R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik



Yüklə 12,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə146/240
tarix11.11.2023
ölçüsü12,15 Mb.
#131960
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   240
Patologik-anatomiya.-Darslik.-1-Qism

N afas yo'llari difteriyasi (difteriya krupi). Bu xild agi difteriyaning avj olib 
borish id a uch davr tafovut qilinadi: 1) ovoz xirillab, ch iq m ay ham qo lad igan
disfoniya davri, 2) n afas qiyinlash adigan stenotik davri va 3) d am -b ad am n afas 
siqib turadigan asfiktik davri.
A so ratla ri. Eng o g'ir asoratlari ju m lasiga n afas bo'g'ilishi, ya’ni asfiksiya ho- 
d isalari bilan o'tadigan chin kru p va m iokarditlar (p aren xim atoz va interstisial 
m iokardit), periferik falajlar (toksik nevritlar) kiradi. T o ksik nevritlar m ah alid a 
p astki h iqildoq nervi, qovurg'alararo nervlar, diafragm a n ervi v a yurakn i inner- 
vatsiyalovchi m exanizm lar falajlari katta xatar tug'diradi, ch un ki b u o'zgarishlar 
yurak, hiqildoq m uskullari, qovurg'alararo m uskullari, d iafrag m a m uskullari- 
n in g falaj bo'lishiga olib kelishi m um kin.
Buyrakda nefrotik sin drom boshlanish i m u m kin. H ozir aytib o'tilgan aso- 
ratlardan tashqari, pnevm oniya, otit, yiringli lim fadenit h am u chrashi m u m kin.
SK A R L A T IN A
Skarlatina (qizilcha) aso san bolalarda uchraydigan o'tkir infektsion kasallik 
bo'lib, ko'pincha tom oqda yallig'lanishga doir o'zgarishlar ro'y berishi, sezilarli in­
toksikatsiya boshlanib, badan terisiga toshma toshishi bilan ta’riflanadi.
E tio lo g iy asi v a p ato g en ezi. Skarlatina qo'zg'atuvchisi A gu ru h iga k irad i­
gan beta-gem olitik streptokokkdir, u nazofaringit, angin a, saram as, streptoder- 
miya, flegm onaga ham sab ab bo'lishi m um kin. B u streptokokk toksinlar ishlab 
chiqaradi, um um iy ta’sir ko'rsatadigan D ik toksini m ikrobn in g aso siy toksinidir. 
Skarlatina qo'zgatuvchisining tajovuzkorligi va invazivligini streptolizin, strepto- 
kinaza, gialuronidaza va b o sh q a ferm entlarga b og'liq deb hisoblanadi.
Streptokokkning turli serovarlari sifat jihatidan olgan da b ir xild agi ekzotok­
sin ishlab ch iqaradi, bu nd ay ekzotoksin antitoksik im m unitet paydo bo'lishiga 
olib boradigan antigenlik xossalariga egadir.
Skarlatinada kasallikni yuqtiradigan m an ba shu kasallik bilan og'rigan be- 
m o r va bakteriya tashuvchidir. K asallik qo'zg'atuvchisi aso san havo-tom chi yo'li 
bilan yuqadi. B olalar ikki yosh dan to yetti yoshgacha bo'lgan m ah alda bu k asal­
likka h am m adan ko'ra ko'proq m oyil bo'ladi. B eta-gem olitik streptokokk o d am
yo'talgan, aksirgan va gap lash gan m ah ald a tom o q va bu ru n -h alqu m shilliq p ar­
d asi sekreti bilan birga atrofdagi m uhitga chiqadi.


In feksiyanin g kirish darvozalari tom o q va h alqu m n in g shilliq pardasidir. 
K am d an -k am hollarda k asallik qo'zg'atuvchisi sh ikastlangan teri yoki jin siy or- 
gan larn in g sh illiq p ard asi orqali ham organizm ga kirishi m u m kin. Skarlatina pa- 
togen ezin in g bir-biriga m ah kam bog'lan gan uchta aso siy qism i: toksik, septik va 
allergik q ism lari tafovut qilin adi. So'nggi m alu m o tlarga q aragan d a yallig'lanish 
reaktsiyasi streptokokkn in g bevosita ta’sirigagina b og'liq bo'lib qolm asdan , 
b alki toksik-allergik jarayon b osh lan ish iga ham b og' liqdir. Streptokokk toksini 
b ad an g a to sh m a toshib, m arkaziy n erv sistem asi, en dokrin va yurak-tom irlar 
sistem alarin in g zararlan gan iga x o s sim ptom lar yuzaga chiqishiga sabab bo'ladi. 
O rg a n iz m d a alle rgik h o d isa la rn in g ro'y berib, kechki a so ra tla r b o sh lan ish i 
u ch u n qu lay sh aroit yuzaga keladigan davr kasallikning 2 — 3 haftalaridir (kasal­
lik n in g ikkinchi davri deb shu davrga ay tilad i).
P a to lo g ik a n a to m iy a si. Skarlatina m ah alida ro'y beradigan m orfologik 
o'zgarishlar m ah alliy va u m u m iy o'zgarish larga bo'linadi.
M ah alliy o'zgarishlari streptokokk dastlab o rn ash ib olgan jo yida, ya’ni og'iz 
b o'sh lig'id a (skarlatinan in g bu kkal xili) va og'iz b osh lig 'id an tash q arid a (ekstra- 
bu kk al xili) boshlanadi. K asallik qo'zg'atuvchisi kirib, yallig'lanish bosh lan adi­
gan jo yn i birlam chi sk arlatin a affekti deb, regional lim faden it ham qoshilgan
jo yn i esa birlam chi skarlatin a kom pleksi deb qaraladi. Birlam chi skarlatina af­
fekti ko'pchilik hollarda tan glay b od om ch a bezlari, goh o teri va o'pkada bo'ladi.

Yüklə 12,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin