ŞƏHİd müTƏHHƏRİNİN ƏSƏRLƏRİNDƏ

QURAN VƏ MÜNACATA DİQQƏT

Ayətullah Seyyid Əli Mühəqqiq Damad:

Burada qeyd etmək istədiyim və onun vücudunda tam mənada parlayan bir məsələ o böyük şəhidin Allahın əmrlərinə sözsüz təslim olmaq və təəbbüd ruhiyyəsidir.

Pərvərdigarla münacatda, ibadətdə xüzu və xüşulu idi, təklif həddinə çatdıqdan sonra onun gecə namazı heç vaxt tərk olunmamışdı. Biz onunla yaxın ünsiyyətdə olduğumuz vaxt görürdük ki, yatmazdan qabaq Qurandan bir qədər tam diqqətlə, təfəkkürlə oxuyardı. Gecə zamanı Allahla raz-niyaz edəndə keçirdiyi xüsusi halətlər vəsfə sığmazdır.²

Ayətullah Seyyid Həsən Tahiri Xürrəmabadi:

Ustad həmişə diqqətli olardı ki, yuxudan oyanan vaxtı Quran oxusun. Cümə axşamı gecələri Qurandan əlavə, dua da oxuyardı.

Ustad dua və təvəssül əhli idi. Dostlardan biri nəql edir ki, bir gecə şəhid Mütəhhəriyə xəbər verdilər ki, ağalardan birinə on il həbs hökmü kəsmişlər, yaxud məhkum etməyi qərara almışlar. Ustad çox narahat olub buyurdu: “Mənim üçün Quran və “Məfatih” gətirin.” Sonra hal ilə təvəssül duasını oxudu.³

İBADƏTDƏ İNZİBAT

Doktor Əli Laricani:

O, əvvəla, həyatının bütün işlərində çox inzibatçı bir şəxsiyyət idi, bütün vaxtları proqram əsasında idi və vaxtları müəyyən olunmuş işlər üçün tənzim olunmuşdur. Müəyyən saatları ibadət, müəyyən saatları istirahət və müəyyən saatları da mütaliə üçün ayırmışdı. Adətən sübhün açılmasına iki saat qalmış ibadətə başlayardı, bu proqram hətta səfərlərdə belə, dəyişməzdi. İşinin çox olmasına görə bəzən istirahət otağına gec getməli olurdu. Lakin onun istirahəti də nəzm və inzibat üzündən idi: günortadan sonra doqquza beş dəqiqə qalmış, yaxud saat onu keçmiş istirahətə hazırlaşırdı.

Əlbəttə, onun ibadətdəki bu cür tovfiqi dəyişilməz inzibatçılıq, Haqq-taalaya ünsiyyət və eşq sayəsində əldə olunmuşdur.¹

İBADƏT XÜSUSUNDA

Ustadın ibadətdəki xüsusiyyətləri Cənab Həratinin vasitəsilə belə nəql olunur:

1. Həmişə dəstəmazlı olar və bu işi tövsiyə edərdi.

2. Gecə namazını həmişə qılardı.

3. Gecələr yatmazdan əvvəl təqribən 20 dəqiqə Quran oxuyardı.

4. Övladlarının vacib əməlləri yerinə yetirməsinə dəqiq nəzarət edərdi.

5. Həzrət Seyyidüş-şühəda imam Hüseyn (ə)-ın rövzəsi oxunan zaman, həmçinin gecə münacatında və ata-anasının vəfatında uca səslə ağlaması eşidilərdi.

6. Məğrib və işa namazından sonra uzun səcdələr edərdi.

7. İstər ibadətdə, istərsə ictimai və siyasi işlərdə özünü göstərməkdən şiddətlə pəhriz edərdi.

8-”Ufəvvizu əmri iləllah, innəllahə bəsirun bil-ibad” cümlələrini qunutda və zikr zamanı çox deyərdi.

***

Mündəricat

ÖN SÖZ 3

NAMAZIN BƏRQƏRAR EDİLMƏSİ QURUMUNUN MƏRKƏZİ 5

BİRİNCİ BÖLMƏ 5

PƏRƏSTİŞ 5

BƏŞƏRDƏ FİTRİ PƏRƏSTİŞ 7

PƏRƏSTİŞ-MƏRİFƏTİN İNİKASIDIR 8

PƏRƏSTİŞİN MƏFHUM VƏ MAHİYYƏTİ 8

PƏRƏSTİŞİN MÖHTƏVA VƏ MƏZMUNU 9

EŞQ VƏ PƏRƏSTİŞ 10

İKİ EŞQİN TƏZADI 13

ƏXLAQ VƏ PƏRƏSTİŞ 14

MƏXLUQ ALƏMİNDƏ PƏRƏSTİŞ 17

PƏRƏSTİŞ HİSSİNİN ÇİÇƏKLƏNMƏSİ 20

İKİNCİ BÖLMƏ 21

İBADƏT 21

İBADƏT – BƏŞƏR RUHUNUN EHTİYACIDIR 21

İBADƏT YARADILIŞIN SİRRİDİR 23

İBADƏT İLAHİ ƏHD-PEYMANDIR 23

İBADƏT İNSANA ƏMR OLUNAN MƏSƏLƏDİR 23

İBADƏT – İMANIN NİŞANƏSİDİR 24

İBADƏT – İSLAM TƏLİMLƏRİNİN BAŞIDIR, SƏRLÖVHƏSİDİR 25

İBADƏTİN YÖNLƏRİ 27

TƏQDİS (MÜQƏDDƏS BİLMƏ) VƏ TƏNZİH (EYB VƏ NÖQSANLARDAN PAK BİLMƏK) İBADƏTDİR 28

TƏFƏKKÜR İBADƏTDİR 30

İBADƏTLƏ VİLAYƏTİN BAĞLILIĞI 30

İBADƏTİN FƏLSƏFƏSİ 31

İBADƏTDƏ TÖVHİD 32

ŞİRK (ALLAHA ŞƏRİK QOŞMAQ) 35

PƏRƏSTİŞDƏ ŞİRK 36

ZALIMLARA PƏRƏSTİŞ 37

XALİQİYYƏTDƏ (XƏLQ ETMƏKDƏ) VƏ İBADƏTDƏ ŞİRK 38

İBADƏTDƏKİ TÖVHİDLƏ ŞİRKİN SƏRHƏDDİ 39

QEYRİ-MÜSƏLMANIN MƏHRUMİYYƏTİ 41

FİQHİ KİTABLARDA İBADƏT 41

İLKİN VƏ İKİNCİ DƏRƏCƏLİ İBADƏT VƏ ÜNVANLAR 44

İBADƏT VƏ TƏKLİF 45

UŞAĞIN İBADƏTİ 50

İBADƏTİN MƏQSƏDİ 51

İBADƏTİN RUHU VƏ MƏĞZİ 56

İBADƏTİN FORMASI 58

İBADƏT VƏ ADƏT 61

İBADƏT, ZÖHD VƏ İRFAN 61

ARİFİN İBADƏT ETMƏKDƏ MƏQSƏDİ 62

İBADƏTİN ARİFANƏ CİLVƏLƏRİ 64

ZÖHD – MƏRİFƏT ƏTA OLUNMASININ ƏSL ŞƏRTİDİR 65

HAQPƏRƏSTLİYİN LƏZZƏTPƏRƏSTLİKLƏ UYĞUNLUĞU YOXDUR 66

MADDİ ASILILIQLARDAN AZAD OLMA SAYƏSİNDƏ MƏNƏVİ KAMALLAR 66

İBADƏTDƏ AGAHLIQ 67

YELBEYİN CAHİLLƏR 67

İBADƏT VƏ ZİYALILIQ 69

İBADƏTDƏ MÖTƏDİL MÖVQEYDƏ OLMAQ 72

RUH YÜKSƏKLİYİNİN QORUNMASI 74

İBADƏTDƏ İDARƏÇİLİK (MÜDİRİYYƏT) 74

İBADƏTDƏ İFRATÇILIQ 76

İBADƏT VƏ TÖVBƏ 76

İTAƏTİN ƏZAB-ƏZİYYƏTİ 77

İSTİĞFARDAN SONRA İBADƏTİN ŞİRİNLİYİ 77

İBADƏT VƏ CƏMİYYƏT 78

İBADƏTLƏ CƏMİYYƏTİN BAĞLILIQI 79

ƏLİ (Ə) , İBADƏT VƏ CƏMİYYƏT YÖNLÜ BİR ŞƏXSDİR 83

PEYĞƏMBƏRİN YOLDAŞLARININ XÜSUSİYYƏTLƏRİ 85

DÜŞƏMƏN QARŞISINDA ŞİDDƏTLİ DAVRANMAQ 85

BİR-BİRİ İLƏ SƏMİMİ DAVRANMAQ 86

ALLAH QARŞISINDA RÜKU VƏ SƏCDƏ 86

İBADƏT VƏ AZADLIQSEVƏRLİK 88

İBADƏT-BATİNƏ YÖNÜM VƏ XARİCƏ YÖNÜM 88

İBADƏT VƏ GUŞGNEŞİNLİK (ASPEKT HƏYAT TƏRZİ) 90

İBADƏT VƏ HAKİMİYYƏTƏ ÇATANLAR 90

İBADƏT VƏ İZDİVAC 91

İBADƏT VƏ FƏALİYYƏT, İŞ 91

İBADƏT VƏ ELM 92

İBADƏT-VƏHDƏTİN CİLVƏLƏNMƏSİDİR 92

İBADƏT VƏ QARŞILIQLI KÖMƏK 93

ALLAHI YAD ETMƏKLƏ İNSANLARA XİDMƏTİN BAĞLILIĞI 94

İBADƏT VƏ HƏMKARLIQ 95

İBADƏT VƏ MƏHRUM ŞƏXSLƏRLƏ FƏQİR-FÜQƏRA İLƏ HƏMDƏRD OLMAQ 95

İBADƏT VƏ QONŞULARA DİQQƏT YETİRMƏK 96

İBADƏT VƏ GÜZƏŞT 96

İBADƏT VƏ CİHAD 96

ABİD VƏ CİHAD ARZUSU 97

İBADƏT VƏ İSLAMİ ƏDƏBİYYAT 99

İBADƏTİN TƏSİR VƏ NƏTİCƏLƏRİ 100

ZAMAN VƏ MƏKANIN DƏYƏRLİLİYİ 100

İNSANIN KAMALI 104

ÜBUDİYYƏTDƏN (BƏNDƏÇİLİKDƏN) RÜBUBİYYƏTƏ (AĞALIĞA) 105

RƏBB OLMAĞIN MƏRHƏLƏ VƏ MƏNZİLLƏRİ 105

XƏYAL QÜVVƏSİNƏ HAKİM KƏSİLMƏ MƏRHƏLƏSİ 106

RUHUN BƏDƏNDƏN EHTİYACSIZ OLMASI MƏRHƏLƏSİ 109

BƏDƏNİN İTAƏT ETMƏSİ MƏRHƏLƏSİ 109

TƏBİƏTİN MÜTİ OLMASI MƏRHƏLƏSİ 110

ALLAH YANINDA SEVİMLİLİK 112

TƏSƏRRÜF VİLAYƏTİ 112

MƏQAMATLAR VƏ KƏRAMƏTLƏR 113

İBADƏT TƏRBİYƏ AMİLİDİR 113

İNSANIN ÖZÜNƏ QAYIDIŞINDA İBADƏTİN ROLU 116

HAQQIN YAD EDİLMƏSİ 117

MƏNƏVİYYATIN GÜCLƏNDİRİLMƏSİ 118

ƏXLAQİ DƏRMAN 119

BATİNİ VƏ DAXİLİ İNQİLAB 119

GÜNAHKARIN ƏMƏLİNDƏN DÖNMƏSİ 120

ÜÇÜNCÜ BÖLMƏ 121

NAMAZ İBADƏTLƏRİN BAŞIDIR 121

NAMAZ 121

NAMAZ İLAHİ YARDIMDIR 121

NAMAZSIZ İSLAM - HEÇ VAXT! 121

ƏLİ (Ə)-IN SON KƏLAMI 122

İMAM SADİQ (Ə)-IN SON TÖVSİYƏSİ 122

NAMAZIN BƏRQƏRAR EDİLMƏSİ NƏDİR? 122

NAMAZDA MÖHKƏM (SƏBİRLİ) OLMAQ 123

ŞİDDƏTLİ MÜSİBƏTLƏRƏ DÖZMƏK 125

NAMAZ VƏ MƏAD 126

NAMAZ VƏ ZƏKAT 126

NAMAZ VƏ YAXŞI İŞLƏRƏ DƏVƏT ETMƏ: 128

NAMAZ VƏ ŞƏHADƏT 129

NAMAZ VƏ ŞƏHİDLƏRİN XATIRLADILMASI 130

NAFİLƏLƏR RUHUN LƏTAFƏTİNİN CİLVƏSİDİR 131

MÜSTƏHƏBBİ NAMAZLAR 132

İBADƏT ƏHLİNİN SİMASI 132

İBADƏT DÜNYASI 133

GECƏ İBADƏTLƏ MƏŞĞUL OLMAQ 134

QƏLBİ VARİDATLAR 135

MƏSUMLARIN İBADƏTLƏRİNDƏNN NÜMUNƏLƏR 138

HƏZRƏT ƏLİ (Ə)-IN İBADƏTİ 140

İMAM HÜSEYN (Ə)-IN İBADƏTİ 142

İMAM SƏCCAD (Ə)-IN İBADƏTİ 143

ALİMLƏRİN İBADƏTLƏRİNDƏN BƏZİ XATİRƏLƏR 145

­NAMAZIN TƏRBİYƏVİ ƏSƏRLƏRİ 146

İNSAN RUHUNUN MƏNƏVİ TƏKAMÜLÜ 146

NƏZAFƏT VƏ PAKLIQ 147

HÜQUQA RİYAƏT ETMƏK 148

İNZİBATÇILIQ VƏ VAXTA RİAYƏT ETMƏK 149

CƏHƏT VƏHDƏTİ 150

NAMAZ VAXTI ZƏBTİ NƏFS (NƏFSİ ALLAHDAN BAŞQA FİKİRLƏRDƏN SAXLAMAQ, CİLOVLAMAQ) 152

CİSM VƏ RUHUN ARAMLIĞI 153

ALLAHI TƏZİMLƏ YAD ETMƏK, ONDAN QEYRİLƏRİNƏ HƏQARƏT NƏZƏRİ İLƏ BAXMAQ 154

SÜLH VƏ DİNCLİK İSTƏMƏK 156

GÜNAHLARDAN TƏMİZLƏMƏK 157

NAMAZ VƏ AİLƏ 157

UŞAQLARIN NAMAZLA TANIŞ OLMA YOLLARI 158

UŞAQ VƏ MƏSCİD 158

NAMAZI YÜNGÜL SAYMAMAQ 159

NAMAZIN TƏHRİF OLUNMASI 162

MATERİALİSTLƏRİN NƏZƏRİNDƏ NAMAZ 163

CAVAB 164

NAMAZI TƏRK ETMƏK 165

MƏSCİD 165

MƏSCİDUL-HƏRAM 166

AZAN 168

GÖZƏL SƏSLƏ AZAN 169

DƏSTƏMAZ 170

DƏSTƏMAZ TƏLİMİ 171

NİYYƏT 172

NİYYƏTİN ƏHƏMİYYƏTİ 173

NİYYƏTİN RÜKNLƏRİ 174

QÜRBƏT QƏSDİ (NİYYƏTİ) 175

QÜRBÜ-İLAHİ (İLAHİ DƏRGAHA YAXINLIQ) 178

ALLAHA YAXINLIQ DƏRƏCƏLƏRİ 180

İXLAS 182

MƏRHUM ŞEYX CƏFƏR ŞUŞTƏRİNİN DƏVƏTİ 184

İXLAS – ƏMƏLLƏRİN QƏBUL OLUNMA ŞƏRTİDİR 186

YAXŞI NİYYƏT – YAXŞI İŞ 186

İLAHİ QANUNLARLA BƏŞƏR QANUNLARININ FƏRQLƏRİ 190

İXLAS – ƏMƏLİN CANI, RUHUDUR 192

KEYFİYYƏT, YOXSA KƏMİYYƏT? 192

İXLASIN ƏLA MƏLƏKUT ALƏMİNDƏ İNİKASI 193

BƏHLULUN MƏSCİDİ 194

ƏMƏLİN MƏLƏKUTİ SİMASI 195

NİYYƏTİN XALİS OLMASININ TƏSİRLƏRİ 198

NAMAZDA QİRAƏT 199

ƏRƏB DİLİNİ ÖYRƏNMƏYİN VACİBLİYİ 200

“HƏMD” SURƏSİNİN TƏFSİRİ 202

BİSMİLLAHİR-RƏHMANİR-RƏHİM 202

İŞLƏRİN ALLAHIN ADLARI İLƏ BAŞLANMASI 203

ALLAH 204

“ƏRRƏHMANİR-RƏHİM” 207

“ƏLHƏMDU LİLLAH” 209

HƏMD YALNIZ ALLAHA MƏXSUSDUR! 211

“RƏBBİL-ALƏMİN” 213

“ƏRRƏHMANİR-RƏHİM” 215

“MALİKİ YOVMİD-DİN” 217

“İYYAKƏ NƏBUDU VƏ İYYAKƏ NƏSTƏİN” 218

NƏZƏRİ VƏ ƏMƏLİ TÖVHİD 219

İBADƏT KƏLMƏSİNİN KÖKÜ 222

TÖVHİDLƏR VƏ ŞİRKLƏR 223

İBADƏTİN İNHİSARI 226

CƏM ZƏMİRİ (ƏVƏZLİYİ) 227

“İYYAKƏ NƏSTƏİN” 228

“İHDİNƏS-SİRATƏL-MÜSTƏQİM” 230

“SİRATƏL-LƏZİNƏ ƏNƏMTƏ ƏLƏYHİM ĞƏYRİL-MƏĞZUBİ ƏLƏYHİM VƏLƏZ-ZALLİN” 233

CÜMƏ NAMAZI 235

CÜMƏ NAMAZININ ADABI 236

CÜMƏ GÜNÜNDƏKİ YIĞINCAQDA ƏSAS MƏQSƏD 237

XÜTBƏLƏRİN MƏZMUNU 238

DÜNYADA (BEYNƏLXAL ALƏMDƏ) BAŞ VERƏN HADİSƏLƏRDƏN AGAHLIQ 239

BAYRAM NAMAZININ ƏZƏMƏTİ 242

USTADIN İBADƏTLƏRİNDƏN BƏZİ NÜMUNƏLƏR 245

ALLAHA DİQQƏT 245

TƏHƏCCÖH VƏ GECƏ NAMAZI 245

NAMAZDA XÜZU VƏ XÜŞU 246

NAMAZDA ƏDƏB QAYDALARI 247

NAMAZ BARƏDƏ TÖVSİYƏLƏR 247

QURAN VƏ MÜNACATA DİQQƏT 248

İBADƏTDƏ İNZİBAT 249

İBADƏT XÜSUSUNDA 249

1 “Ehyayi-fikri dini”, səh.105

