Qilichov orifjon gapirovich

Elektr ta’minoti va qayta tiklanuvchi energiya manbalari kafеdrasi assistenti
QILICHOV ORIFJON GAPIROVICH
Kulon qonuni va unga doir masalalar.
MAVZU
Mutaxassislikka kirish
FAN:
REJA:

• Nazariy qism.

2. Amaliy mashg‘ulotga doir namunaviy masalalar yechish.
3. Amaliy mashg‘ulotni bajarishga oid mustaqil variantlar.

Sharl Ogyusten Kulon (1736-1806). U fransuz muhandisi va fizik, elektrostatik asoschilaridan biri hamda Parij fanlar akademiyasi a’zosi hisoblanadi.
Sharl Kulon fizika sohasida porloq ilmiy natijalarga erishdi. U o‘z ilmiy izlanishlari yo‘lida elektrostatikaning asosiy qonunlari, magnit qutblarini o‘zaro tortish qonunlari va elektr zaryadlar to‘g‘risida chuqur izlanishlar olib borib, Kulon qonunini kashf etgan.
Kulon Sharl Ogyusten (1736.14.6, Angulem – 1806.23.8, Parij) – fransuz fizigi va harbiy muhandisi. Fransiya Akademiyasi a’zosi (1781 yildan). Elektrostatistika asoschilaridan biri. Ilmiy ishlari elektr, magnitizm va texnik mexanikaga oid. O’zi topgan buralish qonunlariga asosan kuch ulchash asbobi-buralma tarozini yasagan (1784). Bu tarozidan foydalanib, Kulon bir ishorali va har xil ishorali nuqtaviy elektr zaryadlarning o’zaro ta’sirini batafsil tekshirgan. Bu tajribalari asosida elektrostatikaning asosiy qonuni-Kulon qonunini kashf etgan (1785). O’zining 1785-89 yillarda e’lon qilgan ishlarida elektron zaryadlar hamisha o’tgazgich sirtida joylashishini ko’rsatgan. Magnit moment, zaryadlarning qutblanishi va boshqa iboralarni fanga kiritgan.
Elektr zaryadi miqdori uchun kulon birligini qo‘llash taklifini ilk bora 1881-yili Parijda o‘tkazilgan Elektriklarning I-Butunjahon kongressida taklif qilingan edi. Taklifga ko‘ra elektr zaryadi miqdori fizik kattaligi o‘lchov birligi, mashhur fransuz harbiy muhandisi va fizigi Sharl de Ogyusten Kulon (1736-1806) sharafiga, uning familiyasi bilan nomlangan. Kulon birligining zamonaviy ta'rifini 1949-yilda o‘lchov va Tarozilar Xalqaro Qo‘mitasi tomonidan qabul qilingan. Xalqaro birliklar tizimi - SI ga esa, o‘lchov va Tarozilar Bosh Konferensiyasining 1960-yilda o‘tkazilgan XI-konferensiyasidagi qarorlari orqali, SI tizimining o‘zi bilan birgalikda qabul qilingan.
Kulon qonuni. Bir xil zaryadlangan zarrachalar o‘zaro ta’sir natijasida bir-biridan itariladi, har xil zaryadlanganlari esa tortiladi.
Ikki nuqtaviy zaryadning o‘zaro ta’sir kuchi:


q1, q2– nuqtaviy zaryadlar;
r – zaryadlar orasidagi masofa;
ε – muhitning nisbiy dielektrik singdiruvchanligi;
ε0 = 8,85·10-12 F/m – elektr doimiysi
(vakuumda)

- proporsionallik koeffitsiyenti