Qarshi davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi

11-mavzu. Islom dini va tarixi
Arabistondagi islomgacha davrdagi ijtimoiy siyosiy sharoit. Muhammad SAVning Payg‘ambarlikgacha hayoti. Payg‘ambarliknnig Makka davri. Madinadagi asosiy musulmon davlatlari. Muxammad SAV oxirgi Payg‘ambar. Islomning asoslari. Islom dini farzlari. Sunna-Muxammmad Payg‘ambarning o‘gitlari. Muxammad Payg‘ambarning vafoti va Xalifalikning paydo bo‘lishi. Xalifalik boshqaruvida islom dini rivoji. Islomning asosiy oqimlari va yo‘nalishlari. Islomning asosiy diniy huquqiy maktablari. Dunyo va O‘zbekistonning islomshunos olimlari. Sovet ittifoqi davrida dinga e’tiqod qilish amaliyoti.
Dunyo va O‘zbekistonda islom dinining mavqei.
Quryon, sura va oyat tushunchalarining ma’nosi, ularning islom madaniyatidagi o‘rni va ahamiyati. Musulmon madaniyatida qur’onshunoslik: tarjimalar va izohlar. Kuryon qo‘lezmasini tayyorlash tarixi. Qur’on o‘qish normalari. O‘zbekistonda quryonshunoslik. Xadis tushunchasining ma’nosi uning islom dinidagi roli va axamiyati. Payg‘ambar va uning hadislari; o‘rganish va tarqalish jarayoni. Hadislarning strukturasi va turlari. Hadislar tasnifi Buyuk xadisshunoslar hayoti va ijodi. O‘zbekistonda xadisshunoslik rivoji.
Sufiy so‘zining ma’nosi va uning tarixi, asosiy g‘oyalarining tasnifi. Sufizm ta’limoti va an’analarini tizimlashtirishning ahamiyati. Sha’riat va tarikat, ma’rifat va haqiqat. Pir va muridlar. Murshid va muridlar sifatlari. Kushayrining sufizm xaqidagi ta’limoti. Sufizm va mistitsizm. Musulmon mistitsizmninng asosiy tushunchalari va kategoriyalari. Sufizm va panteizm. Sufizimda bilish va muhabbat uyg‘unligi. Sufizmda Kuryon talqini. Sufizm nazariyotchilari. Sufizm nazariyasi va amaliyotining strukturasi. Sufizm jamiyatlari. Muxammad al g‘azzoliy va Axmad G‘azzoliyning ta’limoti. Suxravardi ta’limoti. In al Jauzi sufiy ta’limotining tanqidchisi. Ibn Arabi ta’limoti. F.Attor va J.Rumiy ta’limoti. Jomiy va SHeroziyning ta’limoti. Sufizm tariqatlari, rivojlanish bosqichlari. Najmiddin Kubro so‘fizm tariqati asoschisi. Yassaviy tariqatining mohiyati. Markaziy Osiyo, Turkiya va Xindistonda Nakshbandiya tariqatining rivoji. Qodiriya tariqati. Sufizmning inqirozi. Sufizm va xozirgi zamon.
Islomda inson huquqlari himoyasi, ijtimoiy tenglik adolat va tolerantlik.
Islomda atrof muhitni muxofaza qilishning ustivor yo‘nalishlari. Islomda vatanga muxabbat.
Islomda nikoh va oilaviy munosabatlar talqini, ayol maqomi. Er - xotinlarning huquq va majburiyatlari. Islomda ota-onalarga munosabat va farzand tarbiyasidagi mas’uliyat.
Islomda axloqiy qadriyatlar. Xijob muammo va yechim. Musulmonning ma’naviy qiyofasi, jamiyatdagi xulq atvori. Islomda do‘stlik va o‘zaro yordam. Islom va sog‘lom turmush tarzi targ‘iboti. Musulmon madaniyati.
Islomda fan va ta’lim. Islom va san’at. Musulmon arxitekturasi (Samarqand, Buxoro, Xorazm arxitektura yodgorliklarining qiyosiy tahlili). Islomning jahon sivilizatsiyasi rivojiga hissasi.


Reja:
1.Islom dinining shakllanish tarixi va asoslari.
2.Islomning asosiy diniy huquqiy maktablari, oqimlari va yo‘nalishlari..
3.Quryon, sura va oyat tushunchalarining ma’nosi, ularning islom madaniyatidagi o‘rni va ahamiyati.
4 Hadislarning strukturasi va turlari. Hadislar tasnifi.
5.Islomda inson huquqlari himoyasi, ijtimoiy tenglik adolat va tolerantlik.
6. Islomda ahloqiy qadriyatlar talqini.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim. Blits, munozara, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A5;A8;A9; Q25;.Q22;Q24;Q30; Q35..