2 Yenə orada

3 “Dünyayi ki mən mibinəm”, səh.56

1 * “Məcmueyi asar”, 2-ci cild səh.277. (“İnsan dər Quran”)

2 “Bəqərə” surəsi, ayə:21

1 “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.94. (“Cahanbiniye tohidi”)

1 “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.96. (“Cahanbiniye tohidi”)

1 * “Fitrət”, səh.57

1 * “Fitrət”, səh.64

1 * “Fitrət”, səh.61

1 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.16

2 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.127

1 * “Fəlsəfeyi-əxlaq”, səh.116

1 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.127

2 “Ənam” surəsi, ayə:162

3 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.132

4 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.123

5 “Səhifeyi Səccadiyyə (ə)”

1 “İsra” surəsi, ayə:44

2 “Ali-İmran” surəsi, ayə:83

3 “Rəd” surəsi, ayə:15

4 “Cümə” surəsi, ayə:1

5 “Səff” surəsi, ayə:1

1 “İsra” surəsi, ayə:44

2 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.123

1 * “Məcmueyi asar”, 2-ci cild, səh.284

2 * “Məcmueyi asar”, 2-ci cild, səh.285

3 * “İslamda təlim-tərbiyə”, səh.345

1 * “İslam və müqtəziyati-zaman”, səh.292

1 “Zariyat” surəsi, ayə:56

2 “Həşr” surəsi, ayə:19

3 * “Məcmueyi asar”, 3-cü cild, səh.603

1 * “Quranın yeddi surəsinin təfsiri”, səh.92

1 “Üsuli-kafi”, 3-cü cild, səh.53; “Kənzül-ümmal”, 13-cü cild, səh.351.

2 * “İnsani-kamil”, səh.102

1 “Hədid” surəsi, ayə:25

2 “Cümə” surəsi, ayə:2

1 * “İslam və müqtəziyati-zaman”, səh.294

2 * “Seyri dər Nəcül-bəlağə”, səh.81

1 “Təlim və tərbiyə”, səh.347

1 * “Xədəmati mütəqabili islam və İran”, səh.250

1 “Vəsail”, 1-ci cild, səh.4

2 “Ənkəbut” surəsi, ayə:45

3 “Bəqərə” surəsi, ayə:183

1 * “Aşinayi ba Quran”, səh.52

1 * “Məcmueyi-asar”, 3-cü cild, Kəlam-70, səh.26

1 “Fürqan” surəsi, ayə:43

2 “Tövbə” surəsi, ayə:31

3 “Ali-İmran” surəsi, ayə:64

1 “Ənam” surəsi, ayə:79

2 “Ənam” surəsi, ayə:162-163

3 * “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.104

4 “Taha” surəsi, ayə:32

5 “Nəml” surəsi, ayə:24

1 * “Aşinayi ba Quran”, səh.132

2 “Təfsiri Əl-mizan”, “Qul in kuntum tuhibbunəllahə fəttəbiun” ayəsinin təfsirində

