yeniden yapılanmalarını gerçekleştirmelidirler. Avrupa Mekansal Gelişme Perspektifi (ESDP) Avrupa Birliğinin dengelenmiş ve özellikle ekonomik ve sosyal uyumu güçlendiren sürdürülebilir gelişmeyi sağlama amacına dayanmaktadır. Kentsel yenilemeye hak ettiği önemi vermek, bu amaç doğrultusunda öncelikle kentsel yenilemenin ilkelerini tartışıp saptamak ve ardından konunun yasal ve kurumsal çerçevesini ortaya koymak yerinde olacaktır.
Kentsel yenilemenin sürdürülebilir kentlerin oluşumundaki önemi açık olmakla birlikte, bu projeleri oluşturmada, yasalarımızdaki boşluk nedeniyle nasıl bir örgüt şeması kurulması gerektiği henüz net değildir. Bir görüşe göre , “ülkemizde kentsel yenileme projelerinin oluşumunda :

• 
  O yerin sakinlerinden oluşan bir komite
  

• 
  Şehir plancılar, mimarlar, ekonomistler, sosyologlar, ekologlar ve hukukçulardan oluşan bir komite ( Teknik danışman niteliğinde)
  
• 
  Planların uygulanması ve kontrolü konusunda sorumlulukları olan yerel yönetim temsilcileri
  
• 
  Merkezi yönetim temsilcileri
  
• 
  Dernekler, vakıflar, birlikler ve özel şahıslar gibi konuyla ilgili olanlar hep birlikte yer almalıdır.
  

Görüşte konunun finansal şeması üzerinde de durularak, banka kredi sistemleri, merkezi-yerel yönetim fonları, dernek, vakıf bütçeleri ve özel bütçelerle finansal sorunlara çözümler önerilmektedir.” ¹⁶

Kentsel yenileme projelerinin gerçekleştirilmesi ve başarıya ulaşabilmesi için uzmanından idareye, özel şahıslardan o yerin halkına dek uzanan bir katılım grubu ile gerçekleştirilmelidir. Ancak, “projenin sorumlusu ve yürütücüsü kim olacaktır?” bu aşamada önemli olmaktadır. Kentsel yenileme projeleri yerel yönetimler eliyle gerçekleştirilmelidir. Ancak mevcut kanunlarla yerel yönetimlere verilen yükümlülüklerin, bu amacı gerçekleştirmede hiç de yeterli olmadığı açıktır. Yerel yönetimlere yasa ile verilmesi gereken yükümlülükleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• 
  Yerel yönetimler, kentlerin sağlıklı ve dengeli gelişimini sağlamak amacı ile, kentlerin çöküntü bölgelerinde kentsel yenileme projeleri hazırlamakla yükümlüdürler.
  
• 
  Bu görevi gerçekleştirmek üzere, kendi bünyelerinde ‘’kentsel yenileme büroları’’ kurarlar. Mimarlar, şehir plancılar, peyzaj mimarları, inşaat ve çevre mühendisleri, sosyologlar, hukukçular ve ekonomistler bu bürolarda istihdam edilirler.
  
• 
  Kentsel yenileme projelerini gerçekleştirmek üzere, yerel yönetimler bir kentsel yenileme programı oluştururlar.
  
• 
  Yerel yönetimler, kentsel yenileme uygulamalarını gerçekleştirirken, gerek karar alma sürecinde, gerekse uygulama safhalarında, kentsel kültür mirasını korumak ve gözetmek üzere, KTVKK ile işbirliği ve eşgüdüm içinde çalışırlar.
  
• 
  Kentsel yenileme uygulaması yapan yerel yönetimler, ilgili meslek odaları ile de işbirliği yaparak, görüşleri doğrultusunda hareket ederler. Bu amaçla, ilgili meslek odalarının temsilcilerinden oluşan bir ‘’Danışma Kurulu’’, yerel yönetimlerin karar alma ve uygulama sürecinde yer alacaktır.
  
• 
  Yenileme projelerine ilişkin kararları alma sürecine, o yerin sakinlerinden oluşan bir komite de dahil olacaktır.
  
