Referat tmtq 0801 qrupunun tələbəsi Novruzova Aida Yaşar qızı Bakı 2011

Sahibkarlıq fəaliyyətinin yaradılması texnologiyasi

Sahibkarlıq ideyası, sahibkarlıq ideyasının mahiyyəti və ideyanın yaranması. Sahibkarlıq ideyasının yaranma mənbələri. Xarici mühitin təhlili. Sahibkarlıq ideyasının araşdırılması. Sahibkarlıq ideyasının axtarış metodları: şəxsi yaradıcılıq axtarışı metodu, kollektiv axtarış metodları

Sahibkar və sahibkarlıq anlayışı altında biz nəyi nəzərdə tuturuq?

Bu anlayışlardan ilk dəfə XVII əsrin axırlarında ingilis iqtisadçısı Riçard Kontilion istifadə etmisdir. Onun fikrincəsahibkar riskli şəraitdə fəaliyyət göstərən insandır. Iqtisadi rifahın həqiqi dəyərini təyin edən torpağı və əməyi varlanmağın mənbəyi hesab edirdi. Sonralar məşhur fransız iqtisadçısı Y.B.Sey “Siyasi iqtisadın traktatı” kitabında sahibkarlı2q fəaliyyətini istehsalın 3 klassik faktoru olan torpağın, kapitalın, əməyin birləşməsi, kombinsaiyası kimi müəyyn etmişdir. O , həmçinin qeyd etmişdir ki, İngiltərə sənayesinin inkişafının uğurlarından biri İngiltərə sahibkarlarının istedadı olmuşdur. Seyin əsas tezisi məhsulun istehsalında sahibkarların fəal rolunun tanınmasından ibarəedir.

Ingilis alimləri A.Smit və D. Rikardo iqtisadiyyatı yaradıcı sahibkarlıq üçün yeri olmayan özünü tənzimləyən mexanizm təsəvvür edirdilər. A. Smitin fikrincə sahibkar kapitalın mülkiyyətçisi olmaqla yanaşı , müəyyən kommersiya ideyasını realizə etdirmək və gəlirin alınması xatirinə riskə gedir, çünki kapitalın bu və ya digər işlərə qoyulması həmişə risk elementini saxlayır.

D . Rikardo kapitalizmdə istehsalın mütləq, daimi , təbii üsulunu görürdü. Amma sahibkarlıq fəallarını effektli təsərrüfatçılığın mütləq elementi kimi baxırdı. K .Marksın iqtisadi nəzəriyyəsində sahibkara əsasən istismarçı kimi baxılır.

Yalnız , XIX əsrin axırı və XX əsrin əvvəlində sahibkarlıq institunun əhəmiyyəti və rolununun dərk olunması başladı. Fransız iqtisadçısı Andre Marşall birinci olaraq istehsalın 3 klassik formasına (torpaq, kapital və əmək) dördüncünü –təşkilatı əlavə etdi.

Avstriya mənşəli məşhur Amerika iqtisadçısı Yozef Şumpeter 1911-ci ildə nəşr olunmuş “İqtisadi inkişafın nəzəriyyəsi” kitabında sahibkar yenilikçi kimi şərh edir. Onun fikrincə , sahibkarın funksiyası kapitalist iqtisadiyyatın inkişafında iqtisadi artımın təmin olunmasında başlıca rol oynayan yeniliklərin reallaşdırılmasından ibarətdir.

Yeni ideyalardan sahibkarın konkret məhsula və ya texnologiyaya realizəsindən və sonrakı yeni qaydaların yayılmasına qədərki zəncirvari hadisələr aşağıdakılardır:

Birinci mərhələ-yeni ideyaların, biliklərin, yeni məhsulların , iş və xidmət növlərinin əməliyyatların seçilməsi , başa çatmış elmi-tədqiqat işlərinin , təcrübi-konstruktur işləmələrinin digər elmi-texniki nəticələri, innovasiyaların nəticələri kimi təşkilati prinsiplərin seçilməsi.

Ikinci mərhələ - innovasiyaların əməli isə daxil və tətbiq edilməsidir, yeni-yeni qaydaların innovasiyasıdır.

Üçüncü mərhələ , isə innovasiyaların diffuziyasından ibarətdir ki, bununla artıq bir dəfə mənimsənilmiş. Realizə olunmuş innovasiyaların yayılmasını nəzərdə tutur, yəni innovasiya məhsullarının , xidmət və ya texnologiyaların yeni yerlərdə və yeni şəraitlərdə tətbiq edilməsi.

Ideyaların həm şəxsi , həm də alınma ola bilər. Şəxsi və kənardan alınma ideyaların törəməsi sahibkarlıq layihəsinin yaradılmasını təmin edir. Sahibkar işinin ehtimal olunan ardıcıllığı ideyanın doğulduğu andan sahibkar qərarının qəbul edilməsinə qədərki an əks etdirilir.

Bazarı doldurmaq üçün kütləvi məhsul istehsalı.

Daha perspektivli ideyaların seçilməsi.

Innovasiya ideyalarının axtarışı.

Marketinq tətqiqatı

Ekspertin qiymətləndirilməsi.

Sınağın keçirilməsi.

Sınaq nümunələrinin hazırlanması.

Biznes planının hazırlanması

vh

Hər bir sahibkarlıq işi öz təyinatına görə səmərəli olmalıdır. Hər bir işin səmərəliliyi nəticəsinin xərclərə aid edilməsinin köməyi ilə ifadə olunması qəbul edilib. Sahibkarlıq fəaliyyətinin nəticəsi həmişə onun nəticəsi ilə bağlıdır. Onun atributları isə cəmiyyətin konkret məhsula olan tələbatın qane edilməsindən və stimullaşdırılmasından ibarətdir. Bunlar da kiminsə tələbatının təmin edilməsi və bazardan almaq, istifadə etmək və tələbat üçün edilən təkliflər ola bilər.