Ramazanlı Zaur Elman oğlu “MÜhasibat uçotu və audiTDƏ avtomat laşdirilmiş İnformasiya sistemləRİNİn təTBİQİ”

 
FƏSİL II. AUDİTİN MAHİYYƏTİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ. ELEKTRON AUDİT
2.1 Auditin mahiyyəti və vəzifələri ........................................................... 36-42 
2.2 Elektron audit ........................................................................................43-48 
 
FƏSİL III. FİZİKİ VƏ HÜQUQİ ŞƏXSLƏRİN DÖVLƏT ORQANLARINA 
HESABATLARI
3.1 Avtomatlaşdırılmış Vergi İnformasiya Sistemi .....................................49-67 
3.2 İşçilərlə Əmək müqaviləsinin bağlanması..............................................67-68 
3.3 Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna hesabatların göndərilməsi ................ 68-70 
 
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR.......................................................................71-73 
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI............ ...................................................................74 
РЕЗЮМЕ……………………………………………....……………………. 75 
SUMMERY……………………………………………..…………………… 75 
 
 

---

3 
GİRİŞ 
Mövzunun aktuallığı. Müəssənin mənfəətinin, işçi personalın işinin 
səməriliyinin artırılması, idaretmənin optimal strukturunun yaradılması hər bir 
rəhbəri narahat edir. Müəssisə rəhbəri risk və qeyri-müəyyənlik şəraitində qərar qəbul 
etmək məcburiyyətində olduğu üçün müxtəlif maliyyə-təssərufat sahələrinin 
fəaliyyətini daim nəzarətdə saxlamalıdır. Bu fəaliyyət böyük miqdarda məlumat olan 
sənədlərdə öz əksini tapır. Savadlı hazırlanmış və sistemləşdirilmiş sənədlər, 
müəssisənin müəyyən dərəcədə səmərəli idarəedilməsinə təminatı olur. Əksinə, 
operativ etibarlı məlumatların olmaması düzgün olmayan idarəçilik qərarlarına 
gətirib çıxara bilər və nəticədə müəssisə ciddi itkilərlə qarşılaşa bilər. 
Mühasibat uçotunda proqram paketlərinin tətbiqi təkcə mühasibat uçotunun 
avtomatlaşdırılmasına deyil, həmçinin anbar uçotunun aparılmasına, işçilərin əmək 
haqqının vaxtında hesablanıb-ödənilməsinə, məhsulların təchizatı, istehsalı və 
realizasyasının idarə olunmasında, müqavilələrin yerinə yetirilməsinin izlənməsinə, 
müxtəlif səpkidə hesabatlaın vaxtında verilməsinə və s. imkan verir. 
Kompüter təcrübəli və savadlı mühasibi əvəz edə bilməz, lakin mühasibat 
uçotunu qaydaya salmağa imkan verir, mühasibat uçotunun operativliyini artırır, 
hesablamada buraxılan səhvlərin sayını azaldır, müəssənin cari maliyyə vəziyyətini 
və onun perspektivliyini qiymətləndirir. 
Mexanikləşmə mühasibat uçotunun aparılmasına müəyyən qədər kömək edir, 
ancaq onun tam şəkildə operativliyinə nail olmur və nəticədə digər hesabatların 
hazırlanmasının az vaxt qalmasına səbəb olur. Bu məqsədlə mühasibat uçotunun 
avtomatlaşdırılmasının bütün tipik məsələlərin həlli üçün tətbiqi proqramlar paketinin 
hazırlanmağına xüsusi əhəmiyyət verilir. 
Kompüterdən istifadə mühasibat uçotu sahəsində işçilərin yükünu bölüşdürmək , 
onları vaxtaparan kağız sənədləşdirmədən azad edir, təşkilatın maliyyə vəziyyətini 
yaxşılaşdırılması üzrə analitik işlər üçün vaxtı artırır. Hazırda uçot proseslərinin 
avtomatlaşdırılması və müasir texniki vasitələri bazasında daha da təkminləşdirilməsi 
obyektiv zərurətdir. 

---

4 
Mühasibin 
peşəkar fəaliyyətinin əsas vəsaitlərdən biri informasiya 
kommunikasiya 
texnologiyaları 
olub 
müəssisədə 
mühasibat 
uçotunun 
avtomatlaşdırılması hesabına uçot-maliyyə fəaliyyətinin aparılmasının səmərəliliyini 
artırır.
Mühasibat uçotunun avtomatlaşdırılması sistemini, müəssisənin maksimum 
tələbatını ödəyən, müəssisədə mühasibat uçotu sisteminin aparılmasına uyğun, təklif 
olunan proqram məhsulları bazarından düzgün seçmək məqsədəuyğundur. 
Beləliklə, İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyasından istifadə, mühasibin 
peşə fəaliyyətində onun operativliyi və işinin səmərəliliyini ciddi şəkildə artırır ki, 
buda müəssisənin fəaliyyətinə yüksək müsbət təsir göstərir. 
Hazırda 
mühasibat 
uçotunun 
fərdi 
kompyüterlərin 
köməyi 
ilə 
avtomatlaşdırılması mühasibat proqramları istifadəçisi və tərtibatçısı üçün heç də 
çətin məsələ deyil. Mühasibat uçotunda bugünkü vəziyyət mühasibatlığın ayrı-ayrı 
bölmələrinin proqramlaşdırılmasından, müxtəlif məlumat bazalarıyla əlaqəli olan 
müəssənin balansının alınmasına qədər inkişaf etmişdir. Mühasiblərin kompyuter 
biliklərini mənimsəməsi kompüter istifadəcisi səviyyəsində deyil, proqramçı 
səviyyəsində bilməsi mühasibat proqramlarının stratergiyasına əsaslı şəkildə yenidən 
baxılsını tələb edir.