RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)

İÇİNDEKİLER 
 
Önsöz .......................................................................................................................... 6 
Giriş ............................................................................................................................ 8 
 
1. Araştırmanın Konusu ve Önemi ........................................................................ 9 
2. Araştırmanın Amacı ........................................................................................... 10 
3. Araştırmanın Yöntemi ....................................................................................... 10 
4. Araştırmanın Kapsamı ve İçeriği ..................................................................... 11 
5. Kaynaklar ve Araştırmalar ................................................................................ 12 
 
− BİRİNCİ BÖLÜM − 
İSLÂM FETHİNE KADAR AZERBAYCAN 
 
A. Azerbaycan Coğrafyası ..................................................................................... 23 
B. Azerbaycan’da Kurulan İlk Devletler ............................................................. 28 
C. Sâsânîler .............................................................................................................. 34 
 
− İKİNCİ BÖLÜM − 
İSLÂMÎ FETİH SONRASI AZERBAYCAN VE REVVÂDÎLER’İN 
 BÖLGEYE YERLEŞMESİ 
 
A. Müslümanların Azerbaycan Bölgesine Gelişleri ........................................... 40 
B. Yemenli Kabilelerin Fethedilen Bölgelerde İskânı ........................................ 47 
C.  Tebriz  ve  Civar  Bölgelere  Revvâd  el-Ezd  Kabilesinin    Yerleşmesi  (132-

---

 
 
 
~ 5 ~ 
133/750) ................................................................................................................... 48 
D. İlk Revvâdî Yöneticileri .................................................................................... 53 
 
− ÜÇÜNCÜ BÖLÜM − 
IX. ASIRDAN İTİBAREN AZERBAYCAN’DA HANEDANLAR VE 
REVVÂDÎ HANEDANLIĞI (336-463/948-1071) 
 
A.  Azerbaycan’da  Hüküm  Süren  Hanedanlar  (Sâcîler,    Şirvanşahlar, 
Sellârîler) .................................................................................................................. 61 
B. Revvâdî Hanedanlığı (336-463/948-1071) ...................................................... 64 
 
− DÖRDÜNCÜ BÖLÜM − 
İSLÂMÎ FETİHLER SONRASI AZERBAYCAN’DA İDARÎ VE 
 EKONOMİK DURUM 
 
A. İdarî Durum ....................................................................................................... 92 
B. Ekonomik Durum .............................................................................................. 97
 
 
Sonuç  ..................................................................................................................... 113 
Kaynakça  ............................................................................................................... 118 
Ekler  ....................................................................................................................... 128 

---

 
 
 
~ 6 ~ 
 
 
 
 
 
ÖNSÖZ 
Azerbaycan coğrafyası dünyanın en eski medeniyet yerlerinden biridir. 
Azerbaycan kadim zamanlardan itibaren Asya ile Avrupa arasında geçit rolü 
oynamıştır. Müslümanlar, Azerbaycan coğrafyasına gelmeden önce burada 
Sâsânîler ile Bizans arasında mücadeleler devam ediyordu. İlk olarak Müslü-
manlar, Azerbaycan coğrafyasına Hz. Ömer zamanında gelmeye başladılar.  
Hz. Osman zamanında başlatılan yoğun fetihler sonucunda Derbend’e kadar 
olan Azerbaycan bölgesi tamamen fethedildi. İslâmî fetihlerin akabinde bu 
coğrafyaya Müslümanlar iskân edilmeye başlandı. Emevîler devrinde iskân 
edilen kabileler daha çok Kuzey Araplarından oluştu. Abbâsîler ise Güney 
Arap kabilelerinin iskânını tercih etti. Araştırmamızın konusu olarak seçtiği-
miz Yemen’in Ezd kabilesine mensup olan Revvâdîler de Abbâsîler tarafın-
dan bölgeye yerleştirildiler ve burada güçlenerek bazen bağımsız, bazen de 
hilâfete tabi olan bir hanedanlık kurdular. Revvâdî Hanedanlığı’nı konu edin-
diğimiz çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Azerbay-
can coğrafyası ve onun tarihi ile ilgili genel bir malumat verilecek, Müslüman-
ların, Azerbaycan coğrafyasına gelişleri kısaca anlatılacaktır. İkinci bölümde 
ise Müslüman Arap kabilelerinin, Revvâdîler dâhil Azerbaycan bölgesine yer-
leştirilmesi  ve  Revvâdîler’in  ilk  yöneticileri  hakkında  bilgiler  verilecektir. 
Üçüncü bölümde Revvâdîler’in yeniden güç kazanarak tarih sahnesine çıkışı 
ve büyük bir hanedanlık kurmaları anlatılacaktır. Dördüncü ve son bölüm-
deyse Müslüman fetihlerinden sonra bölgenin idarî ve ekonomik meseleleri 
anlatılacaktır. 

---

 
 
 
~ 7 ~ 
Bu  çalışmanın hazırlanmasında  bütün  aksatmalarıma  ve  eksikliklerime 
rağmen teşvikten geri durmayan mütevazi ve hoşgörülü yaklaşımıyla hemen 
her konuda yardımcı olan hocam sayın Dr. Öğr. Üyesi Esra Atmaca’ya min-
nettarlığımı sunuyorum. Kendisinden ders aldığım ve bu çalışma hakkındaki 
fikirlerinden istifade etme şansı yakaladığım Doç. Dr. Saim Yılmaz ve çalış-
maya sunduğu katkılardan dolayı Doç. Dr. Halil İbrahim Hançabay hocala-
rıma çok müteşekkirim. Çalışmanın yayımlanmasını üstlenen SAMER Yayın-
ları ailesine ayrıca teşekkür ederim. Son olarak büyük fedakârlıklar ile beni 
yetiştiren çok değerli anne ve babama, daima özveride bulunmak suretiyle 
beni destekleyen sevgili eşime şükranlarımı sunmak isterim. 
                                                                                                      Asif ADİLOV