• 
  Kentsel yenileme projelerinin uygulama aşamasında ortaya çıkacak finansal sorunları çözümlemek üzere, bir ‘’Kentsel Yenileme Araştırmalar - Uygulamalar Fonu’’ oluşturulur. Araştırma ve proje maliyetleri bu fondan karşılanır. Yenileme alanlarında artan değerler karşılığında mülk sahiplerinden alınacak vergiler yine bu fona aktarılarak fonun devamlılığı sağlanır. Şema 1 ve Şema 2’de kentsel yenileme projelerinin oluşturulmasında öngörülen örgüt yapısı ve finansal olanaklar görülmektedir:
  

Kentsel Yenileme Programı ve Örgütlenme

İngiltere’deki merkezi yönetim şemasını ele aldığımızda merkezi devlet ofisi (Goverment Office For London GOL) bütün hükümetin yetkilerini toplamakta ve uygulamayı yönlendirmektedir. Ülkemizde ise kontrol yetkisi aşamasında Kültür Tabiat Varlıkların Koruma Kurulları hükümeti temsilen sadece denetleme görevi üstlenmekte olup hükümetin diğer birimlerin uygulamalara katkısını belirleyen herhangi bir yönetimsel organizasyon söz konusu değildir. Bunun yanı sıra ülkemizde de yerel yönetimlerin mevcut yasa ve yönetmelikler dahilinde yenileme yapması bunlar için bütçe oluşturması mümkün değildir. Ülkedeki kanunlar çerçevesinde 2492bsayılı Kamulaştırma kanunu ile yenileme yapmak mümkün görülmemektedir. Bu neden den dolayıdır ki özel girişimciler, arazi geliştiriciler ve özel mülk sahipleri öncelikli olarak organizasyona dahil edilmelidir. Bu çerçevede aşağıdaki tabloda görüldüğü şekilde olanaklar kullanılarak yenileme programı oluşturulması gerekmektedir.

Kentsel Yenileme Uygulamalarında Kullanılabilecek Finansal Olanaklar

5. Kentsel Yenileme Ve İstanbul Örneği
İstanbul metropolü, kentsel yenileme uygulamasına en çok gereksinme duyulan yerleşimlerden biridir. “Ülke ölçeğinden gelen çok bileşenli sosyo-ekonomik sorunların fizik-mekana yansıması, sağlıksız kentleşmeyi ortaya çıkarmaktadır.”¹⁷ Kentsel çöküntü de bu sağlıksız kentleşmenin doğal sonuçlarından biridir. Özellikle “Tarihi Yarımada’’ gibi kültür mirası açısından zengin, ancak çeşitli nedenlerle boş ve bakımsız bırakılarak köhnemeye terkedilmiş, yanlış ve zararlı kullanımlara açılarak tahrip edilip bozulmuş, içinde sonradan yaşamaya başlamış yeni sosyal tabaka nedeniyle değiştirilmiş yapı gruplarından oluşan eski kent parçaları, etraflarındaki kalitesiz çevre özellikleriyle birlikte kentsel yenilemenin zorunlu olduğu alanlardır. Sözü edilen alanlarda yenilemenin, kentsel koruma ile paralellik içinde ve koruma ilkelerinin ışığında gerçekleştirilmesi bir zorunluluktur. Bu, bir yandan alandaki kültür mirası korunurken, diğer yandan diğer yapıların ve yapı çevrelerinin de fiziksel kalitelerinin yükseltilmesi, bu alanda yaşayan nüfusun sosyal açıdan ıslahı, alanın şartları ve özelliklerine uygun olarak alana yeni ekonomik işlevler yüklenmesi gibi eylemleri içermektedir.
Kentsel yenileme, bir stratejiler bütünü dahilinde gerçekleştirilebilecek bir süreçtir. Bu stratejileri oluşturup uygulamada yerel yönetimlere önemli görevler düşmektedir. Yerel yönetimler, bu görevlerini, alanın sosyo-kültürel, ekonomik ve fizik-mekansal niteliklerine göre, farklı kurum ve kuruluşlarla paylaşarak, bir iş bölümü yaparak gerçekleştirmelidirler. Londra kenti master planı kapsamında yapılmakta olan yenileme çalışmalarında kent 6 bölgeye ayrılmış ve bölgeler içindeki yenileme çalışmaları için ayrı ayrı eylem planları uygulanmaktadır. Bu kapsamda İstanbul kentinin büyüklüğü ve hinterlandı düşünüldüğünde benzer bir strateji izlenmesi gerekliliği açıktır. Buna göre kentsel yenileme uygulamasının başarılı sonuçlanabilmesi için İstanbul’da bu görev ve yetki paylaşımını,Londra kentinde olduğu gibi kentin farklı parçaları için sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflandırmada, “İstanbul'un coğrafi olarak birbirine yakın ve kentsel sorunları itibariyle benzer niteliklere sahip 10 bölgede gruplandırılmıştır.

