Sifatlarning tuzilishiga ko`ra turlari

Sifatlarning tuzilishiga ko`ra turlari :

Sifatlar tuzilishiga ko`ra 4 ga bo`linadi:

1. 
   Sodda sifatlar : qizil, chiroyli, shirin, tarqoq
   
2. 
   qoshma sifatlar : jigarrang, hayotbaxsh, shirinso`z
   
3. 
   Juft sifatlar : katta-kichik, turli-tuman, egri-bugri
   
4. 
   Takroriy sifatlar : uzun-uzun, elas-elas,
   

Sifat xaqida ma`lumot : 1. Chiroyli ko`ylak, baland bino, devoriy gazeta, otga bog`lanib, uning belgisini bildiradigan va qanday? Qanaqa? So`roqlariga javob bo`ladigan so`zlarga sifat deyiladi.

Sifatlarning yasalishi haqida ma`lumot : sifatlar yasalishiga ko`ra 2 xil bo`ladi ; 1. Tub sifatlar 2. yasama sifatlar Tub sifatlar : qiziol, sariq, chiroyli Yasama sifatlar : serxosil, mavsumiy kiyim, Tub sifatlar tarkibiy qismga bo`linmaydi. Yasama sifatlar asosga qo`shimchalar qo`shish yoki so`z yozish bilan xosil qilinadi.

Sifat yasivchi qo`shimchalar va ularning imlosi ;

1. –li-ser-dor-siz-no-chan-ma-iy (viy) kabi qo`shimchalar sifat yasovchi qo`shimchalar hisoblanadi.

2 . li-dor ba - - ser –mand qo`shimchalari asosda ifodalangan belgiga egalikni bildiradi.

3. Bu qo`shimchalar –mand qo`shimchasidan tashqari asosda ifodalangan belgiga ega emaslikni bildiruvchi no - - siz- be-qo`shimchalari bilan zid ma`nolidir.

4. gi (ki) qo`shimchasi payt bildiruvchi otlarga qo`shilib, paytga xos belgini –simon qo`shimchasi o`xshashlik belgisini, (u) iy qo`shimchasi xoslik belgisini, -(u ) iy qo`shimchasi xoslik belgisini bildiradi.

5. no, -ser –ba be –qo`shimchalari asosdan oldin yoziladi ya`ni old qo`shimchalar sanaladi.

Yangi mavzu bayoni:

Bilib oling ruknida berilgan qoidani o`qituvchi o`quvchilarga tushuntiradi va topshiriqdagi misollarni izohlash uchun guruhlarga savollar tashlanadi.

I guruh

Sodda sifatlar: Qizil, sariq, yashil, kichik katta.

II guruh

Qo`shma sifatlar: tincliksevar, erksevar, och pushti

III guruh:juft sifat katta-kichik, baland-past, qip-qizil ko`m-ko`k

IV guruh takroriy sifat egri- bugri, qip-qizil, ko`m-ko`k.

337-mashqda ko`chiriladi va har bir guruxdan bittadan o`quvchi ishtirok etadi.

338-mashqda “Biz tabiat farzandimiz” o`yinini uyushtiring.

1-gurux Boychechak.

2-gurux Chuchmoma

3-gurux devpechak

4-gurux chumchuqko`z kabi o`simliklarga xos belgilarni yozishadi.

339-mashq. Matnni ko`chirib Sodda sifatlarni aniqlab, ularga izoh beriladi.

shuu mashq orqali yangi mavzu mustahkamlanadi.

Yangi mavzuni “FSMU” metodi orqali mustahkamlash maqsadga muvofiq.

Bunda har bir o`quvchiga “FSMU”metodi aks etgan jadval tarqatiladi.

O`quvchilar bu metod orqali mavzu bo`yicha olgan bilimlarini mustahkamlashadi.Jadvalda ko`rsanilgan guruh nomi o`quvchining ismi-sharifi esa o`qituvchiga yangi mavzuni qaysi o`quvchi qay darajada o`zlashtirganini aniqlashda qulaylik yaratadi.

Bugungi mavzu bo`yicha fikringizni bayon eting	F S M U	Tub sifatlar
Fikringizni bayoniga sabab ko`rsating		Keng, mayin so`zlari sifatlar sanaladi. Chunki ular bir asosdan tashkil topgan faqat
Sababga misol kektiring		Keng-asos mayin asos bularga hech qanday sifat yasovchi qo`shimcha qo`shilmagan
Fikringizni o`ziningiz bayon qilgan sabab va misollardan kelib chiqqan xolda umumlashtiring		Demak, faqat asosdan iborat bo`lib qanday qanaqa so`roqlariga javob bo`lgan so`zlar tub sifatlar deyiladi.
Guruxingiz ismi-sharifingiz		1 guruh Rahmatullayeva Sabrina

O`quvchilar jadvalni to`ldirgach, ularning e`tiboriga quyidagi chizilgan jadval ko`rsatiladi. Sifatlarning tuzilishiga ko`ra turlari ”ning farqli va o`xshash tomonlari aks etgan bo`lib bu darsni xulosalashda o`qituvchiga qulay vosita bo`lib xizmat qiladi.

Takroriy sifatlarda bir asos aynan takror holda qo`llanadi mayda-mayda qip-qizil

Barcha so`zlar qanday so`rog`iga javob bo`lib sifat so`z turkumi bilan ifodalanadi

Juft sifatlar o`zaro yaqin yoki zid ma`noli ikki asosning juft kelishidan hosil bo`lgan sifatlar esli –hushli , gadir-bidir

Darsning so`ngida g`olib guruh aniqlanib, faol o`quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa: 340-mashq

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

6-sinf “Ona tili” darsligi.
“Til va adabiyot ta’limi” jurnali

QASHQADARYO VILOYAT

KASBI TUMANI

2-UMUMIY O`RTA TA`LIM MAKTABINING

ONA TILI VA ADABIYOT

FANI O`QITUVCHISI
SAIDNABIYEVA FERUZANING
1 SOATLIK DARS
I SH L A N M A S I