Şehriban Şahin Bir Kamusal Din Olarak Türkiye’de ve Ulus Ötesi Sosyal Alanlarda İnşa Edilen Alevilik Giriş

5.5 Diyanet ve Aleviler

Alevi aktivistleri Aleviliğin problemlerini ve taleplerini kamusal alanda dile getirmeye başladığından beri, Diyanet eleştiri oklarının hedefi olmuştur. Alevi liderleri ve yazarları Diyanet'in bir devlet kurumu olarak tüm Türkiye vatandaşlarından toplanan vergilerle finanse edildiğini; ancak sadece Sünnilere hizmet verdiğini dile getirmişlerdir. Bu yoğun eleştiriler Diyanet’i bir şekilde rahatsız etmiş olmalı ki Diyanet Alevilerle 1991 yılında bir toplantı yapmış ve bunu aylık dergisinde de yayınlamıştır. “Gündem Alevilik” başlığı ile Diyanet Dergi’de yer alan toplantı, Diyanet’in Alevilere yaklaşımını anlamada aydınlatıcıdır.^[16] Toplantıya katılan Aleviler büyük bir özenle seçilmiş ve İslamın şartlarını takip eden “model Aleviler”dir. Toplantıya katılan Aleviler ve Diyanet yetkilileri Alevi-Sünni ayrımı olmadığı konusunda hemfikir olmuşlar; Alevilerin de Sünniler gibi Muhammed ve Kuranıkerim’i kabul eden İslamın şartlarına uyan Müslümanlar olduklarını vurgulamışlardır.

Ancak Diyanet’in Alevilere tavrı Diyanet başkanının kurumun 75. kuruluş yıldönümünde yaptığı konuşmada gayet açıkca beyan edilmiştir. Diyanet başkanı Mehmet Nuri Yılmaz, Alevilerin Diyanet'te temsil edilmesini şiddetle reddederek “hiçbir mezhep ya da meşrep Diyanet'te temsil edilemez” deyip Diyanet'in 65 milyona hizmet ettiğini, Ali’nin tüm Müslümanların ortak değeri olduğunu söyleyip Alevi-Sünni olmadığını, ilahi mesaja inanların olduğunu savunmuştur (Hürriyet 4 Mart 1999). Diyanet'in Alevileri tanımadığını açıkça gösteren en son olay, 3-7 Mayıs 2000 tarihlerinde Diyanet tarafından düzenlenen “Uluslararası Avrupa Birliği Konferansı’dır. Avrupa Birliği’ne giriş sürecinde dinsel hayatın tartışıldığı konferansa, Türkiye’den ve yurtdışından yüzlerce bilimadamının yanısıra Ermeni, Süryani ve Katolik, Ortodoks kiliselerinden, Yahudi cemaatinden temsilciler ve Vatikan büyükelçisi davet edilmiş, buna karşılık Alevi araştırmacı yazar, dernek temsilcisi ya da dede çağrılmamıştır.

Alevi festivallerine katılan devlet erkânı ile Diyanet'in sergilediği tutum oldukça farklıdır. Bunun nedeni devletin homojen bir varlık değil farklı ideolojiler ve amaçları takip eden aktörler ve fraksiyonlardan oluşmasıdır.