Bölge	Kentsel yenilemeyi gerektiren sorunlar	Uygulanacak kentsel yenileme türü	Yetki paylaşımı
1. Tarihi Yarımada	Ticaret, depolama, k. İmalat kullanımlarının yolaçtığı fiziksel bozulma (Örn:Eminönü ) Boş, terkedilmiş yapıların bakımsız kalıp köhnemesi, bu potansiyelin değerlendirilmemesi Tarihi yapıların korunamayıp tahrip olması, özgün niteliklerinin sosyal yapının değişmesi nedeniyle kullanıma bağlı olarak bozulması (Örn: Kumkapı, Fener, Balat, Zeyrek, Süleymaniye, Samatya, Yedikule) Dar ve yetersiz yolların yoğun hizmet sektörüne yanıt verememesi ve tek alternatif gibi görünen metro projesinin getireceği sorunlar Sıkışık yapı düzeni ve kalitesiz fiziksel çevre Özgün sokak dokularının tahrip edilmesi, kültür mirasının gözardı edilerek, çevreye saygısızca yapılanılması (Örn: Eyüp)	*Yenileme *Rehabilitasyon *Yeniden oluşum *Soylulaştırma	Yerel yönetimler (İBŞB, Eminönü, Fatih, Eyüp Belediyeleri) KTVKK İlgili meslek odaları
2. Boğaziçi Bölgesi		*Rehabilitasyon *Yeniden Oluşum *Yeniden Canlandırma	Boğaziçi İmar Müdürlüğü Yerel Yönetimler (İBŞB, Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar, Beykoz Belediyeleri) KTVKK İlgili meslek odaları
Bölge	Kentsel Yenilemeyi Gerektiren Sorunlar	Uygulanacak Yenileme Türleri	Yetki Paylaşımı
3. Beyoğlu Bölgesi	Kültür mirasının yoğun olduğu alanların ve sokak dokularının bakımsız, boş, terkedilmiş bir şekilde köhnemeye bırakılması; bozulup tahrip edilmesi (Örn: Galata) Bölgenin geceleri barlar, gece kulüpleri, müzikholler bölgesi haline gelmesi ile sosyal yapısının değişmesi, işsiz, bekar, altgelir grubundan insanların yerleşmesine olarak tanıması nedeniyle yapıların birer slum benzeri sefalet yuvasına dönüşmesi (Örn: Tarlabaşı, Sıraselviler) Bölgede genişletilmeye elverişli olmayan dar yolların araç trafiğine açık olması, belli bir ulaşım planlaması yapılmaması, donatı alanlarıınn, özellikle yeşil alanın azlığı ( Örn: Perşembe Pazarı) Bazı merkezlerde ekonomik kimliğinin yeniden tanımlanması ve yeniden yapılandırılması (Örn: Kasımpaşa)	*Rehabilitasyon *Soylulaştırma *Yenileme *Yeniden Oluşum	YerelYönetimler ( Örn: İBŞB, Beyoğlu Belediyesi) KTVKK İlgili meslek odaları
4. Zeytinburnu Bölgesi	Gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmanın neden olduğu kalitesiz fiziksel çevre Yetersiz ulaşım ağı ve donatılar İmalathane ve diğer sanayi tesislerinin çevreyi etkilemesi	*Yenileme *Yeniden Oluşum *Rehabilitasyon	Yerel Yönetimler (İBŞB, Z.burnu Belediyesi) KTVKK İlgili meslek odaları