3 “Şüəra” surəsi, ayə:22

1 “Əraf” surəsi, ayə:127

2 “Muminun” surəsi, ayə:47

3 * “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.124. (“Müqəddimeyi bər cahanbini”)

4 “Nur” surəsi, ayə:55

1 İbni Əbil Hədidin “Nəhcül-bəlağə”yə şərhi, 128-ci xütbə

2 * “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.124

1 “Bəqərə” surəsi, ayə:115

2 * “Xədəmati mütəqabili islam və İran”, səh.324

3 “Camieyi-kəbirə” ziyarətindən (“Məfatihul-cinan”)

1 “Camieyi-kəbirə” ziyarətindən

2 “Camieyi-kəbirə” ziyarətindən

3 Müəllifin “Vilaha və vilayətha” kitabına müraciət olunsun.

4 * “Məcmueyi-asar”, 2-ci cild, səh.132

1 * “Ədli ilahi”, səh.311

2 * “Ədli ilahi”, səh.341

1 “Tövbə” surəsi, ayə:60

1 * “Fiqh, səh.92

2 * “Fiqh”, səh.96

1 * “Dərshayi əz Quran”, səh.78

1 “Bəqərə” surəsi, 286

1 * “Ənfal” surəsi, ayə:60

2 * “Əl-camiüs-səğir”, 2-ci cild səh.16

1 * “Məcmueyi asar”, 2-ci cild, səh.293 (“Müqəddimeyi bər cahanbiniye islami”)

2 * “Riba və bank-Bimə” səh. 294

1 Rəvayətlərin axırı bir qədər fərqlidir. “Nəhcül-Bəlağə”də şükrən və Peyğəmbərin və s. imamların kəlamında isə hübbən kəlməsi qeyd olunur. “Nəhcül-Bəlağə”, 229-cu hikmət

2 Bunun halları fərqlidir, çoxlu iş gördüyü vaxt giriftarçılığı çox idi, buna görə də az ibadət edərdi, lakin gecənin üçdə birindən az olmazdı. Amma daha çox vaxtı olanda gecənin üçdə ikisini ibadətlə keçirərdi.

1 “Fəth” surəsi, ayə:2

2 Eşq kəlməsi islami təbirlərdə çox az qeyd olunmuşdur: Bəziləri bu cəhətə istinad edərək demişlər ki, ümumiyyətlə biz bu kəlməni işlətməməliyik. Onlar şairlərin də bu kəlmədən istifadə etmələri ilə müxalifət edərək deyirlər ki, eşq kəlməsindən deyil, məhəbbət və dostluq kəlməsindən istifadə etmək lazımdır. Lakin başqaları onlara cavab verərək demişlər ki, dini istilahlarda eşq kəlməsi çox az işlədilmişdir. “Ümumiyyətlə işlədilməmişdir demək düz deyil. İşlədilən hallardan biri də qeyd etdiyimiz hədisdən ibarətdir. Digəri isə Əmirəl-möminin Əli (ə)-ın Siffeynə getdiyi və yaxud oradan qayıtdığı zaman (tərəddüd məndəndir) Kərbəlaya çatan zaman onun torpağından bir ovuc götürüb iylədi və sonra buyurdu: “Vahən ləki əyyətuhət-türbə - Ey torpaq, xoş olsun sənin halına! Bura elə bir yerdir ki, süvarilər buraya çatanda yüklərini yerə qoyacaqlar. Bura aşiqlərin yatdıqları yerdir.” Sonra bəzi cümlələr buyurdu ki, onun məcmusundan Kərbəla hadisəsi anlaşılır.