5. Avcılar Bölgesi	Kaçak, plansız, denetimsiz yapılaşmadan kaynaklanan kalitesiz fiziksel çevrenin ıslahı gerekliliği Deprem sonrası yıkılan binalardan geriye kalan boş ya da kısmen boş alanların geleceği Bu alanların mikro bölgeleme yöntemiyle yeniden ele alınıp düzenlenmesi zorunluluğu	*Yenileme *Yeniden oluşum *Yeniden canlandırma *Rehabilitasyon	Yerel Yönetimler (İBŞB, Avcılar, K.Çekmece, Belediyeleri) İlgili meslek odaları
6. Gaziosmanpaşa Bölgesi	Konut fonksiyonunun sanayi fonksiyonundan tümüyle ayrılması Donatı alanlarının eksikliği Mevcut sanayinin ıslahı ve modern sanayi siteleri oluşturma gereği Ulaşım ve altyapı kapasitelerinin arttırılması ihtiyacı	*Yenileme *Yeniden oluşum	1.Yerel yönetimler (İBŞB, Esenler, G.Osmanpaşa, Bağcılar, Bayrampaşa, Güngören Belediyeleri) 2.İlgili meslek odaları
7. Bakırköy Bölgesi	Kaçak yapılaşma sonucu ortaya çıkan çarpık yapılaşmanın ıslahı sorunu Yapılanmamış ya da deprem sonucu yıkılan binalardan boş kalan parsellerde yeni yapılanma koşullarının tanımlanması Ulaşım politikalarının gözden geçirilmesi Ticaret yoğun alanlar için yeni çarşı tasarımları geliştirilmesi	*Rehabilitasyon *Yeniden oluşum *Yenileme	1.Yerel Yönetimler (İBŞB, Bakırköy, Bahçelievler Belediyeleri) 2.İlgili meslek odaları
8. Kağıthane Bölgesi	Kaçak, plansız, denetimsiz yapılaşmadan kaynaklanan kalitesiz fiziksel çevrenin ıslahı gerekliliği Belli bölgelerin yeniden işlevlendirilerek canlandırılması sorunu Boş alanların kentsel alt bölgelere ayrılarak yeniden ele alınıp düzenlenmesi gerekliliği Donatı alanlarının yetersizliği	*Rehabilitasyon *Yenileme *Yeniden Oluşum *Yeniden canlandırma	1.Yerel Yönetimler (İBŞB, Kağıthane Belediyesi) 2.İlgili meslek odaları
Bölge	Kentsel Yenilemeyi Gerektiren Sorunlar	Uygulanacak Yenileme Türleri	Yetki Paylaşımı
9. Ümraniye Bölgesi	Gecekondu bölgelerinin ıslahı sorunu Kaçak yapılaşmadan doğan sorunlar Donatı alanlarının eksikliği Sanayi alanlarının yeniden organize edilmesi gerekliliği Ulaşım ve altyapı kapasitelerinin arttırılması zorunluluğu	*Yenileme *Yeniden Oluşum *Rehabilitasyon	1.Yerel Yönetimler (İBŞB, Ümraniye Belediyesi) 2.İlgili meslek odaları
10. Kartal Bölgesi	Kaçak, plansız, denetimsiz yapılaşmadan kaynaklanan kalitesiz fizisel çevrenin ıslahı gerekliliği Kıyı bölgelerinin düzenlenmesi ve işlevlendirilmesi Boş alanların kentsel alt bölgelere ayrılarak yeniden ele alınıp düzenlenmesi gerekliliği Bir ulaşım ağı planına gereksinme duyulması	*Rehabilitasyon *Yenileme *Yeniden Oluşum *Yeniden canlandırma	1.Yerel Yönetimler (İBŞB, Kartal, Pendik, Tuzla Belediyeleri) 2.İlgili meslek odaları

Tabloda, birbirine yakın, benzer özellik gösteren semtler tek bölgede toplanacak şekilde gruplanmıştır. Buna göre, İstanbul’un kentsel dönüşüme gereksinme duyulan alanları, Tarihi Yarımada, Beyoğlu Bölgesi, Boğaziçi Bölgesi, Zeytinburnu Bölgesi, Avcılar Bölgesi, Gaziosmanpaşa Bölgesi, Bakırköy Bölgesi, Kağıthane Bölgesi, Ümraniye Bölgesi ve Kartal Bölgesi olmak üzere on bölgeye ayrılmış ve bunların genel sorunları belirlenmiştir. Aynı grup içinde yeralan belediyelerin, kentsel yenileme adına ortak hareket etmeleri ön şart olarak kabul edilmektedir.

Bu çalışmalara bir başlangıç olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2000 yılı için hedef projeler saptamıştır. Aşağıda adları sıralanan bu projeler, her ne kadar geniş kapsamlı sosyo-kültürel ve ekonomik dönüşüm kaygıları taşımasalar ve daha çok fizik-mekana dönük hedefler içerseler de, İstanbul’un ilk kentsel yenileme projeleri olarak önem taşımaktadırlar .

1. 
   Eminönü Hanlar Bölgesi Rehabilitasyon Projesi
   
2. 
   Ayasofya Camii Çevresi Rehabilitasyon Projesi
   
3. 
   Bab-ı Ali Yeniden Canlandırma ve Çevre Düzenleme Projeleri
   
4. 
   Eminönü Cankurtaran Bölgesi Rehabilitasyon Projesi
   
5. 
   Kariye Rehabilitasyon Projesi
   
6. 
   Kasımpaşa Tersanesi Yeni Kullanım Projesi
   
7. 
   Kocamustafa Paşa Rehabilitasyon Projesi
   
8. 
   Samatya Rehabilitasyon Projesi
   
9. 
   Yalı Mahallesi Rehabilitasyon Projesi
   
10. 
    Yedikule Rehabilitasyon Projesi
    
11. 
    Kumkapı Rehabilitasyon Projesi
    
12. 
    Salı Pazarı Doklar Bölgesinde Yeni Kullanım Projesinin Geliştirilmesi
    
13. 
    Dolmabahçe Havagazı Tesisleri Alanı Yeni Kullanım Projesi
    
14. 
    Kağıthane Havagazı Tesisleri Alanı Yeni Kullanım Projesi
    
15. 
    Yedikule Havagazı Tesisleri Alanı Yeni Kullanım Projesi
    
16. 
    Taşkızak Tersanesi ( Kuru Dok-Dry Dok ) Alanlarının Kentsel Hizmet Alanı Yeni Kullanım Projesi”¹⁸
    

Bu projelerin yanı sıra yukarıda sorunlarına değinilen diğer kentsel alan parçalarının da yenileme kapsamında ivedilikle ele alınmasında büyük yarar vardır. Ayrıca, projelerin ilçe belediyeleri ve tablo’da sözü edilen diğer kurum ve kuruluşlar ile eşgüdüm içinde hazırlanması ve bir kentsel yenileme programı çerçevesinde gerçekleştirilmesi önemli ve kaçınılmaz noktalardır. Bir diğer önemli nokta ise, yerel yönetimlerin kentsel yenileme projeleri gerçekleştirmek amacı ile üstlenmeleri gereken görevlerin neler olduğunu açıkça ortaya koyması gerekmektedir. Yerel yönetimlerin sorumlu oldukları bölge sınırları içerisinde öncelikle yapması gerekenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. 
   Öncelikle kentsel çöküntü bölgelerinin tespiti;
   
2. 
   Çöküntü bölgelerinde mevcut olan sorunların saptanması;
   
3. 
   Kentsel yenileme alanı olarak seçilen alanlara ait fiziksel tespitler (alandaki yapıların durumu, özellikleri, tarihi yapıların ve özgün sokak dokularının belirlenmesi, boş alanların tespiti, teknik altyapı ve ulaşım ağı, sosyal yapı profili, vs.);
   