1 “Kafi”, 2-ci cild, səh.83

2 * “Təlim və tərbiyə dər islam”, səh.327

1 “Tövbə” surəsi, ayə:72

1 * “Təlim və tərbiyət dər islam”, səh.338

2 “Biharül-ənvar”, 41-ci cild, səh.14

1 * “Təlim və tərbiyyət dər islam”, səh.334

2 * “Seyri dər Nəhcül-bəlağə”, səh.91

1 “Nəhcul-Bəlağə”, 225-ci xütbə

2 * “İnsani kamil”, səh.112.

1Sünnülərin fiqhində dörd fərsəx deyilmir.

1 * “İslam və müqtəziyati zaman”, 2-ci cild səh.112

2 * “Təlim və tərbiyə dər islam”, səh.197

1 * “Seyri dər “Nəhcül-Bəlağə”, səh.83

2 * “Seyri dər “Nəhcül-Bəlağə”, səh.86

1 * “Fəlsəfeyi əxlaq”, səh.136

1 * “Seyri dər “Nəhcül-Bəlağə”, səh.239

2 “Nəhcül-Bəlağə”, 25-ci məktub

1 “Əl-iqdul-fərid”, 2-ci cild, səh.389

1 * “Cazibə və dafieyi Əli (ə)”, səh.152, “Kamili-Mübərrəd”, 2-ci cild, səh.116.

2 * “Cazibə və dafieyi Əli (ə)”, səh.160

1 * “Seyri dər sireyi əimmeyi əthar”, səh.49

2 * “Seyri dər sireyi əimmeyi əthar”, səh.49

1 * “İnsani kamil”, səh.104

2 * “İslam və müqtəziyati zaman”, səh.72

1 * “İnsani kamil”, səh.107

2 * “İslam və müqtəziyati zaman, səh.73

3 Əlbəttə islamın nəzərində insanın Allah üçün yerinə yetirdiyi hər bir iş ibadətdir. İnsan kəsb, ticarət, qazanc, məşğuliyyət və fəaliyyət ardınca getdikdə onun bu işində məqsədi özünü başqalarından ehtiyacsız etmək, əhli-əyalını idarə etmək və öz cəmiyyətinə xidmət etmək olsa, hər bir halda ibadət sayılır.

1 * “İnsani kamil”, səh.44

2 * “Seyri dər sireyi Nəbəvi”, səh.212

1 * “İmdadhayi qeybi”, səh.105

2 * “Seyri dər sireyi Nəbəvi”, səh.213

1 * “Qoftarhayi mənəvi”, səh.150

2 * “Təfsiri se surə”, səh.58

3 “Bəqərə” surəsi, ayə:45

1 “Zümər” surəsi, ayə:53

2 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.123

1 * “Təlim və tərbiyə dər islam”, səh.337.

1 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.49-57

1 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.58-60

2 ^ “Fəth” surəsi, ayə:29

1 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.60-64

2 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.12

3 * “Qoftarhayi-mənəvi”, səh.12

1 * “İnsani kamil”, səh.187

1 * “Təlim və tərbiyə”, səh.344

2 * “İnsani-kamil”, səh.133

3 “Həcc“ surəsi, ayə:42

1 * “Kitabi-cihad”, səh.21

2 * “Qoftrahayi-mənəvi”, səh.234

3 “Vəsail”, 2-ci cild, səh.529. * “Dastani-rastan”, 92-ci dastan.

1 * “Dastani-rastan”, 1-ci dastan

1 * “İnsani-kamil” səh.321

2 “Bəqərə” surəsi, ayə:177

3 Ustad, Sədinin bu şerdə nə məqsəd güddüyünü on birinci cələsədə izah edir.

1 * “İnsani-kamil”, səh.46

2 “Bəqərə” surəsi, ayə:154

1 * “Aşinayi ba Quran, səh.92

2 * “Dastani-rastan”, 5-ci dastan

1 * “Seyri dər sireyi əimmeyi əthar”, səh.183

2 * “Piramune inqilabi islami”, səh.62

3 * “Fəlsəfeyi-əxlaq”, səh.24

1 * “Cihad” kitabı”, səh.23

1 * “Aşinayi ba Quran”, səh.177

1 * “Təfsiri həft surə”, səh.68-74

1 * “Təfsiri həft surə”, səh.75

2 * “Kamil insan”, səh.107

1 “Qoftari ma” kitabında çap olunan təqva barəsindəki sözlərdə cbirinci cildin ikinci çıxışıç insanın həvayi nəfsinə müsəlləf olması ilə daxili agahlığa malik olması yolları bəyan edilmişdir.