4. 
   Alanda yapılması gereken projelerin ve sürelerinin saptanması, proje maliyetlerinin hesaplanması;
   
5. 
   Kentsel yenilemenin alana getireceği değer kazancının hesaplanması, artan değer bedelleri karşılığında mülk sahiplerinden uzun dönemde vergilendirme yolu ile toplanacak bedellerin yeni projelerde kullanılmak üzere Fon’a aktarılması;
   
6. 
   Diğer ilçelerde birbirlerini etkileyecek projeler mevcut ise, bu projelerin eşgüdüm içinde yürütülmesini sağlayacak ortak stratejilerin geliştirilmesi;
   
7. 
   Özellikle Tarihi Yarımada ve Boğaziçi gibi kentsel yenileme açısından önemli alanlarda kentsel yenilemeye ayrı bir önem verilerek, merkez-meydan düzenlemeleri, alışveriş merkezleri, çarşı, lokanta, kafeterya gibi alanların yeni bir anlayışla düzenlenmesi, gerektiğinde özel sektörde işbirliği yapılması,
   
8. 
   Kentsel yenileme projelerinin her aşamasında sıkı bir denetimin sağlanması ve bu denetimin diğer bölgelerde de yaygınlaştırılması;
   
9. 
   Kentsel yenileme projelerinin çeşitli anketler ve araştırmalar yaparak, projenin başarısını denetlemek ve diğer projelerde bu verileri dikkate almak gereklidir.
   

İstanbul’da ve ülkemizin diğer kentlerinde sürdürülebilir kentsel gelişmeyi sağlayabilmemiz için kentlerin gelecek teki oluşacak ekonomik, sosyal ve en önemlisi bunları sağlayabilecek fiziksel mekanlara ulaştırılması için kentlerimizin yukarıda belirtilen yenileme stratejilerinin bir an önce hayata geçirilmesi zorunludur.

6. Sonuç
Kentsel yenileme projelerinin, bugün büyük kentlerimiz için ne denli büyük bir ihtiyaç haline geldiği yukarıda vurgulanmıştır. Londra’nın son yirmi yılda ve özellikle 1990’lı yıllardan sonra hız kazandırdığı kentsel dönüşüm projeleri ile bir dünya şehri olması ve bunun alt yapısını planlı programlı geliştirmesi bizim gibi gelişmekte olan ülkeler için iyi bir örnek teşkil etmektedir. Bu kapsamda bir yandan eski kent parçalarının, kent merkezlerinin bakımsızlığa, köhnemeye terk edildiği, diğer yandan yerleşim birimlerinin plansız ve düzensiz bir şekilde yapılaşmaya devam ettiği İstanbul metropolü yerel yönetimi tarafından, AB tarafından hazırlanmış üye ve aday ülkelere AB politikalarını ve mekansal gelişme stratejileriyle birleştirerek topluluğun bütününde etkin bir mekan kullanımı sağlama yoluyla eşitsizliklerin giderilmesinde, sürdürülebilir bir gelişmenin sağlanmasında yol gösterebilecek çerçeve programı (ESDP) değerlendirerek, geniş kapsamlı bir kentsel dönüşüm süreci içine girmek zorundadır. Bu dönüşümün üç ayrı kanadı olmalıdır: Fizik-mekansal, sosyal ve ekonomik. Bunların da ötesinde, bu üç dönüşüm kanadını ortak bir zeminde birbirine eklemlendirecek yeni ve farklı bir yasal çatının ivedilikle kurulması gerekmektedir. Büyükşehir Belediyesi’nin önderliğinde, yerel yönetimlerin ortak çabaları ve yukarıda adı geçen diğer kurum ve kuruluşların, halkın katılımı ile bu çalışmaların çağdaş, demokratik, katılımcı bir platformda tartışılıp, geliştirilmesi ve hızla gelişen İstanbul’un, gelişirken özgün kimliğinin devamlılığının da sağlanması, bir ‘’sürdürülebilir kent’’ modeli yaratmada zorunlu görülmektedir.
İstanbul’un bugünkü duruma gelmesi, tarihi dokunun bozulması, plansız gelişmesi, yapıların kontrolsüz yapılması gecekondulaşmaya göz yumulması oy kaygısındaki merkezi güç ve yerel yönetimlerin ortak davranışıdır. Rant peşinde olan insanlarımızda bunları işlerine geldiği gibi kullandıklarından koruma ve yapılanma arasında bir dengenin kurulması çok güçtür. Ama bu koşullarla da AB’ye girmemiz mümkün değil. AB’ne uyum sürecinde olduğumuz bu dönemde AB’nin yaptırımlarıyla oluşacak yeni yapı reformları, yasa değişiklikleri bu düzeni değiştirecektir. Ulusal Programda alınan kararlarla değişen yasalar mekana yansıyacaktır. Bu bakımdan AB uyum süreci Türkiye’nin geleceği için çok önemlidir. Bunun yanısıra sivil toplum örgütleriyle ve eğitimle tarihi kimliğimizi ve kültürümüzü koruyarak kentlerimizi yarınlara hazırlamak zorundayız.
Kentlerde yapılacak yenileme projelerinin sağlıklı gerçekleşebilmesi ve sürdürülebilirliğini etkileyen faktörler; güncel politikalar, teknoloji, kentsel çevre ve korumada yaklaşım, sosyokültürel yapı, sivil kuruluşlar ile devlet kurumları ve özel kurumların yönetsel ve kurumsal kapasitesi ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum olarak sayılabilir. Bu bağlamda öncelikle TBMM gündeminde henüz beklemekte olan Yerel Yönetimler Yasa Tasarısı’na, yerel yönetimlerin kentsel yenilemeye ilişkin yükümlülüklerini tanımlayan maddeler ilave edilmesi, kentsel yenileme uygulamalarına başlanmasında önemli bir adım olacaktır. Bunun ardından oluşturulacak bir yönetmelikle de konunun yasal çerçevesi somutlaştırılmalı, yetki paylaşımı, uygulama esasları ve mali olanaklar gibi sorunlara netlik kazandırılmalıdır.
Bugün gelişmiş ülkelerin hemen hepsinde kentsel yenileme uygulamaları yerel yönetimlerin en önemli gündem maddeleri arasında yer almaktadır. Hızla gelişmekte olan ve Avrupa Birliğine adaylığımızın devam ettiği ülkemizde de bu konuda harekete geçmenin zamanı gelmiştir. Bu nedenle, yasal mekanizmaların bir an önce harekete geçirilmesinde ülkemizin geleceği adına büyük yarar görülmektedir.
Kaynaklar

1. 
   Borja J & Castells M, 1997, Local and Global: Management of Cities in the Information Age, London: Earthscan, Sassen S, 2000, Cities in a World Economy, Thousand Oaks: Pine Forge Press
   

2. 
   Baily, Scott, “Fresh start for the Elephant and Castle”, Greater London Authority, 7 May 2003, www.london.gov.uk
   

3. 
   Çubuk M., Çağdaş Kentsel Kültür Mirası Kentsel Koruma-Yenileme ve Uygulamalar Sempozyumu, Sunuşlar, Sonuçlar ve Bir Değerlendirme, İstanbul 1998, s.32
   

4. 
   Görgülü Z., Görgülü T., A Method Research for Urban Renewal Works For The Areas Which Are Jointly Owned Parcels, Planning For A Broader Europe, VIII. AESOP Congress Proceedings, vol.4, İstanbul 24-27 Ağustos 1994, s.188
   

5. 
   Kaptan H., İstanbul Metropoliten Alanı İçinde Planlama Deneyimleri, Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi, 2. Kitap, Ankara 1981, s.63-83
   

6. 
   İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İcraatlar, Yatırımlar ve Projeler, Tarihi Eser Onarımı Raporu 2000, http://www.ibb.gov.tr
   

7. 
   Gibson, M; Kocabaş, A; “7-15 mayıs Londra teknik gezi değerlendirme raporu”, ŞK 508 LONDON:Regeneration of a world city, yayınlanmamış araştırma raporu, MSÜ, İstanbul, 2002.
   

8. 
   Local Area Action Plan, Area 1, Southwark Neighbourhood Renewal Strategy Part 3, Southwark Alliance, Southwark Council, October 2002.
   

9. 
   Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , January 2003, www.southwark.gov.uk.
   

10. 
    Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , January 2003, www.elephantlinks.co.uk
    

11. 
    Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , June 2003, www.elephantlinks.co.uk/Uploads/Fnewsletter02.pdf
    

12. 
    Elepanht &Castle CDF,Tibbalds,TM2, December 2002, s: 5.
    

1 Borja J & Castells M, 1997, Local and Global: Management of Cities in the Information Age, London: Earthscan, Sassen S, 2000, Cities in a World Economy, Thousand Oaks: Pine Forge Press

2Gibson, M; Kocabaş, A; “7-15 mayıs Londra teknik gezi değerlendirme raporu”, ŞK 508 LONDON:Regeneration of a world city, yayınlanmamış araştırma raporu, MSÜ, İstanbul, 2002, s, 5.

3 Elepanht &Castle CDF,Tibbalds,TM2, December 2002, s: 5.

4 Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , January 2003, www.southwark.gov.uk.

5 Local Area Action Plan, Area 1, Southwark Neighbourhood Renewal Strategy Part 3, Southwark Alliance, Southwark Council, October 2002,page, 25.

6 Local Area Action Plan, Area 1, Southwark Neighbourhood Renewal Strategy Part 3, Southwark Alliance, Southwark Council, October 2002,page, 25.

7Gibson, M; Kocabaş, A; “7-15 mayıs Londra teknik gezi değerlendirme raporu”, ŞK 508 LONDON:Regeneration of a world city, yayınlanmamış araştırma raporu, MSÜ, İstanbul, 2002, s, 10.

8 Local Area Action Plan, Area 1, Southwark Neighbourhood Renewal Strategy Part 3, Southwark Alliance, Southwark Council, October 2002,page, 3.

9Gibson, M; Kocabaş, A; “7-15 mayıs Londra teknik gezi değerlendirme raporu”, ŞK 508 LONDON:Regeneration of a world city, yayınlanmamış araştırma raporu, MSÜ, İstanbul, 2002, s, 10.

10Gibson, M; Kocabaş, A; “7-15 mayıs Londra teknik gezi değerlendirme raporu”, ŞK 508 LONDON:Regeneration of a world city, yayınlanmamış araştırma raporu, MSÜ, İstanbul, 2002, s, 11.

11 Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , January 2003, www.elephantlinks.co.uk

12Regenerate Elephant & Castle, newsletter issue , June 2003, www.elephantlinks.co.uk/Uploads/Fnewsletter02.pdf

13 Baily, Scott, “Fresh start for the Elephant and Castle”, Greater London Authority, 7 May 2003, www.london.gov.uk

14 Local Area Action Plan, Area 1, Southwark Neighbourhood Renewal Strategy Part 3, Southwark Alliance, Southwark Council, October 2002,page, 38-39.

15 Çubuk M., Çağdaş Kentsel Kültür Mirası Kentsel Koruma-Yenileme ve Uygulamalar Sempozyumu, Sunuşlar, Sonuçlar ve Bir Değerlendirme, İstanbul 1998, s.32

16 Görgülü Z., Görgülü T., A Method Research for Urban Renewal Works For The Areas Which Are Jointly Owned Parcels, Planning For A Broader Europe, VIII. AESOP Congress Proceedings, vol.4, İstanbul 24-27 Ağustos 1994, s.188

17 Kaptan H., İstanbul Metropoliten Alanı İçinde Planlama Deneyimleri, Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi, 2. Kitap, Ankara 1981, s.63-83

18 İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İcraatlar, Yatırımlar ve Projeler, Tarihi Eser Onarımı Raporu 2000, http://www.ibb.gov.tr